Na sterke daling stijgt curve van leerlingen in secundair met landbouwopleiding terug licht

3

I n Landbouwleven eind april ontvouwde Vlaams landbouwminister Hilde Crevits (CD&V) initiatieven om jongeren warm te maken voor studierichtingen in het secundair onderwijs met een sterke en innovatieve landbouwcomponent. Over dat specifiek op het landbouw gericht onderwijs stelde Roosmarijn Beckers, Vlaams parlementslid voor Vlaams Belang, enkele vragen aan Vlaams onderwijsminister Ben Weyts (N-VA).

Verdeling per provincie

Eerst dit: in het gewoon secundair onderwijs volgden in het schooljaar 2018-2019 5.800 leerlingen een richting land- of tuinbouw, wat echter maar een kleine 2% is van het totale aantal leerlingen. De verschillen die u in de tabellen ziet tussen provincies kunnen te maken hebben met een verscheidenheid aan redenen: de individuele studiekeuze, het opleidingsaanbod, het aantal leerlingen...

De voorbije jaren is een evolutie merkbaar: van 5.662 leerlingen in het schooljaar 2009-2010 over 6.037 leerlingen in 2012-2013 en 6.094 in 2014-2015 naar 5.782 in 2017-2018 en 5.800 in 2018-2019. Na een sterke daling de voorbije jaren is dat aantal in het schooljaar 2018-2019 weer licht gestegen. Wijzigingen hebben uiteraard ook te maken met het totaal aantal leerlingen in het secundair, en zijn niet specifiek gericht op landbouwgerichte studievormen.

Leerlingen in het voltijds gewoon secundair onderwijs kunnen voor het studiegebied land- en tuinbouw studiebewijzen in de derde graad halen. Voor BSO zijn dit de getuigschriften tweede leerjaar derde graad, de diploma’s secundair onderwijs en de studiegetuigschriften 3de leerjaar 3de graad. Voor TSO zijn dit de diploma’s secundair onderwijs en de certificaten Se-n-Se.

Hieronder de top 3 van de studierichtingen per studiebewijs voor het schooljaar 2017-2018.

- Studiegetuigschriften tweede leerjaar derde graad BSO: tuinbouw en groenvoorziening (285), dierenzorg (174) en landbouw (121).

- Diploma’s 3de leerjaar 3de graag BSO: gespecialiseerde dierenverzorging (172), tuinaanleg en -onderhoud (164) en veehouderij en landbouwteelten (63).

- Studiegetuigschriften 3de leerjaar 3de graad BSO: gespecialiseerde dierenverzorging (7), tuinaanleg en -onderhoud (6) en bosbouw en bosbeheer (4). Het gaat hier om leerlingen die al een diploma secundair onderwijs (ASO, TSO, BSO) hebben behaald.

- Diploma’s secundair onderwijs tweede leerjaar derde graad TSO: biotechnische wetenschappen (220), dier- en landbouwtechnische wetenschappen (208) en planttechnische wetenschappen (128).

- Aantal certificaten Se-n-Se TSO: agro- en groenmechaniatie (38) en agro- en groenbeheer (20).

In het schooljaar 2017-2018 waren er 548 leerlingen die na het afstuderen in een richting land- en tuinbouw onmiddellijk doorstroomden naar het hoger onderwijs in een landbouwrichting (zie tabel). Ook dat is na een daling weer licht stijgend. De top-3: biotechnische wetenschappen (208 leerlingen), dier- en landbouwtechnische wetenschappen (140 leerlingen) en planttechnische wetenschappen (78 leerlingen).

Schoolverlatersrapporten VDAB

In de schoolverlatersrapporten van de VDAB zijn cijfers terug te vinden omtrent de leerlingen die de school verlaten en op de arbeidsmarkt terechtkomen. Zo biedt in het secundair onderwijs het studiegebied land- en tuinbouw ruimte aan 30 opleidingen. In de schoolverlatersstudie zien we gegevens met betrekking tot:

- BSO3 (derde graad beroepssecundair onderwijs) land- en tuinbouw waarvan landbouw- en tuinbouwmechanisatie de opleiding is met het laagste werkzoekenden-aandeel (0%) van de afgelopen 3 jaar (2016-2018). Voor de schoolverlaters in 2017 waren er 587 uit BSO3 land- en tuinbouw (8,3% werkzoekend).

-TSO2 (derde graad beroepssecundair onderwijs) land - en tuinbouw waarvan agro- en groenmechanisatie de opleiding is met het laagste aandeel werkzoekenden (0 %) van de afgelopen 3 jaar (2016-2018). Voor de schoolverlaters in 2017 waren er 342 uit TSO3 land- en tuinbouw (7,6% werkzoekend). Wat betreft de keuze van deze leerlingen op de arbeidsmarkt, zijn er geen gegevens beschikbaar.

Ruim deel is STEM-opleiding

Een ruim deel van de opleidingen land- en tuinbouw in het secundair onderwijs betreft de STEM-opleidingen (Science, Technology, Engineering en Mathematics). “Ook de gefaseerde uitrol van de modernisering van het secundair onderwijs heeft aandacht voor het domein land- en tuinbouw”, stelt Vlaams onderwijsminister Ben Weyts. “Om de overgang van het onderwijs naar de arbeidsmarkt soepeler te laten verlopen, en afstemming verder te stimuleren, is deze sector ook één van de pioniers van duaal leren.”

In de landbouwrichtingen gaat vandaag onder veel meer aandacht naar precisielandbouw. Beroepskwalificaties worden ’future-proof’ uitgeschreven om te kunnen inspelen op de actualiteit, want ook in de landbouwsector volgen nieuwe ontwikkelingen zich in razendsnel tempo op. “Bovendien moeten die kwalificaties voor verschillende contexten geldig zijn. Dit maakt dat er eerder generieke omschrijvingen worden gebruikt”, zegt Ben Weyts.

Vandaag wordt in de betrokken beroepskwalificaties geen onderscheid gemaakt tussen klassieke landbouw en precisielandbouw. “Bij de verschillende competenties wordt wel nadruk gelegd op duurzaam en ecologisch werken en handelen. Wanneer gewasbescherming, ongediertebestrijding of onkruidbeheersing aan bod komt, is er geen specificatie vermeld van de manier waarop dit moet gebeuren. Dus kennis van zowel synthetische producten als biologische producten en technieken is nodig.”

Actuele ontwikkelingen

Verder moet de beroepsbeoefenaar kennis hebben van de meest courante teelt- en cultuurtechnieken en wordt van hem/haar verwacht de eigen deskundigheid verder op te bouwen. “Men mag dus verwachten dat in een opleiding die inspeelt op de actuele ontwikkelingen, precisielandbouw of minstens aspecten daarvan aan bod zullen komen. De concrete invulling van de opleiding gebeurt echter door de opleidings/onderwijsverstrekkers.”

Vrije keuze leerkracht

Zo behoort een uitbreiding van de uren wetenschappen in de opleiding wetenschappen-wiskunde in het secundair onderwijs tot de bevoegdheid van de betrokken instellingen. “Voor het meer aan bod laten komen van landbouwaspecten binnen de lessen wiskunde-wetenschappen in opleiding wiskunde-wetenschappen zijn er eindtermen geformuleerd voor de tweede en derde graad die inhoudelijk gerelateerd zijn aan ‘landbouwaspecten’ en/of via context kunnen worden gekoppeld aan ‘landbouw’. De context ‘landbouw’ werd niet ‘opgelegd’ in deze eindtermen maar kan bij de desbetreffende eindtermen wel als context worden gekozen. Dit is en blijft de vrije keuze van de leerkracht”, voegt Ben Weyts er nog aan toe.

In het secundair volwassenenonderwijs tenslotte volgen nog eens zo’n 1.400 cursisten een landbouwgerelateerde opleiding, zo blijkt uit cijfers van Vlaams onderwijsminister Ben Weyts. Maar de vrees is dat velen van hen niet effectief doorstromen naar een betrekking in de landbouwsector en dat in de toekomst de huidige populatie die werkzaam is in de landbouw niet kan behouden blijven.

“Dat slechts 13% van de personen met een landbouwbedrijf ouder dan 50 jaar een opvolger voor ogen heeft, is een indicatie die tot nadenken stemt”, zegt Roosmarijn Beckers.

Volwassenenonderwijs

In dat volwassenenonderwijs zijn in het studiegebied land- en tuinbouw 7 opleidingen voorzien: boomverzorger, florist, medewerker van een florist, hovenier aanleg parken en tuinen, hovenier onderhoud parken en tuinen, tuinbouwarbeider en uitvoerend CAD-tekenaar inrichting buitenruimte, parken en tuinen. “We kunnen geen exacte cijfers geven over het aantal afgestudeerden binnen deze opleidingen in de laatste 10 jaar”, duidt minister Ben Weyts.

“Het gebrek aan kwaliteit in de registratie van eindbewijzen in het volwassenonderwijs laat ons niet toe om deze evolutie weer te geven.”

De gegevens worden ook pas sinds 2013 verzameld. Het aantal unieke inschrijvingen van volwassenen in het studiegebied land- en tuinbouwonderwijs in het secundair onderwijs schommelt weinig : van 1.399 in 2013-2014 naar 1.458 in 2015-2016 naar 1.320 in 2017-2018.

Lieven Vancoillie

Meest recent

Meest recent