Startpagina Actueel

Wat is de voorziene impact van het onderhandeld brexitakkoord op de Vlaamse land- en tuinbouw ?

Vlaams minister Hilde Crevits (CD&V) gaf in de commissie Landbouw uitgebreid toelichting over haar visie op het onderhandeld brexitakkoord en de gevolgen daarvan voor onze land- en tuinbouw. “Eén van de grote gevolgen is dat het budget voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid voor Vlaanderen daalt met bijna 38 miljoen euro.”

Leestijd : 5 min

Na het brexitreferendum in de zomer 2016 bereikten de Europese Unie (EU) en het Verenigd Koninkrijk (VK) op 24 december 2020 een overeenstemming over het toekomstige handels- en samenwerkingsakkoord. Daarop stelde de Europese Commissie voor om het akkoord tot uiterlijk eind februari al voorlopig toe te passen, vooraleer het formele goedkeuringsproces af te ronden.

Waar lag focus op onderhandelingen voor landbouw?

Het was door de hoge World Trade Organization (WTO)-tarieven voor landbouw- en voedingsproducten essentieel om tarifaire belemmeringen zo laag mogelijk te houden. “Zonder akkoord eind december verleden jaar zou de kostprijs enorm zijn opgelopen”, duidt minister Hilde Crevits.

Voor sommige landbouwproducten kunnen de WTO-tarieven tot 40 % oplopen. Het is evident dat dit onze producten minder concurrentieel zou hebben gemaakt ten opzichte van import uit landen buiten de Europese Unie. “Het vermijden van deze situatie was dan ook een absolute prioriteit vanuit landbouwoogpunt.”

Daarnaast waren de oorsprongsregels een belangrijk deel van de inzet. Als derde land is het VK na brexit niet meer gebonden aan de Europese productievoorwaarden. “Zonder nauwgezette controle van de oorsprong van goederen die verhandeld worden tussen de EU en het VK zouden de Britten mogelijk betere concurrentievoorwaarden creëren voor hun eigen producenten en zouden ze dus een concurrentieel voordeel krijgen bij uitvoer naar de Europese interne markt.”

Tegelijk kan het VK na brexit zelf vrijhandelsakkoorden sluiten met andere derde landen. Opnieuw, zonder controle van de oorsprong van goederen, zouden producten uit derde landen waarmee het VK een akkoord heeft ongestoord rechtstreeks of onrechtstreeks op onze markten terecht komen in de vorm van bijvoorbeeld voedingsproducten.

Hoe is vlotte markttoegang voor bederfbare producten geregeld?

Ook de vlotte markttoegang voor bederfbare producten was een belangrijk aandachtspunt. Douaneregels moesten zo opgesteld worden dat lange wachttijden voor bederfbare landbouwproducten worden vermeden in de toekomst. Daarnaast moesten we ook vermijden dat het VK met eigen certificaten zou komen waaraan onze bedrijven moeten voldoen. Hier ging het dus niet om douanetarieven maar wel om belemmeringen ten gevolge van de douane- of voedselveiligheidscontroles. We spreken dan over niet-tarifaire belemmeringen.

Zeker voor de landbouwsector zijn deze niet-tarifaire belemmeringen belangrijk. Als het VK zou afwijken van de EU-regels, dan kan dit gevolgen hebben voor wat betreft de vereisten voor voedselveiligheid en traceerbaarheid, de specifieke eisen betreffende gewasbescherming en de fytosanitaire vereisten.

Wat zijn de resultaten van de onderhandelingen voor de landbouw?

“Op vlak van landbouw kan ik het akkoord globaal positief verwelkomen. Uiteraard had het allemaal nog omvangrijker en diepgaander gekund en zorgen de oorsprongsregels voor een bijkomende administratieve last. Maar de reden hiervoor moet toch vooral bij de Britten gezocht worden, die uittrede uit de douane-unie en de interne markt als absolute uitgangspunten hanteerden”, aldus Vlaams minister Hilde Crevits in de commissie Landbouw.

Het brexitakkoord tussen de EU en het VK is het meest ambitieuze handelsakkoord dat de EU ooit heeft afgesloten met een derde land. “Voor de goederen die onder het akkoord vallen, is er een volledige tariefliberalisering afgesproken en zijn er geen quota’s opgelegd aan de invoer in het VK of de EU. Dit is een unicum in het EU-handelsbeleid. Tegelijk zijn er heel wat afspraken gemaakt tussen beide partijen om in de toekomst niet-tarifaire belemmeringen in de mate van het mogelijke te beperken.” De EU en het VK willen ook inzetten op een vereenvoudiging van de douaneformaliteiten om vlotte grensovergangen te garanderen.

Wat betreft de oorsprongsregels, is er een zogenaamde volledige bilaterale cumulatie overeengekomen. “Dit is een erg technische materie waarvan de essentie is dat oorsprongsregels toelaten om te bepalen welke producten als EU-producten en VK-producten worden beschouwd en dus onder het akkoord vallen. Dat is belangrijk want voor deze producten gelden dus geen tarieven en geen quota.”

Wat met sanitaire en fytosanitaire controles?

Bedrijven worden vandaag al door sectororganisaties, door overheidsinstanties via webinars geïnformeerd over de details van het akkoord. “Ik hoor dat veel Vlaamse voedingsbedrijven deze webinars bijwonen.” Zo organiseerde Fevia reeds een sessie voor haar leden waar een 120-tal voedingsbedrijven op aanwezig waren. Ook op de generieke webinars die Entreprise Europe (FIT & Vlaio) en FOD Economie inrichten is er interesse van agrovoedingsbedrijven.

Voor sanitaire en fytosanitaire controles behouden de beide partijen zich wel het recht voor om zelf de voedselveiligheidsstandaarden vast te stellen met betrekking tot producten van plantaardige en dierlijke oorsprong. “Ook wordt het voorzorgsbeginsel vastgelegd. Daarnaast wordt de mogelijkheid geboden om in de toekomst gezamenlijk op te trekken en gezamenlijke standaarden te ontwikkelen in internationale context. Het VK wordt niet equivalent verklaard en goederen uit het VK dienen daarom volledig aan de Europese eisen te voldoen om ze te kunnen exporteren naar de EU.”

Omgekeerd moeten EU-exporteurs zich aan de eisen van het VK houden. Op het gebied van dierenwelzijn is vastgelegd dat de EU en het VK informatie uitwisselen voor wat betreft expertise en ervaringen, samen bijdragen aan het ontwikkelen van dierenwelzijnsstandaarden in internationaal verband en de samenwerking voor onderzoek naar dierenwelzijn versterken.

Wat de geschillenbeslechting betreft komt er een Partnerschapsraad waarin beide partijen vertegenwoordigd zijn. Deze Partnerschapsraad zal toezien op de correcte implementatie, toepassing en interpretatie van de afspraken. Op diverse terreinen zullen gespecialiseerde comités afspraken nog verder uitwerken, zoals bijvoorbeeld op het gebied van sanitaire en fytosanitaire standaarden.

Is er een gelijk speelveld via oorsprongsregels?

Er is ook een akkoord over de erkenning van de geografische oorsprongsbenamingen. Dat doet geen uitspraken over toekomstige erkende benamingen die de EU zal toekennen. “Naast de tarief- en quota-vrije handel voor producten onder het akkoord, maakt het luik ‘gelijk speelveld via oorsprongsregels’ het brexitakkoord uniek. Geconfronteerd met de situatie waarbij de Britten vandaag volstrekt gelijke regels hebben, maar morgen kunnen afwijken was het belangrijk om op dit punt wel zo duidelijk mogelijke afspraken in te schrijven. Hoewel wellicht niet op korte termijn, bestaat een risico op toekomstige concurrentie via een race to the bottom.” Door afspraken tussen beide partijen dat standaarden inzake belastingen, sociale regels, milieu en klimaat niet mogen verzwakt of gereduceerd worden op een manier dat het een effect heeft op de handels- of investeringsrelaties worden belangrijke dammen opgeworpen tegen deze race to the bottom.

Lieven Vancoillie

Lees ook in Actueel

Versoepelde mestwetgeving goedgekeurd

Wetgeving Het Vlaams Parlement heeft woensdag 27 maart een aantal versoepelingen aan de mestwetgeving goedgekeurd. De meerderheidspartijen hadden met spoed een decreet ingediend dat een aantal afspraken uit het landbouwakkoord van vorige maand omzet.
Meer artikelen bekijken