Dat advies nam een aantal sleutelementen van de geplande stikstofaanpak, zoals het gebruik van impactscores en drempelwaarden, op de korrel. De teksten werden herschreven en bijgestuurd en in november 2023 bereikte de Vlaamse meerderheid, nu mét cd&v erbij, een nieuw stikstofakkoord met een aantal aanpassingen.
Dat akkoord werd in een nieuwe tekst gegoten. De meerderheid wilde die nieuwe tekst graag nog voor het kerstreces goedgekeurd krijgen in het Vlaams parlement, maar op vraag van de oppositie werd eerst een advies van de Raad van State gevraagd.
Niet mals
Dat advies is nu klaar en het hoogste rechtscollege van het land is opnieuw niet mals. Zo geeft de Raad van State kritische opmerkingen over het gebruik van de impactscore (die uitdrukt wat de bijdrage is van een project op de hoeveelheid stikstof die een natuurgebied aankan, red.).
"De Raad van State ziet niet in hoe de relatieve waarde van een impactscore een pertinent criterium kan zijn bij een vergunningsverlening in overeenstemming met de (Europese) Habitat-richtlijn." Dat is de richtlijn die vastlegt dat Europese lidstaten hun fauna en flora in goede staat moeten houden.
Ook de eerdere kritiek op de vergunningsverlening ‘op krediet’ blijft volgens de Raad van State overeind. De Raad van State is ook opnieuw kritisch voor de aanpak met drempelwaarden. Ter herinnering: die drempels – verschillend voor industrie en landbouw – bepalen of een bedrijf of landbouwer kan vrijgesteld worden van de passende beoordeling (een grondig milieuonderzoek) of niet.
Op gespannen voet met Habitat-richtlijn
Volgens de Raad van State staan verschillende bepalingen, met name de bepalingen die de deur openhouden voor vergunningen die (op korte termijn) leiden tot extra stikstof in natuurgebied, ‘op gespannen voet’ met de Europese Habitat-richtlijn.
De Raad van State gaat nog een stap verder en stelt dat het nieuwe decreet het ‘ambitieniveau’ tegenover het oorspronkelijke voorstel op sommige punten lijkt te verlagen. Zo is bijvoorbeeld voorzien dat, als de stikstofuitstoot sneller zou dalen dan vooropgesteld, de vrijgekomen marge zou kunnen ingezet worden voor "bijkomende stikstofdepositie door vergunde activiteiten, ook al wordt de kritische depositiewaarde (KDW) nog steeds overschreden".
Het is nu afwachten hoe er zal gereageerd worden op het kritische advies. De meerderheid heeft eerder al aangegeven dat een snelle goedkeuring van het decreet noodzakelijk is om een vergunningenstop te vermijden.
Zal sneuvelen als het wordt aangevochten
Critici waarschuwen ervoor dat het decreet zal sneuvelen wanneer het juridisch wordt aangevochten.
De Vlaamse meerderheidspartijen N-VA, Open Vld en cd&v zetten ondanks het kritische advies van de Raad van State door met het bijgestuurde stikstofdecreet en willen het decreet ook zo snel als mogelijk goedgekeurd zien in het parlement. Dat laten de indieners Wilfried Vandaele (N-VA), Steven Coenegrachts (Open Vld) en Peter Van Rompuy (cd&v) verstaan. Zij verwachtten op 23 januari dat het decreet al op 24 januari goedgekeurd zou worden door het parlement. Het nieuws daarover volg je het best op onze website.
"We hadden ook geen oorverdovend applaus verwacht", zegt N-VA-fractieleider Wilfried Vandaele in een eerste reactie. Op een aantal vlakken is er volgens Vandaele een duidelijk verschil in visie. Zo neemt de Raad van State het ‘vergunnen op krediet’ in het vizier. "Maar dat is net onze hele filosofie. We kunnen het stikstofbad niet eerst helemaal laten leeglopen voor we opnieuw vergunnen. We bouwen wel garanties voor een stikstofdaling in, zodat we kunnen blijven vergunnen, maar de Raad ziet dat anders", aldus Vandaele. Hetzelfde met de kritiek op de impactscore. "Dat instrument is volgens ons wél onderbouwd", aldus de N-VA-fractieleider.
Hadden dit advies verwacht
Ook voor Steven Coenegrachts (Open Vld), mede-indiener van het voorstel, komt de kritiek van de Raad van State niet uit de lucht gevallen. "Dit advies hadden wij verwacht", klinkt het. "Wij maken een fundamenteel andere keuze dan de Raad van State. Wij zetten Vlaanderen niet op pauze. Wij kiezen ervoor om vergunningen wel nog te verlenen en om innovatie en investeringen in werkgelegenheid toe te laten. Wat ons betreft, kan dit decreet gestemd worden zoals ingediend", aldus Coenegrachts.
Het is ‘maar’ een advies
"Elke minuut dat we niets doen, is een verloren minuut voor de verduurzaming van onze economie, landbouw en natuur. We moeten iedereen de kans geven om verder te verduurzamen, dat is onze opdracht", stelt Brouns.
Wankel kaartenhuisje
Het advies toont volgens Boerenbond en ABS eens te meer dat het voorliggende stikstofdecreet een wankel kaartenhuisje is. De landbouworganisaties willen naar het Grondwettelijk Hof stappen als dit voorstel toch wordt goedgekeurd.
Boerenbond en hun jongerenorganisatie Groene Kring stelden van bij het eerste PAS-akkoord dat de kritische depositiewaarde (KDW) geen goede basis is om mee te werken. "De enige weg vooruit is om nu terug te keren naar de tekentafel en om te werken op basis van een emissiereductiemodel met een concreet actieplan", stelt Boerenbond.
Boerenbond en ABS wezen al meermaals op de problemen inzake rechtszekerheid in het dossier. Het gebruik van een theoretisch emissiemodel waarvan niet bewezen is dat het de nodige resultaten zal opleveren om de doelstellingen te bereiken, zal volgens de organisaties nooit de nodige rechtszekerheid bieden.
