Scharniermomenten voor de landbouwer: wat zijn je opties?
Of je nu aan de start of het einde van je carrière staat, ondernemen brengt heel wat vraagstukken met zich mee. Het is steeds belangrijk om deze bedrijfskeuzes goed af te wegen en om je vooraf grondig te informeren over je mogelijke opties.
De 2 belangrijkste scharniermomenten in de carrière van de landbouwer zijn ongetwijfeld de start en beëindiging van de loopbaan. Bij Beide momenten is het een kwestie van wikken en wegen om de juiste keuze te maken voor jouw bedrijf.
De start van jouw landbouwcarrière
Als je een landbouwbedrijf wil overnemen of opstarten, moet je met zeer veel zaken rekening houden. Hieronder zetten we de belangrijkste op een rijtje.
Rendabiliteitsanalyse Een eerste stap zal zijn om jouw ideeën over je toekomstig bedrijf om te zetten in een duidelijk plan. Denk na over mogelijke investeringen, kosten, opbrengsten, financiering, arbeidstijd, enzovoort. Op die manier kan je in kaart brengen hoe jouw toekomstig bedrijf eruit gaat zien.
Vergeet niet om ook de externe factoren in rekening te brengen. Het landbouwbeleid kan een grote impact hebben op jouw eventuele bedrijfsvoering. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), nutriëntenemissierechten (NER) en omgevingsvergunningen. Deze zaken kunnen beperkingen met zich meebrengen die een impact hebben op jouw toekomstige bedrijfsvoering.
Financiering Daarna kan je een inschatting maken over de financiële kant van de bedrijfsvoering. Bij de overname van een bestaand landbouwbedrijf is het belangrijk om daarbij een correcte waardebepaling te gebruiken als uitgangspunt, zowel bij een overname in familieverband, als bij een aankoop tussen derden. Dergelijke taxatie wordt doorgaans opgemaakt door een onafhankelijke derde partij.
De aankoop of overname van een landbouwbedrijf en eventuele bijkomende investeringen zullen op een bepaalde manier gefinancierd moeten worden. Dit kan door een schenking, een uitgesteld loon, eigen middelen of een krediet. Laat je hierin adviseren om eventuele (successie)rechten zoveel mogelijk te reduceren.
Bedrijfsvorm Een volgende stap is het bepalen van de ideale uitbatings- of samenwerkingsvorm (zelfstandig helper, samenuitbating, volledige overname) en de juridische structuur (eenmanszaak, maatschap, vennootschap). Samenhangend hiermee worden ook keuzes gemaakt over de fiscale kant van de bedrijfsvoering: bijvoorbeeld een forfaitaire of volledige boekhouding.
Steun van het Vlaams landbouwinvesteringsfonds
Vlaamse land- en tuinbouwers kunnen een beroep doen op het Vlaamse Landbouwinvesteringsfonds, beter bekend als het ‘VLIF’. Er bestaan verschillende vormen van steun die onder het VLIF vallen, de bekendste is de VLIF-investeringssteun. In het kader van de scharniermomenten voor landbouwers is de VLIF-overnamesteun de belangrijkste steun van het Vlaamse Landbouwinvesteringsfonds.
Als je een landbouwbedrijf wil overnemen of een wil opstarten, bekijk zeker of je in aanmerking komt voor de VLIF-overnamesteun. Deze steun is voor professionele landbouwers die jonger zijn dan 40 jaar en die voor de eerste keer een landbouwbedrijf willen overnemen of aankopen. De steunomvang is afhankelijk van het brutobedrijfsresultaat en varieert tussen 40.000 en 70.000 euro.
Hieraan zijn enkele voorwaarden gekoppeld. De landbouwer in kwestie moet minstens een nettoberoepsinkomen van 12.000 euro uit het landbouwbedrijf halen en maximum 12.000 euro uit een andere beroepsactiviteit. De landbouwer moet daarnaast een landbouwdiploma of een bewijs van vakbekwaamheid kunnen voorleggen. Verder moet de landbouwactiviteit de hoofdactiviteit zijn, waarbij het landbouwbedrijf voldoende bedrijfszekerheid biedt. Ten slotte moet ook een boekhouding bijgehouden worden.
Als je denkt dat je in aanmerking komt om VLIF-overnamesteun te ontvangen, contacteer je het best een ervaringsdeskundige om dit samen te bekijken en aan te vragen. Hierbij is het tijdstip wanneer je jouw landbouwactiviteiten opstart van groot belang!
Het einde van jouw landbouwcarrière
Ook als je jouw landbouwbedrijf overlaat of stopzet, zijn er een aantal opportuniteiten en valkuilen die liggen te wachten. De overname van een landbouwbedrijf is hierboven al deels aan bod gekomen. Ook als je echter geen overnemer hebt, zijn er een aantal mogelijkheden.
Bedrijfsstopzetting Indien er geen landbouwactiviteiten meer worden uitgeoefend op een landbouwbedrijf in agrarisch gebied, of indien de landbouwactiviteiten worden stopgezet, wordt men in principe zonevreemd en moet er een functiewijziging aangevraagd worden, ook al ga je er enkel wonen. Deze functiewijziging moet enkel aangevraagd worden na de overdracht van de hoeve, dus niet door een gepensioneerd landbouwer.
Er zijn mogelijkheden om de functie van de site te wijzigen naar een puur residentiële woning en bijgebouwen, zij het met een strikte toepassing omdat men bedrijfszetels maximaal herbenut wil zien. Verder is het mogelijk om een kantoor of dienstenruimte tot 100 m² te voorzien en kunnen toeristische verblijven tot 8 entiteiten of 32 personen vergund worden. Het is eveneens mogelijk om verschillende specifieke functies onder te brengen, zoals een zonevreemde paardenhouderij, tuinaanlegbedrijf, dierenartsenpraktijk, zorg-/kinderboerderij enzovoort. Onder strenge voorwaarden kan eventueel de opslagfunctie vergund worden voor bijvoorbeeld campingcars en mobilhomes en ten slotte zijn er nog bijzondere mogelijkheden voor erfgoedgebouwen.
Om van bovenstaande mogelijkheden gebruik te kunnen maken, is het belangrijk om te voldoen aan de basisvoorwaarden: het moet gaan om bestaande, niet-verkrotte en hoofdzakelijk vergunde constructies. De wetgeving om toepassing te maken van de zonevreemde rechten wordt zeer strikt geïnterpreteerd, waarbij men de genoemde basisvoorwaarden streng aftoetst. Zo is het onder andere belangrijk dat naast het fysieke ‘voorkomen’ van het gebouw, ook de functie vergund is. Dit is strikt genomen niet meer het geval indien men als niet-landbouwer een site gaat bewonen zonder de correcte functiewijziging aan te vragen. Om die reden is het zeer belangrijk om ervoor te zorgen dat de site onderhouden blijft, zodat de gebouwen niet als verkrot beschouwd kunnen worden, én om tijdig de juiste vergunningen aan te vragen. In de praktijk zijn de mogelijkheden sterk afhankelijk van de situatie, aangezien onder andere de aanwezigheid van een tweede bedrijfswoning en een historische splitsing zeer moeilijke punten zijn.
Bij verdere vragen over jouw carrière kan je terecht bij een DLV-adviseur of kan je langskomen tijdens het infomoment op 21 september 2022 in Wetteren. De DLV-adviseurs informeren je over de mogelijkheden, over hoe je aan de slag gaat met een strategie op maat en over de administratieve kant van het verhaal. Zie ook www.dlv.be.
