De wolf is sinds 6 maart niet langer een strikt beschermde diersoort in Europa. De degradatie van de beschermingsstatus van de wolf van ‘strikt beschermd’ naar ‘beschermd’ onder de Conventie van Bern trad die dag in werking.
Het besluit om de bescherming van wolven af te zwakken werd op 3 december 2024 aangenomen door het Permanent Comité van het Verdrag van Bern, na een voorstel van de EU en ondanks sterke tegenstand van natuurbeschermers, maatschappelijke organisaties en wetenschappelijke experts.
De EU-lidstaten waren naar de Raad van Europa gestapt op voorstel van de Europese Commissie, die daar zelf toe aangespoord werd door de lokale autoriteiten in Europa. Over de bescherming van wilde diersoorten kan de EU niet zelfstandig beslissen, maar de kwestie wordt geregeld door het Verdrag van Bern, een initiatief van de Raad van Europa dat sinds 1979 die instandhouding regelt.
De tekst zou na 3 maanden in werking treden, tenzij ten minste een derde van de partijen in het Verdrag bezwaar zou maken. Het Verdrag van Bern telt 50 leden, dus dat betekent dat minstens 17 van hen zich hadden moeten verzetten om de tekst te blokkeren. Uiteindelijk tekenden enkel Tsjechië, Monaco en het Verenigd Koninkrijk verzet aan. Op hen is de tekst niet van toepassing. Voor de andere landen is het besluit dus op 6 maart van kracht gegaan.
Politiek gemak boven natuurbehoud
“Deze ongekende stap brengt jarenlange inspanningen voor natuurbehoud in Europa in gevaar. Het is een verkeerd signaal in een tijd waarin de biodiversiteit wordt bedreigd”, zegt dierenbeschermingsorganisatie International Fund for Animal Welfare (IFAW) over de verlaging van de beschermingsstatus van de wolf.
“Dit besluit negeert de wetenschap en geeft voorrang aan politiek gemak boven natuurbehoud”, zegt Ilaria Di Silvestre, directeur beleid en belangenbehartiging voor Europa van het IFAW. “Het zal boeren niet helpen en conflicten niet verminderen. In plaats daarvan brengt het wolven in groter gevaar.”
Niet-dodelijke samenlevingsmaatregelen – denk aan wolfwerende omheiningen en kuddebeschermingshonden – zijn volgens de organisatie de meest effectieve manier gebleken om conflicten tussen wolven en boeren te voorkomen. “Er zijn veel succesvolle voorbeelden in heel Europa.”
“In plaats van de bescherming te verzwakken, zouden overheden moeten investeren in oplossingen die werken”, voegt Di Silvestre toe. “Boeren ondersteunen met effectieve preventieve maatregelen is de beste manier om vooruitgang te boeken.”
Habitatrichtlijn
Nu het besluit van kracht is, heeft de Europese Commissie op 7 maart voorgesteld om de habitat-richtlijn voor de wolf aan te passen, om de status van de wolf gelijk te trekken met die van het Verdrag van Bern.
“In sommige landen zijn wolvenroedels een echt gevaar geworden, vooral voor de veestapel. Vandaag stellen we een aanpassing van de EU-wetgeving aan die lokale autoriteiten zal helpen om de wolvenpopulaties actief te beheren en ook om de diversiteit en de bestaansmiddelen op het platteland te beschermen”, aldus Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.
Tussen 2012 en 2023 is het aantal wolven dat in Europa leeft bijna verdubbeld, met een toename van het aantal door wolven gedode stuks vee tot 65.500 als gevolg, bleek eind vorig jaar uit cijfers die in Europese middens circuleerden. Volgens cijfers van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) daalde het aantal slachtoffers van de wolf in Vlaanderen de voorbije jaren (zie Landbouwleven 6 maart 2025).
Na tientallen jaren van strenge bescherming, waardoor de soort zich langzaam en nog steeds gedeeltelijk kon herstellen, zal een aanpassing van de Europese habitatrichtlijn zeker leiden tot meer jacht op wolven, stelt IFAW. “De meeste wolvenpopulaties in de EU hebben nog geen gunstige staat van instandhouding bereikt, zoals vereist door de EU-wetgeving. Hun bescherming nu verlagen is voorbarig en onverantwoord.”
Vlaams beleid ongewijzigd
Het voorstel moet nog goedgekeurd worden door de Europese Raad (de lidstaten) en het Europees Parlement. Pas als de Europese habitatrichtlijn is aangepast, kunnen lidstaten sleutelen aan hun eigen beleid en wetgeving rond de wolf. Alle partijen bij het Verdrag van Bern, inclusief individuele lidstaten, kunnen ook nog steeds besluiten om op nationaal niveau strengere regels voor de bescherming van diersoorten in te voeren. Het IFAW roept daarom alle landen op om de wolven goed te blijven beschermen.
Vlaams Minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (cd&v) geeft via zijn woordvoerder aan dat het Vlaams beleid rond de bescherming van de wolf voorlopig niet bijgesteld zal worden.
“Ons generiek beleid is aangevuld met een protocol ‘probleemwolf’. Dat zorgt ervoor dat we vandaag al voldoende tools in handen hebben om het evenwicht te bewaken. We volgen de situatie op de voet op, maar vooralsnog blijft ons beleid tegenover de wolf ongewijzigd: inzetten op preventie en bescherming.”
Belga/IFAW/ThD
