Tips en adviezen bij hittestress bij kalveren en droogstaande koeien
Hittestress treft niet alleen lacterende koeien. Ook kalveren en droogstaande dieren ondervinden er negatieve gevolgen van. Hittestress heeft bij kalveren en droogstaande dieren immers een belangrijke impact op hun latere productie.
Het demonstratieproject ‘Eerste Hulp bij Hittestress Koe’ focust op praktische tips voor rundveehouders bij hittestress. In dit artikel worden kort enkele belangrijke aandachtspunten voor kalveren en niet-lacterende dieren samengevat.
Huisvesting van kalveren
Kleine kalveren zijn heel gevoelig voor hoge temperaturen. Een aangepaste huisvesting is een must. Bij huisvesting in iglo’s kunnen deze in de zomer met de opening naar het noordoosten gericht worden, zodat de zon niet rechtstreeks in de iglo’s kan schijnen. Het is nog beter nog om ze in de schaduw te plaatsen of onder een afdak. Ook de materiaalkwaliteit van de iglo’s is van groot belang. Het materiaal mag niet lichtdoorlatend zijn, want dan zal de temperatuur veel sneller oplopen binnen in de iglo’s. Let hier zeker op bij aankoop van iglo’s die buiten moeten staan.
Voldoende luchtcirculatie tussen de iglo’s is ook nodig om overtollige warmte af te voeren. Bovendien heeft dit ook een positief effect op het aantal vliegen. Deze houden niet van circulerende lucht. Plaats de iglo’s daarom, zeker in de zomer, op voldoende afstand van elkaar, bijvoorbeeld op 1 m.
Vliegenbestrijding
Vliegen kunnen heel wat hinder bezorgen en brengen ook ziektes over. Een vliegenpopulatie groeit snel en in warme periodes ontwikkelen ze zich zelfs nog sneller. Het is in die omstandigheden aangewezen om heel regelmatig uit te mesten om zo een opbouw van vliegen te vermijden. Verwijder ook voerresten 1 tot 2 keer per dag en houd plaatsen waar vliegeneieren zich kunnen opstapelen proper. Maak gebruik van verschillende bestrijdingsmiddelen om ze in verschillende stadia aan te pakken en onder controle te houden.
Daarnaast is zoals hierboven vermeld voldoende luchtcirculatie niet alleen goed om warmte af te voeren, maar ook om opstapeling van vliegen te vermijden. Zet hiervoor eventueel een ventilator in, maar richt deze niet rechtstreeks op hele jonge kalveren.
Voeding
Kalveren halen al hun energie uit melk. Melk met een hoog aandeel melkpoeder levert zo veel energie aan het kalf, waardoor het goed kan groeien. Let er echter op dat in de warmste periodes de concentratie niet te hoog is. Als er geen bijkomstig drinkwater wordt voorzien, beperk je het aandeel melkpoeder beter tot maximum 150 g/l om uitdroging te voorkomen. Bij waterverstrekking vanaf de geboorte ad lib, zoals aangewezen is, vormt er zich geen risico op uitdroging.
Bij de oudere kalveren is het van belang om het voer (krachtvoer, ruwvoer) minstens dagelijks te verversen om broei en dus verlies aan smakelijkheid en voederwaarde te voorkomen.
Water is essentieel
Water verstrekken aan kalveren vanaf de eerste levensdagen is essentieel voor een goede ontwikkeling, maar nog belangrijker in periodes van hitte. Voorzie steeds proper drinkwater van goede kwaliteit. Verstrek over de middag eventueel nog wat bijkomend water met elektrolyten via de melkemmers.
Stress vermijden
Vermijd stressvolle handelingen zoals onthoornen, verhuizen… tijdens de warmste uren van de dag. Scheer eventueel ook de kalveren als ze zweten, zodat ze hun warmte vlotter kwijt kunnen.
Geef tijdig biest
Zoals steeds blijft biestmanagement een zeer belangrijk aandachtspunt. In warme periodes zijn kalveren nog gevoeliger voor infecties. Geef kalveren tijdig voldoende biest van goede kwaliteit (22 brix of meer). Liefst 4 l binnen de 6 uur.
Controleer meermaals
Controleer verschillende keren per dag de kalveren en grijp in als ze symptomen van hittestress vertonen. Verhuis de kalveren eventueel naar koelere plaatsen en/of koel ze af met bijvoorbeeld een natte handdoek die afwisselend wel en niet op het kalf wordt gelegd.
Niet-lacterende dieren zijn ook gevoelig
Ondanks het feit dat droogstaande koeien geen melk produceren, zijn ze toch zeer gevoelig voor hittestress. Dit kan verregaande gevolgen hebben voor de volgende lactatie (onder andere meer transitieproblemen, lagere productie…), maar kan ook een negatieve impact hebben op het ongeboren kalf.
Studies hebben aangetoond dat kalveren geboren uit moeders die hittestress ondervonden, later minder melk produceren. Onthoud ook dat koeien al vanaf 20 °C hittestress kunnen ondervinden!
Afkoelen via ventilatie
Het gebruik van ventilatoren bij droogstaande koeien is zeker aangeraden in warme periodes. Voorzie deze in de eerste plaats boven de ligruimtes, omdat liggende dieren minder gemakkelijk hun warmte kwijt kunnen. Overweeg indien mogelijk ook bijkomende afkoelingsmethodes met water bij extreme hitte.
Huisvesting en weidegang
Zorg er bij droogstaande dieren die op stro gehouden worden voor dat ze regelmatig worden uitgemest. Zo vermijd je dat ze op een ‘broeiende’ mesthoop liggen. Maak hier gebruik van om telkens de vliegen te bestrijden. Strooi ze zeker ook dagelijks bij.
Voor dieren die op de weide gaan, voorzie je het best schuil- of schaduwplekken in de warmste periodes. Eventueel kunnen de dieren dan ook binnen gehouden worden en pas terug naar buiten als het koeler wordt.
Voorzie meerdere drinkpunten
Drinkwater is ook bij niet-lacterende dieren een zeer belangrijk aandachtspunt. Voorzie meerdere drinkpunten per groep, zodat ranglagere koeien ook steeds kunnen drinken. Het best zijn deze voorzien van stromend water van goede kwaliteit, zodat de koeien vlot grote hoeveelheden kunnen opnemen. Voor drinkbakken is 10 cm drinklengte per koe de norm. Het aangewezen debiet is 10-15 l per minuut. Dit kan je gemakkelijk zelf testen door het water gedurende een minuut in een emmer op te vangen. Ook bij weidegang voorzie je het best meerdere drinkpunten.
Voeder liefst ‘s avonds
Voer de koeien bij voorkeur dagelijks en liefst ’s avonds, zodat het voeder minder kan broeien aan het voederhek. Verwijder steeds de voerresten van de vorige dag. Controleer de opname, want voldoende drogestofopname is zeer belangrijk om transitieproblemen te voorkomen en om biest van goede kwaliteit te hebben.
Het demonstratieproject Eerste hulp bij hittestress koe wordt uitgevoerd door Inagro, ILVO, Hooibeekhoeve en Boerenbond en gefinancierd door de Vlaamse overheid en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (Europa investeert in zijn platteland).
