Vijf tips voor het optimaliseren van het stalklimaat
Hof Ter Bussche van Bram Matthys en Elien Vandenbussche is één van die bedrijven. Vlak tegen de Franse grens, in Haringe, werd 8 jaar geleden een nieuwe vleesvarkensstal gebouwd met 12 compartimenten voor 224 varkens. Het koppel heeft als doel de gezondheid op het bedrijf zo optimaal mogelijk te maken en schreef zich daarom in voor het klimaatproject.
Nieuwe stal
Bram en Elien kozen ervoor om hun stal te ventileren met kanaalventilatie en centrale afzuiging. De dubbele stal heeft luchtinlaten aan 2 kanten. Van onder de bolle vloer komt de lucht de compartimenten binnen in de middengang.
In kader van het project werden klimaatmetingen uitgevoerd: relatieve vochtigheid, temperatuur en CO2 werden gemeten. Daarbij werden niet meteen afwijkingen gevonden. De relatieve luchtvochtigheid durfde wel eens stijgen op het moment van voederen met brijvoer, maar de waarden gingen niet buiten de grenzen. Ook na een rookproef merkten de onderzoekers niet veel afwijkingen op.
“Binnen één compartiment merkte ik dat het klimaat minder goed aanvoelde”, vertelt Bram. “Toen ik dat verder ging onderzoeken, bleek dat de as van de motor die de luchtkleppen regelt, uit het center werd geduwd. Daardoor was de luchttoevoer niet optimaal. Na wat werk aan de motor voelde het klimaat in dat compartiment beter aan.”
Problemen met luchtsnelheidsmeters
Ook een klimaatspecialist kwam langs op het bedrijf. Die ontdekte dat de luchtsnelheidsmeters in de compartimenten niet meer correct maten. “Dat bleek de hoofdoorzaak van mijn klimaatprobleem”, zegt Bram. “Ik kreeg de raad om over te schakelen naar druksensoren. De afspraak met de installateur om de apparatuur te komen vervangen ligt al vast.
Wij hebben op ons bedrijf niet meteen gemerkt dat de sensoren het probleem waren. Doordat die nog steeds de luchtsnelheid aangaven, gingen wij ervan uit dat die gegevens klopten. Het ventilatiesysteem werkte ook nog goed, dus we stonden er niet bij stil dat de afwijking tussen de effectieve luchtsnelheid en de gemeten luchtsnelheid al zo groot kon zijn.
De specialist gaf ook aan dat de inlaatopeningen niet groot genoeg zijn. Ik maak gebruik van een windscherm met geperforeerde platen en die houden de luchtstroom te hard tegen wanneer de ventilatie volop moet draaien.”
Charlotte Brossé, dierenarts bij DGZ, stelt dat het belang van correcte sensoren de belangrijkste bevinding bij Hof Ter Bussche was: “Om stalklimaatproblemen te vermijden, moeten veehouders altijd goed in het oog houden of de sensoren nog correct meten. Met de jaren kan de precisie van de apparatuur immers achteruitgaan. Ook het belang van de grootte van de inlaatopening werd bij Bram en Elien nog eens aangetoond. Elke veehouder heeft een andere stal, die dan ook nog eens anders georiënteerd is, waardoor de lucht overal anders circuleert.”
Zoveel mogelijk proeven uitvoeren
Bram vindt het belangrijk om regelmatig deel te nemen aan proeven en onderzoeksprojecten. Zijn bedrijfsdierenarts, Peter Bonny, is daar zeer blij mee: “Projecten als deze stuur ik altijd door naar mijn klanten. Jammer genoeg zijn er weinig mensen die daarop reageren, maar Bram is wel mee op de kar gesprongen. Samen hebben we dan contact opgenomen met de projectpartners.
In de stal merkten Bram en ik eerder al een lichte hoest op bij de varkens, terwijl ze al hun vaccinaties hadden gekregen. Daardoor gingen we denken aan eventuele problemen bij de ventilatie, dus leek dit project wel een mooie kans om daarover het fijne te weten te komen.”
Bram: “We hebben altijd al veel deelgenomen aan proeven en projecten. Hoe beter de omstandigheden in onze stallen zijn, hoe gezonder onze dieren kunnen worden met een stuk minder antibiotica. Mijn visie is: hoe gezonder de dieren, hoe gelukkiger de veehouder. Dat houd ik in mijn achterhoofd bij alle proeven en projecten waaraan ik deelneem. Ik kan andere varkenshouders alleen maar aanbevelen dat ook te doen.”
Tips vanuit het project
Na onderzoek op 10 bedrijven kwamen een aantal vaak voorkomende fouten aan het licht die kunnen leiden tot een afwijkend stalklimaat. Op basis van die bevindingen konden de projectpartners een aantal praktische tips opstellen.
Zorg voor correct geïnstalleerde apparatuur . Apparatuur die niet of slecht werkt, ligt vaak aan de basis van problemen met de ventilatie. Enkele voorbeelden zijn: temperatuursensoren die op een verkeerde plaats worden opgehangen of zelfs helemaal niet zijn aangesloten, luchtsnelheidsmeters die geen correcte meting uitvoeren of een onderdrukmeter die onderhevig is aan windinvloeden.
Controleer dus regelmatig de meters en sensoren. Hangen ze op de juiste plaats? Werken ze nog? Registreren ze correct en zijn ze wel goed aangesloten?
Ga na hoe de lucht binnenkomt. Lucht die aan een te hoge snelheid de stal binnenkomt, die rechtstreeks op de dieren valt of die gebroken wordt door slecht gepositioneerde leidingen of stalonderdelen, kan het ventilatiepatroon verstoren.
Zorg er dus voor dat de luchtinlaat groot genoeg is en dat de lucht gelijkmatig verspreid wordt over de afdeling. Controleer of er geen zaken in de weg hangen die het ventilatiepatroon verstoren of die de luchtinlaat verkleinen.
Vermijd windinvloeden. Wind die aan hoge snelheid rechtstreeks in de inlaatopening blaast, kan zeer nadelig zijn voor het ventilatiepatroon. De inlaatopening verkleinen of helemaal afsluiten om dat te voorkomen is geen goede oplossing. Dat zal namelijk de ventilatie verstoren en een nadelig effect hebben op de dieren.
Een windbreekkap of een windbreeknet is hier vaak wel een goede oplossing. Ook wanneer een onderdrukmeter onderhevig is aan windinvloeden zal dat de metingen en bijgevolg het ventilatiesysteem nadelig beïnvloeden.
Ga bij problemen met het stalklimaat dus ook steeds na of windinvloeden een rol spelen en houd daarbij rekening met de positie van de stal tegenover de meest voorkomende windrichting.
Houd de apparatuur proper. Stof of vuil op onderdelen van het ventilatiesysteem zoals op windbreekkappen of netten, meetwaaiers, inlaten, motoren, kleppen of ventielen kunnen ervoor zorgen dat die zaken niet meer optimaal functioneren of afwijkingen vertonen.
Houd dus de onderdelen van het ventilatiesysteem proper door ze regelmatig schoon te maken. En vervang onderdelen tijdig.
Adviezen kunnen verschillen naar gelang het type ventilatie. Als je op zoek gaat naar advies, houd dan zeker rekening met het type ventilatie dat jij hebt, want voor bepaalde adviezen kan het type heel bepalend zijn. Op de website van het Varkensloket (www.varkensloket.be) vind je per ventilatietype een praktische leid raad over hoe je het klimaat kunt optimaliseren. Bovendien vind je er heel wat info terug over klimaat en ventilatie in varkensstallen in het algemeen.
Het project ‘Monitoren en optimaliseren van het klimaat in varkensstallen’ wordt uitgevoerd door de volgende projectpartners: DGZ, Faculteit Diergeneeskunde UGent, Vakgroep Voortplanting, Verloskunde en Bedrijfsdiergeneeskunde, Inagro en ILVO en kwam tot stand met de steun van www.vlaanderen.be/pdpo en www.ec.europa.eu/agriculture/
