Beschermende maatregelen Mercosur afgezwakt door onderhandelingen
De vrijwaringsmaatregelen die boeren moeten beschermen tegen de uitwassen van het Mercosur-handelsakkoord komen woensdag 17 december verzwakt uit onderhandelingen tussen de Europese instellingen.
In september stelde de Europese Commissie een reeks maatregelen voor die de voordelige handelstarieven voor de Mercosur-landen tijdelijk kunnen opschorten voor gevoelige landbouwproducten zoals pluimveevlees en rundvlees als de invoer ervan schade toebrengt aan Europese boeren. Hiermee hoopte de Commissie kritische boeren gerust te stellen en twijfelende lidstaten over de streep te trekken om het akkoord te tekenen.
Op 16 december keurde het Europees Parlement in vergelijking met het oorspronkelijke commissievoorstel een strengere versie van de beschermende maatregelen goed. Zo verlaagde de Europarlementsleden de drempel voordat de Commissie een onderzoek opent naar verstoorde marktomstandigheden, kortte ze de maximale duur van zo’n onderzoek met de helft in en voerde ze een wederkerigheidsprincipe in.
Sterk verzwakt
De lidstaten (de Raad) namen het voorstel van de Commissie zonder wijzigingen aan waardoor de Europese instellingen op 17 december nog moesten onderhandelen over de finale versie van de beschermende maatregelen. Die komen onder invloed van de Raad en de Commissie sterk verzwakt uit het overleg.
De Commissie moet nu pas een onderzoek openen wanneer de prijs van een product uit Mercosur minstens 8% lager is dan hetzelfde Europese product en de invoer met 8% of meer toeneemt. Het Europees Parlement had voorgesteld om de drempels op 5% te leggen. Van de wens van het Europees Parlement om de Commissie hun onderzoek sneller te laten afronden, waardoor ze sneller kan ingrijpen, blijft niets over. De Commissie zal wel elke 6 maanden proactief rapporteren over de invoer van gevoelige landbouwproducten.
Van het wederkerigheidsprincipe blijft enkel nog maar een politieke verklaring over in plaats van een instrument die de Commissie de mogelijkheid zou bieden om in te grijpen wanneer producten uit Mercosur niet voldoen aan Europese standaarden.
Schijnvertoning
De vrijwaringsmaatregelen zullen daarom niet volstaan om Europese landbouwers te beschermen tegen oneerlijke concurrentie, zegt Saskia Bricmont (Ecolo). “Dit compromis komt bij lange na niet tegemoet aan de legitieme bezorgdheden van de landbouwsector. Het is een schijnvertoning, een poging om gezicht te redden die niemand voor gek houdt.”
“De uiteindelijk aangenomen vrijwaringsmaatregelen zijn te zwak. Ze zullen niet snel of automatisch in werking treden en bieden geen echte bescherming tegen invoer uit landen die geen vergelijkbare gezondheids-, sociale en milieunormen hanteren.” Volgens Bricmont had enkel echte wederkerigheid, spiegelclausules dus, hier een mouw aan kunnen passen. Het groene Europarlementslid blijft zich ook verzetten tegen het handelsakkoord in haar huidige vorm.
Zowel de Raad als het Europees Parlement moeten het uiteindelijk compromis nog goedkeuren. De stemming hiervan in het Parlement vindt in januari plaats, maar volgens Bricmont is het nog lang niet zeker dat er een meerderheid voor de finale versie gevonden kan worden.
Te vroeg voor Frankrijk en Italië
De Europese Commissie onderhandelde jaren met Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay over een vrijhandelsakkoord, dat de grootste vrijhandelszone ter wereld zou creëren. Ze rondde de onderhandelingen eind vorig jaar af en Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zou normaal gezien zaterdag naar Brazilië afreizen om het akkoord te ondertekenen. Daarvoor heeft ze echter een mandaat nodig van de lidstaten, en dat heeft ze nog niet.
Frankrijk en Italië lieten deze week nog verstaan dat ze het te vroeg vinden om over het akkoord te stemmen. Zo willen ze het enkel goedkeuren als er voldoende garanties zijn voor de landbouwers. Het is nog maar de vraag of het compromis dat op 17 december uit de bus kwam voldoende is voor hen. Duitsland en Spanje zijn dan weer wel voorstander van een snelle stemming, maar momenteel is er niet de nodige meerderheid om het goed te keuren.
De Duitse bondskanselier Friedrich Merz herhaalde op 17 december nog zijn pleidooi voor het ondertekenen van de deal. Landen die ‘muggenziften’ over het akkoord, hebben hun prioriteiten niet op een rij, zei hij. De Franse premier Sébastien Lecornu zei dan weer dat Frankrijk tegen het akkoord zou stemmen als de Europese Commissie nog deze week een stemming forceert.
Lula mengt zich in de discussie
Woensdagavond mengde ook de Braziliaanse president Lula da Silva zich in de discussie. “Als dat nu niet gebeurt, dan zal Brazilië het akkoord niet meer ondertekenen zolang ik president ben”, zei hij aan de ministerraad. Het mandaat van Lula loopt tot eind 2026.
Hij benadrukte nog dat het akkoord ‘voordeliger is’ voor de Europeanen als voor de Zuid-Amerikaanse landen. En hij zei dat hij blijft hopen dat de ondertekening wel zal plaatsvinden. “Ik ga naar Foz do Iguaçu in de hoop dat ze ja zeggen. En als ze toch neen zeggen, zullen we voortaan streng zijn tegenover hen, want we hebben diplomatiek gezien toegegeven op alles wat we konden”, klonk het nog. Hiermee hoopt hij de druk op te voeren tegenover de Europese Unie om nog voor het einde van het jaar het handelsakkoord te ondertekenen.
