De SALV adviseert de Vlaamse regering en het Vlaams parlement over landbouw en visserij in de brede zin van het woord. De raad bestaat uit een ruime groep van 17 organisaties en federaties uit land- en tuinbouw, visserij, natuur, voeding, onderzoek en onderwijs.
Positieve zelfevaluatie
De SALV rondde zopas de 5-jarige mandaatperiode 2020-2024 positief af. Na afloop van een mandaatperiode evalueert de SALV immers telkens zijn werking met een bevraging van zijn leden. De raadsleden krijgen stellingen voorgelegd over de thema’s motivatie en engagement, inclusiviteit en representativiteit, taakbelasting, interactie, data-uitwisseling, adviesproces, -kwaliteit en -eigenaarschap, nazorg en communicatie. Hier kennen zij telkens een score aan toe.
De resultaten van de zelfbevraging voor de mandaatperiode 2020-2024 werden verwerkt in een zelfevaluatierapport. De gunstige scores op het vlak van interne interactie, adviesproces en advieskwaliteit illustreren dat de raadsleden in het algemeen de goede interne werking van de SALV onderschrijven. De hoge algemene participatiegraad in de raadszittingen vormt daarvan een weerspiegeling (i.e. gemiddeld 75% aanwezigheid doorheen het jaar). Het zelfevaluatierapport van de Technische Werkcommissie Visserij (TWV) toont heel gelijkaardige positieve resultaten aan.
Uniek forum
SALV-voorzitter Loes Lysens greep de nieuwjaarsbijeenkomst aan om vooruit te blikken naar het nieuwe werkjaar. “Januari is de maand van goede voornemens en nieuwe projecten. We staan voor een boeiend, maar wellicht een wervelend en misschien wel turbulent en uitdagend jaar.” Lysens somde enkele speerpunten op: de zoektocht naar duurzame perspectieven voor de land- en tuinbouwers en vissers, de toekomst van de land- en tuinbouw als strategische sector in Vlaanderen, de uitdagingen op het platteland, het verbeteren van de water- en bodemkwaliteit, onze bijdragen aan de natuurdoelstellingen, de vermindering van de impact van stikstof, de klimaatuitdagingen, de koers van de nieuwe Europese Commissie... Ze bevestigde in haar introductie dat deze adviesraad een uniek forum is voor overleg over deze uitdagingen. “Het is ook vooral een forum voor discussie om zo gezamenlijk raad te geven en om oplossingen aan te reiken voor het beleid. Hier gebeurt een dialoog met het brede middenveld. Dit is uniek en dat moeten we koesteren. We moeten dit gebruiken om elkaars woorden te verstaan en om elkaars taal te begrijpen.”
Dialoog is de basis
Voor minister van Omgeving en Landbouw Jo Brouns is dialoog effectief de basis voor elk goed beleid. Hij verwees naar de netwerkdagen van Bond Beter Leefmilieu (BBL) Connect to change. “De dialoog staat centraal om die duurzame verandering waar we allemaal naar streven, te realiseren. Daarom is het belangrijk dat we strategische adviesorganen hebben en dat we hier luisteren naar het middenveld.” De minister maakte van de gelegenheid gebruik om de SALV hiervoor te bedanken.
Hij pikte ook in op enkele dossiers. “De klimaatuitdagingen zijn gekend. We ondervonden recent periodes van droogtes en van nattigheid. We moeten momenteel permanent ruimte bieden aan water. Dit terwijl aan de andere kant van ‘de grote plas’ iemand een beleid voert waarbij de klimaatakkoorden worden genegeerd en waarbij men terugkeert naar het gebruik van fossiele brandstoffen. Het staat haaks op het verbindende verhaal dat wij hier in Vlaanderen en Europa willen schrijven.” Volgens Brouns is het belangrijk om sterk in te zetten op een onderbouwde Europese strategie, zeker voor onze basisbehoeften. Hij verwijst daarbij onder meer naar Europees commissievoorzitter Ursula von der Leyden, die de landbouw als een strategische sector aanziet.
Veerkrachtige sector
Minister Brouns was meerdere dagen aanwezig op de recente vakbeurs Agriflanders. Hij hield er een positief gevoel aan over. “Ik heb er ervaren dat de landbouwsector veerkrachtig is. Het zijn heel zware jaren geweest en er liggen nog zware jaren voor ons, maar je voelt toch heel veel energie bij de landbouwers. De standhouders toonden hoe innovatief ze zijn en welke duurzaamheidsoplossingen ze voor ogen hebben. Het valt echter niet te ontkennen dat zowel de landbouwers als de exposanten met veel zorgen kampen. Zij willen in de eerste plaats rechtszekerheid. Als je het mij vraagt, is het verlenen van vergunningen het beste instrument om economie én ecologie te verbinden.” De minister verwees in het kader van de vergunningen onder meer naar de gemengde expertencommissie die nog maar pas werd opgericht.
Ook de zware administratieve lasten zijn hem een doorn in het oog. Brouns herhaalde de recente uitspraak van zijn collega Crevits (cd&v) in het Vlaamse parlement. Iedereen heeft het recht om zich te vergissen. “Er zijn zoveel regels die we allemaal moeten naleven, maar dat is niet evident. Daarom moet dat recht op vergissen geïmplementeerd worden.” Daarnaast meent hij ook dat geen enkele sector zijn verantwoordelijkheid mag ontlopen. “En de landbouwsector beseft dat goed – denk aan dossiers over waterkwaliteit, pesticidegebruik, het mestactieplan en biodiversiteit. We zijn met velen actief in die schaarse open ruimte. Daarom moet de landbouwvisie samen geschreven worden. Ze moet wel doordrenkt zijn met het zweet van de boer, want we moeten luisteren naar het veld en niet zomaar iets opleggen vanuit ‘Brussel’.
Talrijke Europese dossiers
“De SALV adviseert op Vlaams niveau, maar dit jaar zijn er opnieuw heel wat belangrijke Europese landbouwdossiers”, stelde Koen Carels, secretaris van de SALV. Daarom werd ook Pieter Lietaer, attaché landbouw bij de Permanente Vertegenwoordiging van België bij de EU, aan het woord gelaten.
“Er ligt veel werk op de plank. Inzake landbouw zijn er zeker 7 dossiers om in de gaten te houden”, meent Lietaer. “Vooreerst is er de ‘Visie over Landbouw en Voedsel’. Die wordt momenteel uitgewerkt, maar er is nog weinig over geweten. We kunnen ons verwachten aan een strategie over veehouderij, over de generatiewissel en over duurzaamheidsbenchmarking… Hiermee wil men op lange termijn – 2040-2050 – voldoende perspectief bieden aan de landbouw(ers) om zo ook onze voedselzekerheid te garanderen. Een tweede dossier gaat over de verbetering van de positie van de landbouwer in de keten. Enkele teksten hieromtrent liggen al sinds december op de tafel. Hierin stonden onder andere de aanpak van oneerlijke handelspraktijken in de voedselketen. Ook het versterken van producentenorganisaties staat op het programma, alsook het correct gebruik van een aantal termen zoals bijvoorbeeld ‘korte keten’.
Een derde dossier is het huidige gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). Er wordt nog dit jaar een vereenvoudigingsoefening verwacht. Natuurlijk is ook het toekomstige GLB al aan de orde. De nieuwe teksten voor de periode 2028-2034 moeten in het najaar voorgesteld worden. De EU-commissaris heeft al aangegeven te opteren voor evolutie en niet voor revolutie. Ook het meerjarige financieel kader (MFK) zal aandacht vergen. Het is afwachten welke plaats het GLB in dit budget zal krijgen. Er liggen immers ook buiten de landbouw heel wat uitdagingen op de plank. Een voorstel wordt tegen eind juni verwacht.”
Ook de NGT’s, nieuwe genoomtechnieken, staan al een tijdje prominent op de agenda. Lietaer: “De voorbije maanden gebeurde hier weinig mee tijdens het Hongaarse voorzitterschap, maar voorzitter Polen pikt dit thema terug op. Polen speelde een sleutelrol in dit dossier tijdens het Belgische voorzitterschap in de eerste helft van 2024, om tot een voldoende grote meerderheid te komen. Nu zullen ze hun eigen teksten waarschijnlijk wel goedkeuren. Ten slotte is er als zevende dossier de start van het EBAF, het Europees adviesorgaan voor landbouw en voedsel, dat zal adviseren over het eerste Europese dossier dat ik aanhaalde.”
Werken met gezond boerenverstand
Net als haar partijgenoot wees Hilde Crevits, Vlaams viceminister-president en minister bevoegd voor Plattelandsbeleid en ook Zeevisserij, op het belang van de SALV-werking. “Landbouw en natuur aanzien als elkaars tegenpool is trouwens het domste wat je kunt doen”, meent ze. De SALV verenigt beide domeinen rond de tafel.
In haar nieuwjaarsboodschap vond de minister een passende boodschap voor elke letter van de adviesraad. Aan de letter S koppelde ze ‘samenwerking’. “Ik houd een pleidooi voor samenwerking. Ik vraag aan de SALV om ook zeker het middenveld in de gesprekken te betrekken. Ze bekleden een belangrijke rol. Je moet hen mee hebben voor de vertaling van beslissingen op het terrein.” De A koppelde de minister aan ‘ambitie’. “Zonder ambitie geraak je nergens in het leven.”
De L van SALV verwijst voor Hilde Crevits naar ‘landelijkheid’. “Ik ben trots om de eerste Vlaamse minister te kunnen zijn met de bevoegdheid Platteland, die nu een terechte plaats krijgt naast het stedelijk beleid. Het is normaal dat aan beide domeinen vorm wordt gegeven.” Crevits hoopt dat de SALV een partner wordt om de plattelandsvisie en vervolgens het plattelandspact mee uit te schrijven. “Het is een grote werf met veel tegengestelde belangen die verzoend moeten worden.” Met de laatste letter van SALV gaf de minister ook een boodschap voor de zeevisserij mee. “Ik wens dit jaar veel voorspoedige vangsten. De visserij heeft het zeer moeilijk. Het is een erg gevaarlijke stiel. De vissers verdienen dus zeker ook onze steun”, benadrukt Crevits. Aan de hand van de spreuk op haar nieuwjaarskaart sloot de minister af: “Logica brengt je van a naar b, verbeelding brengt je overal. We zullen die verbeelding nodig hebben. Gezond boerenverstand gebruiken, is eigenlijk wat verbeelding geworden. We missen het en ik hoop dat dit gezonde boerenverstand in 2025 tot vele goede SALV-beslissingen zal leiden.”
Anne Vandenbosch
