Europese landbouwministers willen

productie van eiwitten opschalen

De Europese landbouwministers en de Europese Commissie zaten op 9 april samen in het Thor Park in Genk. Het belangrijkste punt op de agenda voor deze informele Landbouwraad was de langetermijnstrategie om een Europese eiwitautonomie te bekomen.

“Tijdens de informele landbouwraad van vandaag concentreren we ons op de open strategische autonomie van de EU op het gebied van eiwitten”, zei Eurocommissaris van Landbouw Janusz Wojciechowski vooraf op X. “Onze discussie zal ingaan op een aantal cruciale kwesties: het verminderen van onze importafhankelijkheid, het versterken van de duurzaamheid en het waarborgen van de rol van vee in een circulaire economie.”

Het eiwitdebat op 9 april kaderde in een bredere discussie over voedselzekerheid en -autonomie. “Voedselsoevereiniteit in Europa is een belangrijke kwestie. We realiseren ons dat we sinds de situatie in Oekraïne voor energie en voedsel afhankelijk zijn van het buitenland”, aldus Belgisch federaal minister van Landbouw David Clarinval (MR), die de informele Landbouwraad voorzat in het kader van het Belgisch voorzitterschap van de Europese Raad. De Vlaamse minister van Landbouw viel hem daarin bij: “Voor mij is het heel belangrijk dat elke lidstaat, de EU en de volgende Commissie de landbouwsector erkennen als een strategische sector. Het is een debat over strategische autonomie, waarbij het heel belangrijk is om een voedselstrategie op Europees niveau te ontwikkelen”, zei minister Brouns (cd&v) voor de vergadering.

Eiwitproductie opschalen

Er werden geen beslissingen genomen op de informele Landbouwraad. Eerder gaf het landbouwministers en de Commissie de kans om ideeën uit te wisselen over strategieën om de eiwitproductie op te schalen. “Europa is nog sterk afhankelijk van eiwitinvoer. Ik denk dan vooral aan de invoer van soja”, zei Clarinval achteraf. Voor zowel de dierlijke als menselijke consumptie is Europa eigenlijk te afhankelijk voor zijn plantaardige eiwitbronnen van import. “Het is belangrijk dat we nadenken over instrumenten en concrete maatregelen om ons los te weken van dergelijke landen. Alle Europese ministers waren het daarmee eens.”

In de eerste plaats deed Wojciechowski tijdens de vergadering de plannen van de Commissie over de strategische aanpak voor eiwitten aan de ministers uit de doeken. “Het is aan de Commissie om de lat hoog te leggen om de productie van eiwitten te verhogen”, aldus Clarinval. “Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) maakt het nu al mogelijk om dat te ondersteunen (n.v.d.r. via koppelsteun, ecoregelingen...), maar de lidstaten denken dat er meer en beter kan.” De gekoppelde steun moet volgens de lidstaten de ontwikkeling van de teelt van plantaardige eiwitten stimuleren in plaats van graangewassen.

Verder bespraken de ministers ook manieren om meer afzetmogelijkheden voor eiwitproducten te creëren, om de productie ervan winstgevender te maken. “Alles valt of staat met de consument. We moeten de hele lijn bekijken, van producent tot consument”, aldus Clarinval.

Hij benadrukte in zijn speech tijdens de persconferentie de noodzaak voor meer financiële steun voor innovatie. Clarinval ziet daarbij kansen in nieuwe genomische technieken om gewassen bijvoorbeeld duurzamer en klimaatbestendiger te maken. Door NGT’s zo nadrukkelijk te vernoemen, lijkt hij nog eens zijn steun voor een Europese versoepeling van de regelgeving daarrond uit te drukken, ook al zit het dossier momenteel vast in de Europese Raad.

Gelijk speelveld voor boeren

Verschillende lidstaten zouden er ook op gewezen hebben dat er voldoende aandacht moet gaan naar een gelijk speelveld voor boeren bij het uitwerken van een eiwitstrategie. “Derde partijen moeten zich aan onze regels houden, zeker in de landbouwsector”, zei Clarinval. Vrijhandelsakkoorden, waar landbouwers vaak hun pijlen op richtten tijdens de boerenprotesten omdat die voor oneerlijke concurrentie zouden zorgen, werden dan ook besproken tijdens de informele Landbouwraad.

Sowieso denkt Eurocommissaris Wojciechowskidat de invoer van eiwitten in Europa scheefgetrokken is. “23% van de eiwitten in Europa is afkomstig uit invoer. Als het gaat over eiwitten van hoge kwaliteit, springt het aandeel uit derde landen naar 66%, of zelfs naar 90% bij sojabonen. Dat creëert mogelijkheden om de productie in de EU op te schalen”, meent Wojciechowski.

Alternatieve eiwitbronnen, zoals algen en insecten, zouden ook de revue gepasseerd zijn bij de open discussie over de plaats van eiwitten in Europa. “In de maatschappij zijn hier nog veel vragen over”, besluit Clarinval.

Gemengde landbouw

De productie van eiwitten in de EU versterken is een prioriteit van het komende landbouwbeleid, zei Wojciechowski. Maar als het van hem afhangt, gebeurt dit door te focussen op gemengde landbouw, waarbij veetelers het voeder voor hun eigen dieren telen. Hij verwijst daarbij naar zijn bezoek aan een veebedrijf in Wallonië. “Die boerderij toonde aan dat je op een duurzame manier rundvlees kan produceren, door die productie te baseren op eigen lokaal geteeld voedsel”, zei de Poolse landbouwcommissaris. “Dat is wat we in de Europese landbouw nodig hebben: complementariteit.”

Deze vorm van landbouw zou naar zijn mening ook aangemoedigd moeten worden, met bijvoorbeeld aangepaste beleidsinstrumenten. Wojciechowski sprak in maart al zijn steun uit voor meer aandacht voor gemengde landbouwbedrijven in de volgende versie van het GLB.

European Farmers Deal

De informele Landbouwraad beperkte zich niet tot een vergadering. Op maandag 8 april stonden er enkele uitstappen in België op het programma. Zo werd rundveebedrijf Laruelle in de provincie Luik, dat al 3 generaties lang Belgisch witblauwe runderen houdt, bezocht door Europese beleidsmakers. Daarna proefden ze van Belgische landbouwproducten in Sint-Truiden en bezochten ze het Proefcentrum voor Fruitteelt.

Dinsdagochtend, voor de vergadering over eiwitten, zaten de Belgische landbouwministers en de Eurocommissaris voor Landbouw samen met enkele landbouworganisaties. Daar pleitte Boerenbond voor een European Farmers Deal, een wettelijke verankering van het belang van voedselzekerheid en bescherming voor landbouwers. Ook het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) is een voorstander van een ‘Farmers’ check on policies’. Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns toonde in het openbaar al steun voor zo’n landbouwtoets voor wetten.

Thor Deyaert