De jacht is essentieel voor het natuurbeheer

De open ruimte in België, en zeker in Vlaanderen, is erg versnipperd. Zowel mens als dier moeten plaats hebben om te gedijen. Voldoende areaal aan natuur is daarom essentieel, net als de verbondenheid van die stukken natuur. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) geeft aan dat het beheer van wild een essentieel onderdeel is van het natuurbeheer. En daar hoort onlosmakelijk de jacht bij. Het ANB is op basis van de jachtwetgeving verantwoordelijk voor verschillende aspecten van het wildbeheer.

Landbouwleven kreeg de kans om een interview te hebben met Jeroen Denaeghel, woordvoerder van het ANB.

Welke rol speelt het ANB in het hele gebeuren van de jacht?

Het ANB voorziet in de nodige formulieren van de jachtadministratie. Een groot deel van die jachtadministratie is ook digitaal beschikbaar via het e-loket. Het ANB is verantwoordelijk voor het wildbeheer op de terreinen in eigendom. Dit wildbeheer wordt uitgevoerd op basis van jachtpachtovereenkomsten. Het ANB staat ook in voor de begeleiding van jachtverpachting van andere overheden.

Welk wild mag bejaagd worden in België? Zijn er verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië?

Het jachtdecreet definieert een aantal wildsoorten die bejaagd mogen worden. Er wordt gerefereerd naar 4 categorieën. Zo is er grof wild, zoals wilde zwijnen en edelherten; maar ook klein wild, zoals hazen en fazen, en waterwild. Onder het waterwild zitten heel wat ganzen en eenden. Een laatste categorie is ‘overig wild’, waartoe houtduiven, konijnen en vossen behoren. Een deel van dat wild kan in de praktijk worden bejaagd in Vlaanderen, omdat de jacht erop wordt geopend via het ‘openingsbesluit’. Jacht is wel een gewestelijke materie, waardoor er verschillen zijn tussen de jachtwetgeving in Vlaanderen en Wallonië.

Wat is het belangrijkste wild dat bejaagd wordt?

In aantallen is de houtduif de meest geschoten soort, als we het grofwild buiten beschouwing laten. In Vlaanderen werden in 2021 zo’n 281.852 houtduiven afgeschoten, waarvan de meeste in de provincie Antwerpen. Dat wordt gevolgd door kraaien (107.266 dieren) en kauwen (57.966 dieren). Onder het waterwild is de wilde eend het meest afgeschoten wild, met 55.893 dieren. In verhouding is er een afname aan afgeschoten fazanten doorheen de tijd. Tien jaar geleden, in 2011, werden er nog 103.126 afgeschoten fazanten geregistreerd. In 2021 zijn er dat nog 33.752. Ook voor konijn en patrijs is er een daling merkbaar. Qua grofwild wordt er in Vlaanderen geschoten op wild zwijn, ree, damhert en edelhert. Daarin zien we over de jaren heen een stijging in afschot bij everzwijn, ree en damhert tot in 2021. In 2021 rapporteerde het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) qua afschot 122 damherten, 7.348 reeën en 3.385 wilde zwijnen. Edelherten worden amper geschoten, het aantal bleef voor de meeste jaren sinds 2009 beperkt tot 5 of minder. Enkel in 2021 was er een piek, met een geregistreerd afschot van 15 edelherten.

 

Voor welke wildsoorten is het moeilijk om de populatie te behouden/in toom te houden?

Algemeen kan men zeggen dat soorten die een grotere actieradius hebben, en die een coördinatie tussen overheid en jachtrechtenhouders vergen, moeilijker 'onder controle' te houden zijn. Ook soorten die snel en goed reageren op de aanwezigheid van voedsel en dekking in ons cultuurlandschap zijn moeilijker te controleren. We spreken onder andere van de vos, ree en het everzwijn.

Zijn er ook andere methoden dan jacht voor populatiebeheer?

Om schade te voorkomen of te vermijden zijn preventieve maatregelen belangrijk en soms efficiënter dan jacht. Vandaar dat doorgaans eerst wordt verwacht dat preventieve maatregelen worden getroffen alvorens over te gaan tot bejaging of bestrijding. Eerder dan populatiegroottes die vaak niet gekend zijn, wordt schade of overlast als maatstaf genomen om te bepalen of en welke maatregelen nodig zijn. Daarom is het zo belangrijk dat schade systematisch gemeld wordt, bijvoorbeeld via de ‘wild-in-zicht’-app. Er zijn ook soorten die niet bejaagd mogen worden en die problemen geven, dan kan het ANB toestemming geven om die te bestrijden, en dat is geen echte vorm van jacht. Invasieve exoten kunnen bijvoorbeeld inheemse soorten onderdrukken of opeten, ziekten overdragen naar andere soorten of soms zelf een gevaar vormen voor de volksgezondheid. Dat moeten worden beheerd, en per soort wordt dan een aanpak op maat uitgewerkt. Het ANB geeft indamming, populatiebeheersing en uitroeiing aan als vormen van bestrijding. Dat gebeurt altijd in het kader van de milieu- en dierenwelzijnswetgeving.

Wild kent geen landsgrenzen, hoe ga je daarmee om als een soort een probleem is in het ene land en niet in het andere?

Voor probleemsoorten wordt grensoverschrijdend overleg georganiseerd. Hierop worden afspraken gemaakt over manier van aanpak, wettelijke mogelijkheden, meldingen van waarnemingen, schade en andere.

Hebt u een idee van hoe groot de illegale jacht is in België?

Neen, exact kunnen we dat niet bepalen. De pakkans voor stroperij of voor het illegaal uitzetten van bijvoorbeeld fazanten, is klein. Dat het echter nog bestaat, is zeker. Dat bewijzen de dossiers bij de natuurinspectie. Er zijn jaarlijks wel een aantal jacht gerelateerde dossiers. In de periode 2018 tot en met 2022 waren er in totaal 476 dossiers. In 2020 waren er de meeste, namelijk 125 dossiers. De meest voorkomende overtredingen gaan over jagen met verboden middelen. Dan kan het gaan om de schending van voorwaarden voor het gebruik van kast- en kooivallen, om bestrijding met verboden middelen, om jagen op andermans grond, om het vervoeren of in de handel brengen van dood of levend wild, om het uitzetten van wild, het jagen of bestrijden met niet toegelaten munitie en om het aanleggen van voederplaatsen waar het niet toegelaten is. In Vlaanderen is het uitzetten van dieren voor de jacht verboden. Het ANB treedt hierbij streng op. Indien er overtreders betrapt worden, kan de hele wildbeheereenheid (WBE) geschorst worden voor de jacht op klein wild, wat recentelijk in WBE Waasland gebeurde.

Marlies Vleugels