Hoe een tussenvanggewas succesvol aanpakken?
De praktijk om een tussenvanggewas te telen, is volgens B3W nog relatief onbekend, maar verdient meer aandacht en waardering van landbouwers.
Een tussenvanggewas wordt ingezaaid na de oogst van je vroeg geoogste hoofdteelt en voor de inzaai van je nateelt, dus bijvoorbeeld tussen de oogst van de vroege aardappelen en de inzaai van je wintertarwe.
Een lager nitraatresidu, minder werk met onkruidbestrijding en verminderde erosie zijn slechts enkele voordelen van het telen van een tussenvanggewas.
Waarom geld steken in een tussenvanggewas?
Het lijkt overbodige moeite. Waarom zou je investeren in een groenbedekker die niet meetelt voor je doelareaal? Een vanggewas tussen hoofd- en nateelt kan je heel wat voordelen opleveren. Neem bijvoorbeeld het probleem van overtollig nitraat in de bodem na de teelt van vroege aardappelen. Op een perceel in Alveringem dat B3W in 2022 opvolgde ‘zie figuur 1), kwam er in een strook die braak lag na de oogst 170 kg NO3/ha vrij in een periode van 2 maanden na de oogst. Op de rest van het perceel werd een mengsel van gele mosterd en Japanse haver als tussenvanggewas ingezaaid. Daar was het niveau van het nitraatresidu aanzienlijk lager, omdat de groenbedekker de nutriënten opnam. Die nutriënten worden opnieuw vrijgesteld voor je volggewas. Dat krijgt hierdoor een betere start.
Ook na een laagrisicoteelt als granen kan mineralisatie voor problemen zorgen in het najaar. Ook hier is een tussenteelt met vanggewas dus interessant. Door het inzaaien van tussenvanggewassen verlaag je de kans op een te hoog nitraatresidu en verhinder je uitspoeling van kostbare nutriënten.
Landbouwers vergeten weleens hoeveel werk een braakperiode vraagt. Het vermijden van onkruidgroei voor het volggewas resulteert vaak in meerdere keren over een perceel rijden tussen de oogst van de hoofdteelt en de inzaai van het volggewas. Met een tussenvanggewas zorg je voor bodembedekking die je onkruiden helpt te onderdrukken. Het onderdrukken van onkruid is een taak die het vanggewas van jou als landbouwer overneemt. Deze bodembedekking biedt ook bescherming tegen erosie, cruciaal tijdens zware zomerbuien.
Een derde voordeel van tussenvanggewassen is de opbouw van organische stof in de bodem. Met name grasachtige groenbedekkers kunnen aanzienlijke hoeveelheden duurzame koolstof aan de bodem toevoegen, wat bijdraagt aan een betere bodemkwaliteit. Grasachtigen groeien echter traag, waardoor ze minder geschikt zijn als tussenvanggewas. Bladrijke groenbedekkers die snel groeien, kunnen ook bijdragen aan de organischestofopbouw in de bodem.
Slaagkansen vanggewas verhogen
Een succesvolle tussenteelt met een vanggewas vergt de juiste omstandigheden en timing. Je vanggewas inzaaien in een droge periode is vaak een recept voor mislukking. Zorg voor een zaai wanneer er voldoende vocht aanwezig is. Een goede zaaivoorbereiding is ook essentieel. Een bodembewerking voor zaai kan samen met voldoende bodemvocht voor mineralisatie zorgen. Die zorgt ervoor dat je kiemend vanggewas extra nutriënten krijgt en dat het sneller uit de startblokken kan schieten. In Limburg toont B3W de effecten van bodembewerkingen voor de inzaai van vanggewassen. Je kan de resultaten live komen bekijken op het overtuigingsveld in Diepenbeek tijdens het thematisch uitwisselingsmoment (TUM) op 28 september.
Benieuwd hoeveel stikstof je vanggewas heeft opgenomen? Je kan de opgenomen hoeveelheid schatten door de gewashoogte te meten en door die als maat te gebruiken. Bij een grasachtige groenbedekker, zoals Japanse haver, is 1 cm gewashoogte ongeveer gelijk aan 2,5 kg N/ha. Bij een bladrijke groenbedekker, zoals gele mosterd, is 1 cm gewashoogte gelijk aan 1 kg N/ha.
Sta ook voldoende stil bij de keuze van je soort vanggewas. Een bladrijke groenbedekker, zoals gele mosterd, zal efficiënter zijn in het verlagen van het nitraatresidu. Een grasachtige groenbedekker, zoals Japanse haver, levert dan weer meer duurzame organische koolstof aan je bodem. Met een mengsel van zowel grasachtige als bladrijke vanggewassen combineer je de voordelen van beide types. Hoewel de mengsels iets duurder zijn, is de kans dat je vanggewas slaagt groter. Benieuwd naar mengsels van vanggewassen als tussenteelt? In Oudsbergen test B3W verschillende mengsels uit. Volg de overtuigingsvelden via hun blog.
Zorg ervoor dat je vanggewas voldoende tijd krijgt om zich te ontwikkelen. Een periode van 6 weken is minimaal nodig voor een succesvolle tussenteelt. In de zomer van 2022 was het lang te droog om vanggewassen in te zaaien. De regen in september 2022 kwam op vele plaatsen te laat voor een goed tussenvanggewas, omdat de groeiperiode te kort werd.
Een succesvol tussenvanggewas sluit je af met de juiste methode van onderwerken. Een vanggewas correct onderwerken verzekert je immers van een succesvolle nateelt. De nutriënten die het vanggewas opnam, kunnen na onderwerken worden vrijgesteld aan de nateelt. Ben je benieuwd hoe je een vanggewas goed kan onderwerken? Kom dan eind september naar de livedemonstratie op de werktuigendagen in Oudenaarde.
Conclusie
Tussenvanggewassen bieden aanzienlijke voordelen voor landbouwers, zoals het verminderen van nitraatresidu, het onderdrukken van onkruidgroei, de preventie van erosie en de opbouw van organische stof. Het succes van een tussenteelt met vanggewassen hangt af van de juiste omstandigheden, van de juiste timing en van de juiste keuze van het vanggewas. Deze zomer en dit najaar kom je via B3W-uitwisselingsmomenten heel wat te weten over tussenvanggewassen. Schrijf je in voor de aankomende evenementen en ontdek hoe tussenvanggewassen een waardevolle aanvulling kunnen zijn op jouw landbouwpraktijk. In de tussentijd kan je al een kijkje nemen op het kennispunt van B3W of op de blogpaginas die deze percelen opvolgen, via http://b3w.vlaanderen.be.
