Zijn betere contractprijzen voor aardappelen voldoende?
De NEPG, de vereniging van Noord-West-Europese aardappeltelers uit België, Nederland, Duitsland, Frankrijk, haalt in een mededeling eind januari aan dat de kosten voor de aardappelteler enorm gestegen zijn, maar ook dat ‘aardappelland’ soms moeilijk te vinden is.
De afgelopen maanden laten een sterke kostenstijging zien. Niet alleen van energie, meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Ook arbeid, bouwprijzen, machines en onderhoud zijn fors duurder geworden. De huurprijs van grond is niet alleen gestegen, maar ‘aardappelland’ is soms ook nog eens onmogelijk te vinden.
Zeer recente aanscherping van de huurvoorwaarden in Vlaanderen zou bovendien van invloed kunnen zijn op de ontwikkelingen in buurland Frankrijk en Wallonië, aldus de NEPG.
Erkennen en waarderen
De laatste contractprijzen die vanuit de verwerking onlangs naar buiten zijn gebracht liggen in de meeste gevallen net iets hoger dan die welke eind vorig jaar werden gepubliceerd. Prijzen liggen meestal 2,5 tot 4,0 €/100 kg hoger, afhankelijk van land, afnemer, leveringsperiode en rassen. Sommigen dekken de veel hogere productiekosten die telers maken, andere niet. De terughoudendheid van telers om de nieuwe contracten te ondertekenen, is voor sommige verwerkers reden om hun prijstabellen aan te passen om te proberen wat meer boeren over de streep te trekken.
Voorwaarden niet altijd benoemd
Contractvoorwaarden zijn belangrijker dan prijstabellen, maar deze ontbreken vaak of zijn onvolledig. Grote tekortkomingen in contractvoorwaarden liggen op het vlak van ‘overmacht’ en verdeling van lasten en risico’s tussen telers en verwerkers. Gevolgen van klimaatverandering, aanscherping gewasbeschermingsmiddelen en duurzame ontwikkeling door de hele aardappelketen worden meestal niet genoemd.
Met de (komende) nieuwe EU-regelgeving voor vergroening van de landbouw (GLB) ontstaan er een heleboel nieuwe uitdagingen. Aardappeltelers vinden dat kopers en de samenleving als geheel ook hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Naast telers moet de rest van de aardappelketen haar verantwoordelijkheid nemen als ze een gestage en voldoende grote stroom aardappelen willen.
NEPG dringt er bij telers op aan een goede berekening van de productiekosten uit te voeren voordat ze iets ondertekenen. Gemiddelde productiekosten geven een indicatie, maar individuele berekeningen zijn nodig om een beslissing te nemen.
Behoefte stijgt
Verschillende bedrijven en verwerkers investeerden, en investeren nog steeds, in nieuwe of gerenoveerde productielijnen in de NEPG-zone. Deze investeringen laten zien, dat er positieve verwachtingen zijn wat betreft de afzetmarkt van verwerkte producten.
In de afgelopen 2 decennia is de ontwikkeling van het aardappelareaal aangedreven door een groeiende vraag naar verwerkte producten. Volgend jaar kan een keerpunt zijn: verwerkers willen nog altijd steeds meer aardappelen, maar telers lopen tegen grenzen aan. Zij hebben niet meer de mogelijkheid nog meer te produceren als gevolg van te weinig beschikbaar 'aardappelland', te hoge productiekosten, dalende opbrengsten onder druk van klimaatverandering, enzovoort.
Onze 'aardappelwereld' gaat van een vraagcrisis naar een aanbodcrisis. De NEPG vraagt zich af of onze producenten de komende jaren net zo graag aardappelen willen produceren als 5 of 10 jaar geleden?
