Bart en Lore wachten op rechtszekerheid om te kunnen investeren in emissiereductie
Bart en Lore, jonge veehouders uit Sint-Niklaas, willen investeren in hun bedrijf, maar zien hun vergunningsaanvragen steeds afgekeurd worden. Nochtans willen ze met die investeringen de uitstoot van onder meer stikstof op hun Angushoeve verminderen. Ze wachten vol ongeduld op de definitieve PAS-maatregelen van het stikstofdecreet. De erkenning van de technieken in de PAS-maatregelen wordt de komende weken goedgekeurd, meldt parlementslid Stijn De Roo (cd&v).
Bart Heyrman en Lore Van Raemdonck namen al gedeeltelijk het bedrijf over van Barts ouders Jan en Hilde en kiezen voor een andere aanpak: het aantal varkens werd al afgebouwd en daar willen ze tegen 2030 volledig mee stoppen. Als compensatie voor dat verlies aan inkomsten willen ze de vleesrunderen gedeeltelijk omschakelen van Belgisch witblauw naar Black Angus. Met dat traag groeiende vleesras willen ze dan uitsluitend in de korte keten gaan verkopen.
“Als je kijkt naar wat de politiek en de maatschappij verwachten van een bedrijf als het onze, dan kunnen wij bijna alle vakjes aanvinken: minder maar beter vlees produceren, korte keten, minder uitstoot op bedrijfsniveau, een duurzamere manier van landbouw, meer dierenwelzijn, geen ingevoerde soja meer als voer, dieren die vaker en langer buiten in de wei lopen en enkel zelf geproduceerd voer“, vertelt Lore.
“Toch worden onze vergunningsaanvragen telkens afgewezen. Een eerste keer had Dryade ergens een rekenfoutje ontdekt in ons dossier. Dat kon niet rechtgezet worden en dus moest er een nieuwe aanvraag komen. Bij de tweede aanvraag mochten we ons dossier gaan verdedigen, maar nog voor we daarmee gestart waren, zei de vertegenwoordiger van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) dat hij bij een mogelijke goedkeuring onmiddellijk in beroep zou gaan, door een ministeriële instructie van minister Zuhal Demir (N-VA). De reden die werd vermeld was de stikstofdepositie van ons bedrijf op het Stropersbos 8 km verderop in Stekene. Omdat we ook al in het vizier zitten van Dryade, zonk de moed ons in de schoenen en hebben we ons dossier dan maar ingetrokken. We wachten nu op betere tijden voor een nieuwe aanvraag.”
Moedig en schrijnend
Politicus Jos De Meyer, lid van de gemeenteraad van Sint-Niklaas en vroeger parlementslid, steunt de jonge boeren van de Angushoeve in hun vraag naar vergunningen, rechtszekerheid en erkenning in het algemeen. “Dit is geen megabedrijf. Hun situatie is tegelijk moedig en schrijnend. Heel wat boeren zitten in hetzelfde schuitje. Op deze manier verliezen we een hele generatie aan landbouwers. Deze mensen zijn zowat 30 jaar oud en ze willen investeren in minder emissies, net wat het beleid vraagt. Zij kunnen niet wachten tot ze al in de 40 zijn, want dan loopt de terugbetalingstermijn van de lening op hun investering tot voorbij hun pensioenleeftijd. Als zij nu niet kunnen investeren en als dit bedrijf mogelijk zou moeten sluiten, gaat er heel wat kennis en ervaring verloren die je niet op de schoolbanken meekrijgt. Beleid en administratie moeten deze jonge ondernemers meer respect en zekerheid bieden”, meent De Meyer.
Bart en Lore kijken uit naar de uitvoeringsbesluiten van het stikstofdecreet. “Er is nog zo veel onduidelijkheid over de emissiereducerende maatregelen die je zou kunnen nemen. Als wij voortdoen als uitsluitend vleesveebedrijf, kunnen wij waarschijnlijk enkel beweiden aangeven als emissiereductie. Maar zelfs daarover is nog nauwelijks iets bekend. Wij blijven in het ongewisse over de maatregelen van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) en kunnen geen plannen maken”, zeggen Bart en Lore.
Wat als?
“En wat als het stikstofdecreet aangevochten wordt? Voor de ene partij is het niet streng genoeg en voor een andere is het net te streng, waardoor het decreet of de modaliteiten bijna zeker zullen aangevochten worden voor de rechtbank. Wat als er na de verkiezingen een nieuwe coalitie aan de macht komt? Wat als er in de buurt plots een nieuw nationaal park of natuurgebied bijkomt? Het is wel de toekomst van ons bedrijf die op het spel staat”, zegt Lore.
Volgens Stijn De Roo klopt het dat nog niet alle details beslist zijn in het stikstofdecreet. “Het stikstofdecreet was een moeilijke bevalling, dat weet iedereen. Op een bepaald moment moest er een keuze gemaakt worden: wachten tot de onderhandelingen over alle details afgelopen waren en dan pas tot een akkoord komen of instemmen met een globaal akkoord waarvan nog niet alle details uitgeklaard waren. Wij hebben samen met de coalitiepartners in de Vlaamse regering gekozen voor het laatste, omdat er dan toch al een decreet is, een basis om straks opnieuw vergunningen te kunnen verlenen voor bedrijven als dat van Bart en Lore”, stelt Stijn De Roo.
“Voor de erkenning van de technieken in de PAS-maatregelen zijn er nu – voor de verkiezingen van juni – nog 4 zittingen in de plenaire vergadering van het Vlaams parlement en als het nodig is kan daar nog een extra zitting aan toegevoegd worden. De besprekingen over de laatste details lopen nog, maar ik verwacht dat die uitvoeringsbesluiten nu snel zullen kunnen goedgekeurd worden, zodat alvast daarover meer duidelijkheid komt voor landbouwers.”
Decreet zorgt voor financiële steun
De Roo benadrukt ook dat er dankzij het goedkeuren van het decreet heel wat financiële steun zal zijn voor de investeringen die nodig zijn. “Elke vergunning in de landbouw zal voortaan maatwerk zijn, op maat van het bedrijf”, geeft hij nog mee.
Boer Bart stelt zich voorts vragen bij de beste timing om nog eens een vergunningsaanvraag in te dienen. “Vandaag zijn de emissiedoelstellingen die moeten gehaald worden heel streng. Als er zoveel veetelers blijven afhaken als vandaag, zullen die doelstellingen binnen 2 of 3 jaar – als de sector als geheel afgebouwd is – misschien minder streng zijn en worden die veetelers ‘beloond’ die gewacht hebben om een nieuwe vergunning te vragen. Elke vergunningsaanvraag kost ons ook een pak geld, zonder zekerheid van goedkeuring.”
Lore stelt zich dan weer vragen bij het verlenen van vergunningen ‘voor onbepaalde duur’. “Die onbepaalde duur kan ook 3 jaar zijn, als het beleid nog maar eens wijzigt. Dan kies ik misschien liever voor een vergunning van 20 jaar of zo lang als de lening loopt.” Stijn De Roo volgt haar redenering, maar waarschuwt ook. “Politiek of administratief kan zo’n vooraf bepaalde periode ook geïnterpreteerd worden als een vaststaande einddatum voor het beëindigen van alle landbouwactiviteiten.”
Succes in de korte keten
Bart en Lore hebben vandaag de dag zowat 130 Belgisch witblauwe en afgerond 60 Black Angus-runderen. De witblauwe gaan naar de klassieke keten, de Black Angus-runderen gaan uitsluitend naar de korte keten. Elke maand worden 1 of 2 runderen van dat ras geslacht en op de boerderij versneden. De kopers zijn particulieren en ook enkele restaurants uit de buurt. Af en toe plaatsen ook foodtrucks een bestelling.
“Het versnijden gebeurt nu in een voorlopige containerunit, waar we dan telkens een koelplaats moeten bij huren. Het is maar door zelf te versnijden dat je winst maakt in de korte keten, daarom willen we dat in een vast gebouw doen. Dat is één deeltje van de investeringen die we willen doen. Een andere investering is het aanpassen van de stallen. Bij de Black Angus-runderen blijven de kalfjes veel langer bij de moeder, in de groep. Dan hebben we minder kalverboxen nodig en grotere andere boxen. De varkensstallen willen we omzetten naar koeienstallen. Black Angus-runderen groeien trager. Het duurt 6 maanden tot 1 jaar langer voor een rund slachtrijp is, dus hebben we ook iets meer ruimte nodig in de stallen. Een van de nieuwe stallen zou een ‘openfrontstal’ worden, zodat de klanten de runderen zien als ze hun vleespakket komen afhalen. En de asbestdaken moeten van de stallen gehaald worden”, duidt Bart. Hij volgt een slagerscursus, zodat hij op termijn de taken van de ingehuurde slager kan overnemen.
Nog een aanpassing zijn de weides. “Het gras op onze weides is te energierijk voor Black Angus. Belgisch witblauw is nogal kieskeurig en zal enkel het beste gras opeten, terwijl Black Angus graag kruidenrijk gras heeft. Daarom kunnen we een deel van het jongvee laten grazen op natuurgebieden van het ANB in de Kruibeekse polder.”
De verkoop van het Black Angus-vlees in de korte keten is een succes. “De bestellingen gaan altijd heel snel, onder meer dankzij onze aanwezigheid op sociale media en onze goede website. Daar hebben we zelf veel tijd ingestoken en dat rendeert. In de koude maanden verkopen we, behalve de steaks, vooral stoofvlees en allerlei gehaktproducten. In de zomer zijn het vooral barbecuepakketten en côte à l’os. We voelen dat er zeker nog groei mogelijk is in ons korteketenverhaal. Momenteel hebben we in Black Angus 20 kalvingen per jaar en evenveel slachtingen”, zeggen Bart en Lore.
Nog 5 of 6 jaar nodig voor volledige omschakeling
De Black Angus-runderen krijgen een dieet van vooral gras. Bart en Lore bewerken samen met hun ouders zowat 60 ha met weidegras, voederbieten, gerst, tarwe, spelt en maïs. De Black Angus-runderen zijn meer buitendieren dan de witblauwe. Mochten de weides er niet zo drassig bijliggen, stonden ze nu al buiten in Nieuwkerken-Waas. “Om volledig over te schakelen naar Black Angus hebben we waarschijnlijk nog 5 of 6 jaar nodig. We zijn in 2020 gestart met 16 dieren. We kopen geen sperma aan, maar laten onze dekstier zijn werk doen. Jerommeke is een rechtstreekse afstammeling van een Black Angus-stier die toen nog uit Schotland kwam. Vandaag is het door de Brexit een stuk moeilijker geworden om nog Schotse runderen naar hier te halen. De dekstier kan nog een paar ‘rondes’ doen voor er gevaar is voor inteelt. Daarna zullen we moeten wisselen met een stier van een andere Vlaamse Black Angus-boerderij”, voorspelt Bart.
