Vlaamse landbouw ziet voordeel in de kweek van insecten
Vlaanderen telt momenteel een twintigtal insectenkwekers. Vandaag zijn dat vooral hobbyhouders die hier geen volwaardig inkomen uit halen. Tal van landbouwers zien in de insectenkweek wel een manier om hun bedrijf te diversifiëren of te transformeren.
In de Landbouwcommissie in het Vlaams parlement van 7 december had volksvertegenwoordiger Stijn De Roo (cd&v) het over de opleiding insectenkwekerij die dit jaar startte aan de Thomas More hogeschool in Geel. Hierbij komen de kweek en de verwerking van krekels, sprinkhanen, meelwormen en zwarte soldatenvliegen aan bod. Onder de cursisten bevinden zich ook een aantal landbouwers.
Perfect veevoeder
Insecten zijn vooral bekend als proteïnevervanger door hun hoog gehalte aan eiwitten, maar ook hun vetten zijn nuttig. Die vetten kunnen bijvoorbeeld een duurzaam alternatief zijn voor palmolie. Ook doen insecten perfect dienst als veevoeder. Het kweken van insecten is bovendien minder belastend voor het milieu. Ze verbruiken minder water en je kunt ze houden in kleine ruimtes. Andere soorten insecten worden dan weer ingezet om reststromen te verwerken, om dan op hun beurt te dienen als voeder.
Vooral in Vlaanderen
Uit de statistieken van het departement Landbouw en Visserij blijkt dat België 21 insectenkwekers rijk is, bijna twee derde daarvan in Vlaanderen. West-Vlaanderen is de meest actieve provincie in insectenkweek, -verwerking en -vermarkting. De meelworm is de populairste insectensoort in België, zowel voor productie en verwerking als voor vermarkting. Daarna volgen de krekel, de sprinkhaan, de meelworm/buffaloworm en de zwarte soldatenvlieg.
Landbouwminister Jo Brouns (cd&v) bevestigt dat de insectenkweek een belangrijk onderdeel is van innovatie in de landbouw. Ook in Vlaanderen is er hiervoor absoluut potentieel. In onze buurlanden ziet minister Brouns dat enkele grotere insectenkwekers aan schaal- en marktwaarde winnen, maar dat het aantal kleine insectenkwekers wel afneemt. Om ook de kleinere, lokale insectenkweek en -verwerking een kans te geven, zet men in Vlaanderen daarom zoveel mogelijk in op samenwerking en kennisdeling. Dit gebeurt in de eerste plaats via het Strategisch Platform Insecten (SPI) en via projectoproepen waarvoor ook insectenkwekers en -verwerkers in aanmerking komen.
Kleinschalig en versnipperd
We moeten volgens de Vlaamse landbouwminister ook kritisch durven te kijken: de insectenkweek in Vlaanderen is momenteel, op enkele uitzonderingen na, nog te kleinschalig en versnipperd om als een volwaardige, rendabele economische sector beschouwd te kunnen worden. Daar zijn verschillende redenen voor, maar vooral schaalgrootte is bepalend voor de prijsvorming. Door de kleine schaal zijn insectenproducten – voor welke toepassing dan ook, momenteel nog duur en blijft de vraag ook laag. Ook vraagt insectenkweek momenteel nog vrij veel arbeid, maar hiervoor worden volop oplossingen gezocht richting automatisering.
Op het vlak van onderzoek spant Vlaanderen wel de kroon. Sinds 2015 liepen en lopen er al bijna 60 onderzoeksprojecten rond insecten en de onderzoeksinstellingen actief in insectenkweek en -verwerking zijn internationaal bekend. Bovendien zit de kennis en expertise goed verdeeld over Vlaanderen en wordt deze kennis ook gedeeld via samenwerking over de onderzoeksinstellingen en provincies heen, onder andere via het SPI.
Eiwitstrategie
Een belangrijk beleidsinitiatief is de lancering van de Vlaamse eiwitstrategie. De 6 doelstellingen uit deze strategie voor meer nieuwe eiwitten hebben de volgende ambities. Vlaanderen wordt een hotspot op het gebied van kennis, productie en verwerking van nieuwe eiwitbronnen – bijvoorbeeld insecten en algen – en van nieuwe toepassingen van bestaande eiwitbronnen – bijvoorbeeld via fermentatie – anderzijds. Gestreefd wordt naar een integrale valorisatie van de eiwitbronnen, die vaak nog andere waardevolle stoffen bevatten voor de circulaire en bio-economie.
Binnen de Vlaamse voedselstrategie is een van de hefboomacties gericht op de innovatieve landbouw- en voedselregio die Vlaanderen kan worden. Hiervoor wordt 12 miljoen euro vrijgemaakt. Ook inzake nieuwe eiwitten zal Vlaanderen zich dus verder kunnen ontwikkelen.
In het Vlaams actieplan ‘voedselverlies en biomassa(rest)stromen circulair’ is er aandacht voor hergebruik van reststromen, waar insecten een belangrijke rol kunnen spelen.
Ondersteunend platform
Naast de hierboven genoemde initiatieven, is en blijft er ook ondersteuning voor de insectensector via het SPI. Dit platform bestaat sinds 2015 en brengt Belgische beleidsmakers, onderzoekers en ondernemers samen. Het platform zorgt voor een vlotte communicatie en identificatie en voor het oplossen van obstakels voor de sector en van onderzoeksnoden. Het platform houdt ook een overzicht bij van alle projecten binnen de groep, en van het aantal gekende insectenkwekers en -verwerkers.
Zo organiseert het platform op jaarlijkse basis een ‘stakeholdersmeeting insecten’. Op dit event worden projectresultaten, wetgeving en praktische tips gedeeld met een brede groep geïnteresseerden. Dit evenement trekt een heel breed publiek en is daardoor telkens een grote meerwaarde voor netwerking en voor de verdere ontwikkeling van de jonge insectenkweeksector.
