Borgingstools helpen bij de controleerbaarheid van laageiwitvoeders
Volgens het ILVO zijn voedermaatregelen erg beloftevol als werkzame en kostenefficiënte aanpak van de ammoniakuitstoot uit veehouderijen. Twee nieuwe onderzoekprojecten moeten die theorie ondersteunen op het terrein.
Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) voert al 10 jaar veel en divers onderzoek uit rond ammoniak (NH3). Recent zijn er 2 nieuwe onderzoeksprojecten opgestart, met respectievelijk financieringen door de Vlaamse overheid (Vlaio), Europa (het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling), en Boerenbond (een speciaal PAS-fonds om versneld tot oplossingen voor de veehouders te komen).
Twee nieuwe projecten
ILVO intensifieert het onderzoek naar voedergebaseerde oplossingen voor de stikstofproblematiek. Twee recent opgestarte ILVO-projecten (VoederPAS en ELP-Beef) hebben als doel om extra maatregelen op de officiële PAS-lijst te krijgen, waardoor veehouders nieuwe opties zullen hebben om de doelstelling op sectorniveau – 15% minder stikstofemissie tegen 2030 – te behalen. Beide projecten zetten in op minder eiwit in het voeder als brongerichte maatregel.
Het Vlaio-onderzoeksproject ‘VoederPAS’ mikt op een accurate, betaalbare borgingstool om op melkveebedrijven te bewijzen dat er laageiwitvoeding is gegeven aan de dieren, wat de ammoniakvorming doet dalen. Het EIP-project ‘ELP-Beef’ werkt aan een gelijkaardige tool voor vleesvee. De vleesveesector vindt behalve weidegang tot nu toe geen goedgekeurde mogelijke maatregelen op de PAS-lijst.
De projecten ‘VoederPAS’ en ‘ELP-Beef’ bouwen voort op onderzoeksresultaten uit het recente verleden. Uit ILVO-experimenten met vleesvee in de periode 2016-2020 bleek dat per procentpunt minder eiwit in het voeder van vleesvee, de uitstoot van NH3 daalde met zeker 15%. Deze gemeten uitstootreductie bij vleesvee wordt bevestigd door internationale studies bij melkvee. Daar gebruikt men doorgaans de vuistregel dat 1 g minder eiwit per kg droge stof voeder goed is voor precies 1% minder NH3-uitstoot.
VoederPAS
Karen Goossens, ILVO-expert emissie bij runderen: “In VoederPAS ontwerpen we tegen de tweede helft van 2026 een systeem voor een betrouwbare en doenbare bewijsvoering (een borgingstool) voor wie een lagere eiwithoeveelheid toedient aan zijn melkkoeien. Concreet mikken we voor een laageiwitvoerbedrijf op een ruweiwitgehalte in het koeienrantsoen onder de 16%.” Die 16% is het wetenschappelijk onderbouwde optimum, waarbij de melkgift ruim op peil blijft en waarbij er toch een voldoende grote NH3-reductie gerealiseerd wordt.
ILVO bekijkt alle parameters en matrices (de voederproducten, de urine, melk, faeces…) waarin en waarmee het ruweiwitgehalte van een rantsoen valt in te schatten. Het doel is om daarna de beste parameters te selecteren en voor te stellen aan de overheid.
Melkureum lijkt een voor de hand liggende parameter. Die maakt nu al deel uit van de routinemelkcontrole op een melkveebedrijf en voederadviseurs gebruiken deze scores om het rantsoen op een melkveebedrijf te evalueren. “Melkureum wordt echter ook nog door andere factoren dan het eiwit in het voeder beïnvloed, waardoor het niet zal volstaan als sluitende bewijsvoering. We gaan dus op zoek naar bijkomende parameters die eenvoudig, goedkoop en betrouwbaar kunnen geanalyseerd worden.”
ELP-Beef
Een gelijkaardige borgingstool rond laageiwitrantsoenen voor vleesvee ontwerpt ILVO met Boerenbond en met 5 vleesveehouders en hun voederadviseurs, tegen begin 2025 in ELP-Beef.
Ook hier willen de onderzoekers een gebruiksvriendelijke en efficiënte bewijsvoeringstool vinden, die via preciezer ‘eiwitvoederen’ een NH3-emissiereductie van 15% in heel de sector realiseert. Opnieuw staat de controleerbaarheid centraal, zodat finaal de laageiwitvoeding als brongerichte, effectieve PAS-maatregel mogelijk wordt.
Omdat bij vleesvee geen melkparameters voorhanden zijn, zet ELP-Beef in op een waterdicht controlesysteem via een voederregister. Alle benodigde data (over rantsoensamenstellingen, dieraantallen, voedervoorraden, analyses van voederwaardes…) kunnen in principe via automatische datakoppelingen of datadeelplatformen zoals DjustConnect in de borgingstool belanden.
Gebruiksvriendelijke tools
Voedermaatregelen zijn volgens het ILVO erg beloftevol als werkzame en kostenefficiënte aanpak van de ammoniak-uitstoot uit veehouderijen. De grootste uitdaging om de bedrijfspraktijk met laageiwitvoeding voor de runderen toe te laten als PAS-maatregel, is de transparante controleerbaarheid. De onderzoeksprojecten VoederPAS en ELP-Beef leveren naar verwachting de nodige gebruiksvriendelijke tools, aanvaardbaar voor de overheid en werkbaar voor de veehouder. Eens die tools erkend zijn als PAS-maatregel, kunnen ze onmiddellijk, zonder zware investeringen, worden toegepast op de landbouwbedrijven.
