Omschakelen naar bio met een nieuwe melkstal

Na 20 jaar met gangbare bedrijfsvoering wordt het melkveebedrijf van Fabrice Peutat na een omschakelperiode van 2 jaar biologisch. Deze heroriëntatie brengt heel wat veranderingen met zich mee op zijn boerderij.

Van gangbaar naar biologisch

In 2001 nam Fabrice Peutat het bedrijf naast dat van zijn ouders over. Dat lag in Homburg, in het Land van Herve in de provincie Luik. Op dat moment omvatte deze boerderij een oppervlakte van 20 ha, een quotum van 200.000 l melk, 40 koeien en jongvee en 200 vleesvarkens. De boerderij is in de loop van de jaren uitgebreid dankzij de huur van weides van de buren. In 2018 werd ze uitgebreid tot 45 ha. De veestapel groeide naar 65 melkkoeien.

In 2018 kreeg Fabrice 20 ha grond erbij, toen zijn ouders met hun activiteiten stopten. Maar hoe kon hij deze het beste inzetten? Hij had reeds genoeg werk en hij wilde zijn stapel niet uitbreiden naar 100 melkkoeien. Hij besloot om, zoals zijn schoonbroer, ook om te schakelen naar bio. Hij had hier al een tijdje over nagedacht, maar de oude gebouwen voldeden niet aan het lastenboek.

Met de bijkomende 20 ha, waagde hij dus de sprong. In de biologische landbouw is de aanbevolen bezettingsgraad per ha 1,4 koe om zelfvoorzienend te worden op het gebied van voeding. Hij kon dus zijn 65 koeien behouden, hij hoefde niet uit te breiden.

Om aan de biologische normen te voldoen, werd er een nieuwe stal gebouwd. Fabrice stopte ook met de gangbare varkenshouderij, omdat hij de varkensmest niet mag mengen met de mest van de biologische koeien. Bovendien had hij onvoldoende opslagcapaciteit voor de varkensmest.

Gloednieuwe stal

De bouw van de nieuwe stal, met houten gevelbekleding, begon in februari. Het project liep wat vertraging op door de vergunning en de sneeuw tijdens de winter, maar de nieuwe stal is sinds dit najaar gebruiksklaar. Het gebouw meet 54 m x 22 m en telt 80 ligboxen. De veehouder zal er de drachtige vaarzen samen met de koeien in onderbrengen tijdens de winter. Slechts één deel van het gebouw is uitgerust met een roostervloer en een mestput van 200 m3.“We hebben voldoende opslagcapaciteit. Door deze keuze wordt de uitstoot van gassen in de stal beperkt”, legt de veehouder uit..

Fabrice beschikt inderdaad over een ronde mestopslagtank van 1.500 m3, vlak naast de nieuwe stal. Hij heeft deze gebouwd samen met zijn vader in 2008. Tot nu toe wordt de mest overgepompt naar deze tank. “Het voordeel van deze grote open tank is dat de mest zeer vloeibaar is (drijfmest). De mest gaat gemakkelijk naar de wortels van de planten wanneer die in de bodem wordt geïnjecteerd”, voegt onze gastheer toe. Bovendien ruikt de mest in de opslag niet en hoeft deze maar 4 keer per jaar gemengd te worden.

Mestrobot werkt efficiënt

Fabrice verkoos een mestrobot boven een schraapsysteem. De Lely-robot is 1,20 m breed, schraapt voor zich alles op en zuigt de mest in een tank van 300 l. Als de mestrobot vol is, zal hij zich ledigen ter hoogte van de roostervloer. De robot is uitgerust met een waterreservoir en kan zowel naar voor als naar achteren water sproeien. Hij werkt op verzoek: in de wachtruimte, op de roostervloer... Men kan hem laten werken waar het nodig is en op het meest geschikte moment. De mestrobot is geprogrammeerd om verschillende ‘routes’ te volgen en kan worden gecontroleerd met een smartphone.

Dankzij deze robot heeft de boer veel meer comfort, want in zijn vroegere stallen deed hij er in de winter anderhalf uur per dag over om alles proper te maken.

Geen melkrobot

Er werd geen melkrobot aangekocht, omdat het doel van biologische landbouw is om de koeien zo veel mogelijk te laten grazen. De melkveehouder koos dus voor een melkstal. Zodra de koeien gemolken zijn, keren ze terug naar de weide. De melkstal bestaat uit 2x8 plaatsen en is uitgerust met een melkmeter. De stal is voorbereid op de installatie van een koe-identificatiesysteem met individuele halsbanden voor het detecteren van tochtige dieren en het opvolgen van het herkauwen. “Dit zal zeker de volgende stap zijn”, zegt de Fabrice, “omdat het ons in staat stelt om te anticiperen op gezondheidsproblemen. Met deze melkstal zal de werkdruk aanzienlijk verminderen, in de oude installaties duurde elke melkbeurt immers 3 uur...

Om energie te besparen, installeerde hij een vacuümpompsysteem met een variabel debiet voor de melkmachine. Regenwater wordt gerecupereerd voor het reinigen van de loopzones en de melkstal.

De melktank heeft een volume van 6.000 l – de melk wordt om de 3 dagen opgehaald door de Laiterie des Ardennes – en is uitgerust met een voorkoeler. Dankzij een buizensysteem komt de melk aan een temperatuur van 18 °C in de melktank toe. Het water dat voor de koeling wordt gebruikt, zal worden gerecycleerd voor het drenken van het vee.

De koeleenheid is uitgerust met een warmterecuperatiesysteem. Er werd niet gekozen voor het installeren van zonnepanelen, omdat het lokale netwerk hier niet voor aangepast is.

Zo lang mogelijk beweiden

Aangezien de boer veel weilanden heeft rond de boerderij, grazen de koeien buiten zolang dit haalbaar is. Dit jaar is de grasproductie bijzonder hoog, de eerste snede voor kuilvoer was uitzonderlijk. De veehouder kuilt zijn voorgedroogd gras in of wikkelt het in balen, naargelang de weersomstandigheden. Hij oogst ook hooi voor de koeien en het jongvee in het laagseizoen.

Door de omschakeling naar biologische landbouw is Fabrice gestopt met het gebruik van minerale meststoffen. Alleen de eigen drijfmest van de boerderij wordt uitgereden. De maïsproductie (2,75 ha) is ook stopgezet, omdat dat moeilijk is in de biologische landbouw. De velden werden opnieuw ingezaaid met een mengsel van kropaar en luzerne. Dit mengsel werd gezaaid in 2020 voor de komende 4-5 jaar. Het wordt ingekuild in ronde balen of in de silo. Het is zeer smakelijk voor de dieren.

Rantsoen van de koeien

Het winterrantsoen is gebaseerd op kuilgras. “Er zijn veel minder biologische bijproducten die we kunnen gebruiken dan in de gangbare landbouw”, legt de veehouder uit. Tijdens ons bezoek was hij biologische cichoreipulp aan het inkuilen, maar het was niet langer mogelijk om dat voor dit jaar te krijgen. “Gelukkig hebben we een goede aanvoer van bijproducten van een biologische lijn van het bedrijf Meurens Natural in Herve. Dit zijn haver-, rijst- en maïsvlokken. Deze bijproducten worden ingekuild (betere bewaring) en worden toegevoegd aan het winterrantsoen in een verhouding van 2,3 kg per koe per dag. Ze zorgen voor eiwitten in het rantsoen en zijn goedkoper dan krachtvoer (in de biologische landbouw is dit krachtvoer 200 euro duurder per ton dan krachtvoer van de gangbare landbouw). Biologisch krachtvoer van bij Scar wordt ook verdeeld afhankelijk van de resultaten van de melkcontrole.

Het veevoer zal eenmaal per dag verstrekt worden met een verdeler. Dit is een grote stap voorwaarts in vergelijking met de huidige situatie, omdat het meel ‘s morgens en 's avonds verstrekt wordt met een kruiwagen, na het schoonmaken van de voederbakken.

Onaangekondigde controles op de naleving van het biocharter worden uitgevoerd door Certisys. De inspecteurs controleren onder meer de samenstelling van het krachtvoer, analyseren het schroot, het ruwvoeder, de bijproducten van Meurens en ze lopen rond de weilanden.

Verzorging van het vee

Alle runderen worden geïnsemineerd. De keuze van de stieren is gebaseerd op het advies van de inseminator, met inachtneming van het budget dat toegewezen is aan deze post. De voornaamste selectiecriteria zijn de kwaliteit van de poten en van de stand ervan en het op peil houden van de gehaltes in de melk. De veehouder is tevreden met het stalgemiddelde van zijn koeien (8.200 l) en met de langleefbaarheid van zijn dieren. De koeien worden zo laat mogelijk afgevoerd. Fabrice heeft verschillende koeien die 10 jaar oud zijn. Gebruikskruisingen worden uitgevoerd op een klein deel van de melkkoeien.

Wat de gezondheid betreft, worden geen preventieve behandelingen uitgevoerd. Ontworming, bijvoorbeeld, vereist de steun van de dierenarts. In bio zijn de interventies gericht. De boer heeft gist verdeeld in de winter. Mineralen kunnen verstrekt worden, maar niet om het even welke (steeds onder chelaatvorm).

Meer comfort in de toekomst

De omschakeling naar biologische landbouw heeft geleid tot ingrijpende veranderingen in de manier waarop de boerderij wordt gerund. Fabrice – wiens echtgenote niet meewerkt op de boerderij – verheugt zich op het moment dat de bouw volledig klaar is en op de verhuis van de melkveestapel naar de nieuwe stal. Voor hem begint er dus heel binnenkort een nieuwe fase op zijn boerderij, met nog veel meer comfort als bonus.