Inzetten op melken in de weide
Melken in de weide lijkt voor sommige boeren meer te zijn dan alleen een keuze: het is ook een manier van leven of een andere manier om naar hun werk te kijken. Regen of zonneschijn, de Waalse boer Thibault Gérardy brengt 4 uur per dag door in de weide met zijn koeien om deze taak uit te voeren. Dat gebeurt allemaal met zijn eigen machine, die hij geërfd heeft van zijn grootmoeder van moederskant.
De veehouder, die een kudde van 33 koeien heeft, verwelkomt ons in zijn dorp Commanster, net voordat hij naar de weilanden vertrekt.
Het is 8 uur 's ochtends. Het is rustig in het dorp. Hier, op een paar kilometer van Vielsalm, heeft Thibault Gérardy zich gevestigd. Het was voor hem geen onbekend terrein, want deze streek zit in zijn bloed via zijn familie. “Dit was de boerderij van mijn grootmoeder. Toen ik jong was, kwam ik hier in het weekend”, vertrouwt hij me toe. Hoewel zijn ouders, die allebei kinderen van boeren zijn, geen landbouwers zijn geworden, durfde Thibault daarentegen de uitdaging wel aan. Na zijn studie Landbouwkunde in Gembloux verliet hij de streek van Namen en trok hij naar de provincie Luxemburg. Zijn doel was om te starten met de veehouderij, maar niet zomaar lukraak. Hij wilde graag een biologische boerderij, met de nadruk op weidegang.
Daarom wordt er sinds 27 maart elke ochtend en avond gegraasd op zijn bedrijf. De 33-jarige jongeman start zijn tractor en koppelt er zijn melkinstallatie op aan om in de weide te gaan melken, en hij kiest de korte route naar zijn kudde melkkoeien. Deze koeien staan in een weiland aan de rand van een bos en genieten dus van een ideale omgeving. En wanneer de zon onder begint te gaan, ziet deze weide op 550 m hoogte eruit als een paradijsje op aarde.
De eerste taak, en zeker niet de minste, is om het vee bijeen te drijven. Bovendien gebruikt hij geen krachtvoer om ze gemakkelijker naar de melkplek te lokken. “Dit jaar zijn de koeien over het algemeen vrij rustig. Dat was vorig seizoen niet het geval...” Met andere woorden, het kan soms wel wat tijd in beslag nemen. Toch staan ze na enkele minuten in een perceel dat omheind is door tijdelijke hekken.
Dan is het zover: het melken kan beginnen. De machine is uitgerust met 4 plaatsen en een tank van 600 l. Na het melken, gaat er een poort open en kan het dier terug naar de weide gaan.
Van nul beginnen
Tussen 2 melkbeurten in geniet de veehouder van een kleine pauze en kan hij ons zijn verhaal vertellen. “Ik nam de boerderij van mijn oma over in 2015. Het was ten tijde van de melkcrisis en de veranderingen in het GLB. Op dat moment was er veel onzekerheid over de toekomst van het beroep en het was moeilijk om mensen te overtuigen met mijn plannen, vooral de bank.”
Deze infrastructuur betekende ook helemaal opnieuw beginnen, omdat hij de veestapel moest veranderen. Hij koos voor Holsteins in een tijd dat Jersey-koeien minder in trek waren.
Na tien jaar heeft hij nu een kudde van 33 koeien in productie, die zorgen voor een mooi kleurenpalet in deze weidestreek. Sommige zijn groter en anderen zijn kleiner en hebben een zwarte vacht. Ze zijn het resultaat van een kruising tussen Jersey en Holstein-koeien.
De gemiddelde productie per dier is elk jaar anders. Over het algemeen ligt die tussen de 5.000 en 6.000 l, maar sommige jaren zijn echter beter dan andere. Het jaar 2023 stelde de veehouder niet teleur, omdat de melkproductie per dier lag tussen de 6.200 en 6.300 l. Daarentegen laat 2024 bittere herinneringen achter. Door blauwtong kwamen er enkele abortussen voor en was er verlies van melkproductie, maar er was ook het grillige weer. Zo was er een natte lente die de kwaliteit van de weiden aantastte, en daardoor ook de prestaties van de kudde.
Een goed opgestelde kalender
Ook al moest hij van nul beginnen voor de kudde, wat betreft het melken is het een ander verhaal. Dit in de weide doen, was een familietraditie. Zoals zijn grootmoeder van zijn moederskant dat al deed, koos Thibault voor deze manier van werken, zonder te moeten investeren in nieuwe apparatuur. De tractor is ‘ouder dan hemzelf’, de melkmachine werd nog gebruikt door zijn grootmoeder, maar werkt nog steeds goed. Bovendien is melken in de weide voor hem een goede manier om het beste te halen uit weiland.
Met minder dan 2 ha naast de boerderij, is het ook een antwoord op een praktische vraag. “De vaarzen staan buiten naast de stal. Ze begonnen de nacht buiten door te brengen rond 6 maart, met veevoer. Daardoor kan ik de tekenen van loopsheid zien en ze gemakkelijker te pakken krijgen voor inseminatie of wanneer ze gevaccineerd moeten worden.”Sinds het eerste productiejaar van de kudde is de veehouder dit blijven doen. Of het nu een mooie dag is of grillig weer, de boer is buiten: 2 uur ’s morgens, en 's avonds weer hetzelfde. “De tweede melkbeurt vindt plaats rond 18.30 uur, voordat het donker wordt.
Buiten melken duurt langer
Hij geeft toe dat melken buiten langer duurt dan in de stal, waar hij tegelijkertijd andere dingen kan doen, maar hij geniet ervan om in zo’n aangename omgeving te werken. Dit betekent wel dat de koeien minder melk geven dan wanneer ze in de stal staan. ”Dat is dit jaar het geval, maar het is geen exacte wetenschap. Bovendien was dit jaar de kwaliteit van het voeder heel goed, vandaar misschien het verschil in productie. Maar als het weer beter is, zullen ze terug melk geven.“
De dieren zijn naar de weide gegaan op 3 maart, maar alleen overdag. Een paar dagen later, na het kalven, stonden ze dag en nacht buiten. Om deze timing te respecteren, plant Thibault de geboortes in de herfst en winter. Hij begon op de weide te melken op 27 maart door een samenloop van omstandigheden. “De mestput was vol. Als ik de mest verspreid zou hebben, zou het kunnen korsten en het grazen moeilijker maken. Of misschien kon ik dan het gras oogsten bij de eerste snede.”
Tot slot hebben de koeien, door buiten te staan, meer comfort en meer vrijheid, zelfs als het soms nog fris is. In de stal liggen ze vastgebonden. “Ik denk dat dit op een dag verboden zal worden. De stal is groot voor het aantal koeien dat ik heb. Er zijn 76 ligboxen, ik zou dus gedeeltelijk kunnen overschakelen op een systeem waarbij de koeien vrij in en uit de stal kunnen lopen”, zegt de boer daarover.
Commanster: een landbouwdorp
Zelfs als de temperaturen positief zijn, is het nog steeds koud in de weide waar de kudde loopt. Dat komt door de oostenwind. Ook al is de temperatuur redelijk goed voor het seizoen, toch droogt deze wind de weiden uit. Op deze weiden brengt de landbouwer om de 3 jaar kalk aan en hij bemest met vloeibare mest. Hij heeft echter niet echt veel mest, omdat de koeien heel vroeg in het seizoen al buiten grazen.
Zijn koeien worden vooral gevoed met gras, zowel in de zomer als in de winter. Naargelang wat ze nodig hebben, krijgen ze voordroog in de stal of in de weide. Bovendien kan er buiten het seizoen een kleine hoeveelheid krachtvoer worden toegevoegd voor de koeien die gekalfd hebben, niet voor kalveren. “In de biologische landbouw gaat alles heel goed als het gras wil groeien. Dan kan je een voorraad aanleggen”, legt de veehouder uit.
Tot begin maart kregen de koeien in productie het voer uit 2023, dat van hoge kwaliteit was, en de kalveren en koeien die drooggezet werden, kregen het voer van 2024. “Ik werk met gewikkelde balen, dus ik weet precies waar ik aan toe ben. En ik heb nog wat voorraad over voor de volgende winter. Ik maak me dus niet al te veel zorgen over het droge weer.”
Grond is gegeerd
Hoewel hij ook voer koopt van andere biologische boeren, kan hij vooral rekenen op 32 ha grasland. In zijn dorp zijn er echter 6 boerderijen! Met andere woorden, als er een stuk land vrijkomt, zijn er meerdere kandidaten om het te gebruiken.
“Commanster is echt een boerendorp. Toch is deze streek benadeeld door de hoogte en de bodem. Nochtans hebben de grillen van het weer door de klimaatverandering voor deze streek weinig schadelijke gevolgen. In een jaar zoals dat van 2024, toen het altijd regende, kunnen we ons voordeel doen met de sterk drainerende bodem, die grote hoeveelheden water verteert. Als het dan droog is, vergeelt het gras hier minder, zelfs als de voederproductie wordt beïnvloed.”
Gezicht van de volgende generatie
Thibault verkoopt zijn melk via de Biomilk-coöperatie. “De melkprijs is erg goed. In februari was dat 59,5 cent per liter. Dat is genoeg om met een gerust gemoed verder te kunnen doen. Hoewel Thibault een van die boeren is die melken op de weide, is de jongeman ook een van de gezichten van de volgende generatie boeren. “Tien jaar nadat ik begon als melkveehouder, heb ik bij mijn evaluatie niet alles in twijfel getrokken. Dat betekent dat het basisproject niet slecht is. Ik wilde met een permanent grasland werken en op de weide melken. Aan de andere kant wou ik het niet beu worden.”Hij had al een voorproefje gehad van wat hem te wachten stond, dankzij zijn vakanties met zijn grootmoeder, maar elke dag ‘s ochtends en ’s avonds melken was toch nog andere koek. Het veranderde zijn leven helemaal.
Net als anderen stelde Thibault zichzelf enkele vragen en dacht hij aan stoppen. Dit was vorig jaar het geval, toen hij grote investeringen moest doen. Het gedrag van de koeien in de wei liet toen te wensen over. “Ik heb me toen de vraag gesteld welke andere job ik nog zou kunnen doen en ik heb er geen antwoord op gevonden”, glimlacht hij. Hij is er zich van bewust dat alle beroepssectoren tegenwoordig een zekere mate van onzekerheid met zich brengen en dat er geen beroep meer is dat absolute zekerheid biedt, zowel financieel als professioneel.
