Vergeet de bieten niet minimaal te ontkoppen

De afschaffing van het quotasysteem vormt de achtergrond van het ‘micro-ontkoppen’-verhaal. Hierbij is het belangrijk om de productie te maximaliseren. Dit willen ze niet enkel in de kilogramopbrengst per hectare, maar ook op economisch vlak.

Voor telers die leveren aan Iscal, veranderen de ontkoppingsvereisten niet. Voor zij die leveren aan de Tiense Suikerraffinaderij houden de leveringsvoorwaarden in dat er nu micro-ontkopte bieten worden geleverd. Te diep ontkopte bieten zorgen voor een rechtstreeks inkomensverlies. Worden er daarentegen te veel bieten met blad geleverd, dan leidt dit tot een boete.

De voorbije jaren hebben nagenoeg alle constructeurs van bietenrooiers ingespeeld op de Europese trend om ‘hele bieten’ te leveren door naar nauwkeurigere ontblader- en ontkoppingssystemen te gaan. Niet alleen de poetserassen kwamen hierdoor in de aandacht, maar ook de nieuwe micro-ontkoppers. Deze werken volgens een ander principe en zijn nauwkeuriger dan de oudere generatie.

Meer dan ontbladeren

De Tiense Suikerraffinaderij en het Bieteninstituut (KBIVB) gaven vorige week op meerdere plaatsen uitleg bij de micro-ontkopping- techniek. Ronald Euben van het Bieteninstituut gaf ons meer duiding. Allereerst wijst hij erop dat de ontkoppers nog moeten gebruikt worden. “Denk niet dat het zonder ontkoppers gaat en enkel met de ontbladeraar”.

“Van de ontkoppers bestaan er verschillende generaties,” legt Ronald uit. De oudere generatie ontkoppers is gemaakt met in het achterhoofd het idee om altijd voldoende te ontkoppen. Bij de oudere rooiers werd de ontbladeraar afgesteld op de hoogste bieten. De ontkopper die volgde, ging toe en sneed een beetje af van de bieten die reeds geraakt werden door de ontbladeraar. Bij de kleine bieten die niet of onvoldoende geraakt waren door de ontbladeraar moest de ontkopper open gaan om genoeg af te snijden.

De nieuwe generatie ontkoppers, ook wel micro-ontkoppers genoemd, werken omgekeerd. De ontbladeraar moet afgesteld worden boven de hoogste bieten (er mogen geen bieten meer geraakt worden met de ontbladeraar). De ontkopper moet al het werk doen. Bij een hoge biet gaat de ontkopper een beetje open en wordt de afstand tussen kam en mes groter, want een hoge, grote biet heeft een hogere kop. Bij een kleine biet gaat de ontkopper toe, omdat deze biet een kleinere kop heeft en er minder moet afgesneden worden. Vroeger moest bij een kleine biet de ontkopper open vallen, nu moet deze sluiten.

Bestuurder is cruciaal

Ronald Euben geeft duidelijk aan dat met een oude generatie ontkoppers men ook aan micro-ontkopping kan doen. De chauffeur moet de machine echter goed afstellen. De kam/taster zal op de grootste biet moeten afgeregeld worden om vervolgens juist te gaan afsnijden. Ronald bemerkt wel dat bij veel grote en kleine bieten door elkaar in het veld, het moeilijk wordt om een goede afstelling te bekomen, zeker bij de oude generatie. “Eigenlijk hebben we er nu nog meer baat bij dan vroeger om naar een homogene gewasstand te streven”.

Ook Jos Piffet (landbouwkundige Tiense Suikerraffinaderij/Beneo-Orafti) pikte op deze uitspraak in met te stellen dat de grote uitdaging voor de toekomst het plantenaantal is. “Misschien moeten we korter op elkaar gaan zaaien in de rij. Een gelijkmatige opkomst creëren is de kunst, maar dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Het moet wel het streven zijn”.

Jos Piffet gaf ook duiding bij het nieuwe aankoopcontract voor suikerbieten. Er is naar de techniek gegaan van het micro-ontkoppen om te winnen aan opbrengst. Dit wordt ingeschat op 11%. “De bieten moeten minder ontkopt worden, maar er moet nu ook geen blad geleverd worden”, bemerkt Jos al lachend.

Boetes

Hij verwees ook naar de staalname in de suikerfabriek als de bieten ontvangen worden. Per vrachtwagen wordt er een staal genomen van zo’n 70 bieten. Boetes voor slecht ontkopwerk worden berekend op het gemiddelde van het aantal vrachtwagens dat geleverd wordt. Als er per staal gemiddeld meer dan 18 bieten zijn die niet conform zijn - bijvoorbeeld bladeren aanwezig of bladsteel aan de biet - dan zal er beboet worden. Er zijn twee niveaus aan boetes: van 18 tot 25 niet conforme bieten geldt een boetetarief van 0,55 euro per ton biet aan rijkheid. Zijn er meer dan 25 niet conforme bieten, dan loopt de boete snel op naar 2,75 euro per ton biet aan rijkheid.

Tijdens de toelichting die het Bieteninstituut vorige week gaf, kwam nog naar voor dat er geen problemen verwacht moeten worden voor de bewaring van micro-ontkopte bieten. Diep ontkopte bieten hebben een groter snijvlak en zijn vatbaarder voor de ontwikkeling van schimmels en het creëren van suikerverlies, terwijl micro-ontkopte bieten iets meer bladhergroei vertonen. Ronald Euben gaf aan dat de bewaarverliezen in procenten dezelfde zijn voor bieten die vroeger op de ‘oude manier’ ontkopt waren dan deze die via micro-ontkopping behandeld zijn. Dit wees onderzoek reeds uit.

“Als het op bewaarverliezen aankomt, heeft de agressiviteit van reiniging bij de rooier een grotere invloed dan de ontkopping. Het kan ook niet de bedoeling zijn om bieten met veel blad in de hoop te steken. Dan is er duidelijk veel meer bladhergroei en kan de bietenhoop opwarmen door een slechte ventilatie , waardoor er suikerverliezen optreden”, aldus Ronald Euben. Hij stelt ook nog dat de afstelling van de machine zeker zo belangrijk is als de gebruikte ontkoppingstechniek. Een verkeerd afgestelde micro-ontkopper kan een slechter resultaat geven dan een goed afgestelde ‘oude’ ontkopper. Hier komt Ronald terug op het belang van de homogeniteit in het veld en de regelmaat van het gewas. “Ga in het veld ook nooit variëteiten mengen: niet door elkaar, niet met afwisselende rijen. De verschillende vormen en groottes van de variëteiten onderling maken een correcte afstelling van de rooier onmogelijk. Doe je het toch, splits het veld dan op in blokken”, aldus Ronald Euben.

Het begint bij de zaai

Jos Piffet verwees ook naar de zaaimachine. In de praktijk ziet hij veel zaaimachines die niet meer ‘à jour’ zijn en een te hoge graad van slijtage vertonen. Versleten zaai-sloffen zorgen er zo voor dat het zaad nog gaat rollen in de zaaigleuf, de tussenafstand in de rij niet gerespecteerd wordt en er onregelmatigheid is. Versleten zaaischijven dragen ook bij aan een ongelijkmatige gewasstand. “Gebruik de winterperiode om uw zaaimachine na te kijken en in orde te zetten. Precisiezaaien gaat in de toekomst nog belangrijker worden”.

Denkend aan de toekomst ziet Jos Piffet dat in de suikerbietenteelt de vaste kosten verder gedrukt moeten worden. Een visie om dit te bereiken kan zijn dat boeren samen gaan investeren in machines om zo de vaste kosten te drukken.

Controle van het rooiwerk

Als leidraad om het rooiwerk te controleren gaf Ronald Euben mee om aan de bietenhoop tien bieten te verzamelen. Is het resultaat hiervan zes micro-ontkopte bieten, twee met blad en twee iets te diep ontkopt, dan is men goed bezig. Het is bijna onmogelijk om alle bieten micro-ontkopt te krijgen, aldus nog Ronald.

T.D.