Landbouwakkoord omvat meer dan wat de krantenkoppen haalde

ABS en Boerenbond zijn relatief tevreden met het bereikte akkoord. “Het is een compleet akkoord met veel concrete zaken die er op het terrein zullen toe doen. Voor een aantal zaken zijn de maatregelen in dit akkoord geen eindpunt, maar nog maar het begin”, zegt Hendrik Vandamme van ABS. We overlopen in dit artikel de belangrijkste maatregelen uit het akkoord.

Bescherming landbouwgrond

De Vlaamse overheid – in hoofdzaak het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) – stopt onmiddellijk zelf met aankopen te doen in herbevestigd agrarisch gebied en agrarisch gebied aangeduid via ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP’s).

De Vlaamse overheid koopt tot 1 oktober niet meer in agrarisch gebied, behalve in functie van het algemeen belang (voor bijvoorbeeld infrastructuurwerken), waterbeheersingswerken in overstromingsgebieden, in Speciale Beschermingszones (SBZ’s) en grond die in kader van het flankerende beleid gekocht wordt.

Jambon leidt overleg

Voor wat betreft de aankoopsubsidies door terreinbeherende verenigingen wordt er een overleg gestart om deze maximaal te heroriënteren naar aankopen in groen gebied. Bij aanvang van dit overleg worden onder leiding van minister-president Jan Jambon (N-VA) afspraken gemaakt over het aankoopbeleid. Hierbij wordt ook een proces gestart om landgebruik en bestemming maximaal met elkaar in overeenstemming te brengen, overeenkomstig het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (inclusief bos en natuur). Een van de uitgangspunten hierbij is om het agrarische gebied maximaal te herbevestigen tot 750.000 ha.

“Met deze maatregelen wordt 560.000 ha landbouwgrond onmiddellijk en definitief beschermd. Dat is 72% van de totale agrarische bestemming. Daarnaast wordt nog eens ongeveer 155.000 ha agrarisch gebied dat niet herbevestigd werd en niet in Natura 2000-gebied gelegen is, gevrijwaard van aankopen voor natuur of bos tot 1 oktober 2024. Samen is dit goed voor 92% van de landbouwbestemmingen. Bovendien is het belangrijk dat er nu eindelijk eens initiatief genomen wordt om het huidige landgebruik maximaal in overeenstemming te brengen met de bestemming”, stelt Lode Ceyssens van Boerenbond.

Stikstof

Het bereikte akkoord bepaalt dat de Vlaamse overheid niet wacht tot 2030, maar nu begint met de voorbereidingen om de omslag te maken van een depositiemodel naar een emissiemodel met een duidelijke werkkalender en onder leiding van een procesbegeleider die nog deze maand aangeduid wordt door de Vlaamse regering.

“De juridische onzekerheid over vergunningen onder het huidige decreet blijft als een zwaard van Damocles boven het hoofd van de boeren hangen. Het stikstofdecreet dat uitgaat van een neerslagmodel kon immers niet teruggedraaid worden. Het engagement van de Vlaamse regering om de voorbereidingen richting een emissiemodel onmiddellijk te starten en om niet te wachten tot 2030, is cruciaal”, meent Lode Ceyssens.

Pauze voor Turnhouts Vennengebied

Ondertussen start de Vlaamse regering zo snel als mogelijk de gesprekken met de Europese Commissie over de maatwerkgebieden en over de haalbaarheid van bepaalde natuurdoelen. Het is heel belangrijk voor het Turnhouts Vennengebied dat intussen de pauzeknop wordt ingeduwd. De uitkomst van de gesprekken wordt meegenomen in de opmaak van het ontwikkelplan, vooraleer de Vlaamse regering dit plan vaststelt of de maatregelen in uitvoering brengt.

“De pauzeknop die ingedrukt wordt voor de landbouwers rond het Turnhouts Vennengebied biedt hun de nodige ademruimte. Dit zal ons echter niet tegenhouden om een juridische procedure bij het Grondwettelijk Hof tegen het huidige stikstofdecreet te voeren. Zo behouden we een stok achter de deur ten opzichte van de huidige en volgende regeringen om werk te maken van het emissiemodel”, waarschuwt Lode Ceyssens.

Van vergunning naar melding

Het stikstofdecreet zorgt voor nieuwe bijkomende verplichtingen in de vergunningverlening. Om dit haalbaar te maken, past Vlaanderen de wetgeving aan, zodat deze bedrijven via een eenvoudige procedure (modulaire aanpak) hun omgevingsvergunning in lijn kunnen brengen met hun individuele PAS-referentie. Hierin zullen enkel de PAS-wijzigingen in onderzoek gebracht worden en niet de rest van de bedrijfsvoering waarvoor er een vergunning loopt. Daarnaast wordt maximaal ingezet op meldingen, bijvoorbeeld voor bedrijven die reeds in orde zijn met hun PAS-referentie, maar deze nog moeten laten opnemen in hun vergunning.

“De omzetting van vergunning naar melding of modulaire vergunningsaanvraag voor emissiereducerende maatregelen is een sprong vooruit. Modulair wil zeggen dat, onder bepaalde voorwaarden, enkel de zaken die wijzigen in de omgevingsvergunning aan een openbaar onderzoek onderworpen worden. Dat is een hele vooruitgang”, vindt Hendrik Vandamme.

WeComVe wordt versterkt

Het wetenschappelijk comité (WeComVe) moet reductietechnieken erkennen, zodat deze gebruikt kunnen worden in de vergunningverlening. De capaciteit van het WeComVe wordt versterkt, zodat nieuwe technieken sneller kunnen goedgekeurd worden. Dit is heel dringend voor landbouwers.

Mestbeleid

Volgens het zopas bereikte akkoord wordt MAP 7 opgemaakt zonder bijkomende nulbemesting in VEN-gebied. Hiervoor zal een deel van de planMER hernomen moeten worden, want de MER-kennisgevingsnota en de MER-richtlijnen moeten worden aangepast.

De derogatie op grasland wordt aangevraagd en onderhandeld bij de Europese Commissie vooraleer het mestdecreet ter stemming wordt voorgelegd in het Vlaams parlement. Hierdoor wordt het kunstmestgebruik verminderd, wat een stimulans is voor meer circulariteit.

Renure op de Europese agenda

De Vlaamse regering neemt initiatief richting Europa om renure (restfractie na verwerking van dierlijke mest volgens bepaald proces) toe te laten als alternatief voor kunstmest.

Het boetesysteem bij kleinere overtredingen wordt herzien. Er wordt in eerste instantie gewerkt met waarschuwingen alvorens over te gaan tot boetes. Ook zullen de boetes meer proportioneel worden. Deze aanpassingen worden zo snel mogelijk via een parlementair initiatief doorgevoerd, zodat deze nog dit bemestingsseizoen toegepast kunnen worden.

“In MAP 7 wordt voortaan gefocust op de essentie, namelijk een betere waterkwaliteit. Dit gebeurt door het onverkort uitvoeren van het akkoord over MAP 7 zoals het werd gemaakt in maart 2023, waarbij de nulbemesting in VEN-gebied niet weerhouden wordt. De vermindering van de administratieve lasten en de herziening van het absurde boetesysteem in de mestwetgeving zullen heel wat frustratie wegnemen”, belooft Hendrik Vandamme.

Administratieve vereenvoudiging

De Vlaamse regering engageert zich om de vereenvoudigingsvoorstellen van de Europese Commissie integraal toe te passen in Vlaanderen.

Er wordt in overleg met de landbouworganisaties een taskforce opgericht die regelgeving moet screenen met het oog op administratieve vereenvoudiging. Ook de Europese Raad voor de Landbouw buigt zich op 26 februari over de mogelijkheden om het GLB te vereenvoudigen en om de administratieve lasten te verminderen.

Er komen soepelere termijnen voor registratie van kunstmest in functie van het kunstmestregister. De kalenderlandbouw – zoals de verplichte vanggewasregeling – wordt weggewerkt. De bewijslast voor ecoregelingen wordt verlicht.

Europese regelgeving

Vlaanderen blijft zich op het Europese niveau verzetten tegen onhaalbare beleidsvoorstellen, zoals de Europese Natuurherstelwet en de klimaatdoelen.

Vlaanderen pleit ervoor om bij vrijhandelsakkoorden dezelfde productievoorwaarden op te leggen aan ingevoerde producten als aan producten die in Europa geproduceerd worden om oneerlijke concurrentie van goedkoop ingevoerde producten tegen te gaan.

Water

Vlaanderen herbekijkt de procedures om vergunningen te verkrijgen en om de administratieve lasten te verlagen om water op te vangen, op te slaan en water te winnen.

Er komt een bijsturing van de Water Re-Use, waardoor circulair watergebruik tussen landbouw en industrie mogelijk gemaakt wordt.

Naar voorbeeld van het Vlaams Bouwoverlegcomié (VBOC) in de bouw en het Industrieforum komt er ook een Strategisch Overlegcomité voor de Landbouw.

Stem van de landbouw wordt serieuzer genomen

“Het is jammer dat we hiervoor bijna 3 weken op straat zijn moeten komen. Het is dankzij de massale acties dat dit akkoord bereikt is, en dat de stem van de landbouw een pak serieuzer zal genomen worden. Wie beweert dat dit akkoord verdere polarisatie of andere negatieve gevolgen heeft, die is fout. Dit is een stevig akkoord met garantie op de toekomst. We roepen dan ook de Vlaamse regering op om zonder uitstel door te gaan met de uitvoering van dit akkoord en om zo duidelijk te maken dat dit akkoord meer is dan louter een papieren akkoord”, meent Hendrik Vandamme.

Toezien op uitvoering van afspraken

“We zullen de komende weken en maanden nauw toezien op het uitvoeren van de gemaakte afspraken. Via het strategische overleg in het op te richten landbouwforum zullen we op structurele basis betrokken zijn bij de evaluatie van bestaand en nieuw beleid. Zo wordt er eindelijk mét en niet langer over boeren gesproken”, besluit Lode Ceyssens.

Filip Van der Linden