PIBO-campus toont beloftevolle akkerbouwrassen
Op de proefveldrondgang van PIBO-campus in Tongeren bezochten we de rassenproeven wintergerst en -tarwe en het suikerbieten- en cichoreiperceel. Er was ook aandacht voor het Leader-project ‘Bouwen aan een betere bodem’ en voor het Platteland Plus-project ‘Hier groeit uw brood’.
Veel akkerbouwteelten kennen door het voorbije natte weer heel wat achterstand. Toch werd er de laatste tijd in diverse teelten enige vooruitgang vastgesteld. In het Leader-project ‘Bouwen aan een betere bodem’ deed PIBO-campus samen met Boerennatuur Vlaanderen en de Bodemkundige Dienst van België (BDB) onderzoek naar groenbedekkermengsels en machines om bodemverdichting tegen te kunnen gaan.
Lowie Vossen en Stefan Kindermans van PIBO-campus toonden onder meer de Kuhn-diepwoeler, die aardappeltelers veel gebruiken om opslag van aardappelen in de volgteelt te verminderen. Een intensievere bodembewerking resulteert in meer mineralisatie en dus in hogere nitraatgehaltes in de bodem kort na de zaai. De opnamesterkte van stikstof bleek te variëren tussen de vanggewassen. Volgt er een vorstperiode, dan vriezen vorstgevoelige vanggewassen af en komt de opgenomen stikstof opnieuw geleidelijk vrij, waardoor die beschikbaar is voor de volgteelt. Na de graanoogst dit jaar wordt aangeraden om een groenbemester in te zaaien. Veetelers zetten het best een groenbemester met grassen voor de kuil van 2025.
Wintergerst
Gerst opnemen in je teeltplan biedt meer rotatie en risicospreiding en de mogelijkheid om een nateelt of een groenbedekker te zetten. Na een forse stijging van het areaal in het seizoen 2022-2023 (+29%) daalde het dit jaar met 8% ten opzichte van 2023. De prijs vertoont intussen weer een stijgende trend (naar 174 euro/ton onlangs). In de rassenproef lagen 20 rassen aan (9 hybride, 8 tolerant voor dwergvergelingsvirus en 3 klassieke) in 4 behandelde herhalingen en 1 onbehandelde controle, waarin de ziekte- en legergevoeligheid werd beoordeeld.
Op het perceel was wintertarwe de voorteelt. Op 4 oktober 2023 werd het perceel geploegd en het zaaibed klaargelegd met de rotoreg. De dag nadien werd de proef ingezaaid. De zaaidichtheid voor de klassieke rassen bedroeg 250 korrels/m², voor de hybriden 188 korrels/m². Eind oktober werd de opkomst gescoord. Die lag tussen 75% en 100%, waarbij de hybride rassen iets hogere opkomsten hadden dan de klassieke. Op 19 februari werd er een bodemstaal genomen. De N-index bedroeg 115 (lager dan normaal). De bemesting werd in 2 fracties uitgevoerd: op 7 maart 100 eenheden N/ha (in de vorm van KAS), op 8 april gevolgd door 45 eenheden vloeibare N/ha.
De onkruidbestrijding (Liberator 0,6 l/ha + Lentipur 1,25 l/ha) werd op 18 oktober uitgevoerd, toen de gerst in het eerste bladstadium zat, om eenjarige grassen en dicotylen te kunnen bestrijden. Er werd 2 keer verkort in het perceel (op 1 en 26 april) om legering en halmbreuk te vermijden. Verkort niet bij te koud of te schraal weer, omdat dat de groei nefast zal beïnvloeden. Qua ziektebehandeling werd het LCG-protocol gevolgd, met een vast spuitschema: op 1 april T0 met Balaya 1,5 l/ha en op 26 april T1 met Ceratavo Plus 0,75 l/ha + Plexeo 60 1,125 l/ha). “Laat maximum 4 weken tussen beide behandelingen. Enkele typische ziektes (dwergroest, netvlekken…) doken op, met dit voorjaar vooral een duidelijke druk van ramularia. De insecticidebehandeling gebeurde op 18 oktober en 26 april (telkens Karate Zeon 0,05 l/ha) om de bladluizendruk tegen te gaan”, besloot Maxime Versluys, onderzoeker bij PIBO-campus.
Hybride rassen
Hybride rassen worden meestal gezaaid op bodemheterogene percelen, waar ze stabiliteit bieden. “Door een betere beworteling nemen ze nutriënten beter op en zijn ze beter bestand tegen bodemgebonden stress”, zei onderzoeker Raf Paumen. Bij de rassen die voor de eerste keer in Tongeren werden aangelegd bleken er enkele heel beloftevol. Bij Syngenta Seeds vielen 2 halfvroege rassen op. SY Harrier biedt een goede legervastheid en een hoog hectolitergewicht. Het is weinig gevoelig voor dwergroest. SY Rangoon heeft een lange strolengte, is heel tolerant voor de bladvlekkenziekte en weinig gevoelig voor legering. De vroege variëteit LG Zorica van Aveve is tolerant voor het dwergvergelingsvirus, halfkort qua strolengte (en daardoor minder legergevoelig). Dit voorjaar bleek het gevoelig voor bladvlekken en ramularia. Halfvroeg ras Alienor van Jorion-Philip Seeds is tolerant voor dwergvergeling, weinig gevoelig voor dwergroest en haalt een gemiddelde strolengte.
Esprit van Rigaux is een klassiek, halflaat ras met een hoog hectolitergewicht dat in 2023 met 104,9 % de tweede hoogste relatieve opbrengst haalde. Ook qua meerjarig opbrengstgemiddelde scoorde het de voorbije jaren goed. Het is wel gevoelig voor ramularia, net- en bladvlekkenziekte. Brouwgerstras LG Zelda (eveneens van Rigaux) is tolerant voor het dwergvergelingsvirus en haalde in 2023 de derde hoogste opbrengst met 104,5 %. Het is gevoelig voor dwergroest en ramularia. Halfvroeg ras Julia van Aveve haalde in de rassenproef met 106,5 % de hoogste opbrengst. Met een relatieve opbrengst van 104% scoorde het ook qua meerjarig gemiddelde goed. Het bleek de voorbije jaren wel wat legergevoelig en vertoonde dit jaar ook wat dwergroest- en ramularia-aantasting.
Raf Paumen besloot dat de gerst wat vooroploopt ten opzichte van de vorige jaren. “Door het natte weer en temperatuurschommelingen begon de ziektedruk al eind maart, dus 2 behandelingen waren dit jaar aangewezen.”
Wintertarwe
De tarweopbrengst in Vlaanderen daalde in 2023 ten opzichte van 2022, maar het areaal steeg wel met 15% tot 70.000 ha. “Wekelijks doen we waarnemingen rond bladziekten in 6 rassen in de rassenproef voor het Epipre-waarschuwingsnetwerk van BDB”, zei onderzoeker Dorien Vanderveken. “Op basis daarvan stelt het Epipre-expertsysteem dan een advies op of behandelen al dan niet aanbevolen is. Die waarschuwingsberichten vind je elke week op de LCG-website of -nieuwsbrief. De waarnemingen leren je ook iets over de ziektedruk (bladseptoria, meeldauw, gele en bruine roest).”
Het Platteland Plus-project ‘Hier groeit uw brood’ wil onze zelfvoorzieningsgraad verhogen, waardoor we minder afhankelijk zijn van andere regio’s. “Haspengouw is een echte graanstreek. Met dit project trachten we in te zetten op een lokale productie van baktarwe. Binnen dit project werd er een rassenproef met 8 baktarwerassen aangelegd. Hierbij zijn factoren als eiwitgehalte, rassenkeuze, ziektegevoeligheid en opbrengst van belang”, duidde onderzoeker Femke Moors.
In de LCG-rassenproef werden er 30 rassen aangelegd, waaronder 11 nieuwe rassen. Rassen die al langer dan 3 jaar in het netwerk aanliggen, zijn KWS Keitum, SU Ecusson, Gleam, Chevignon, LG Skyscraper en KWS Extase. In de strook die onbehandeld bleef op het vlak van fungiciden (en groeiregulatie) werd een vrij hoge ziektedruk waargenomen. In alle rassen was bladseptoria aanwezig; bij sommige rassen bleek deze ziekte al vrij hoog in het gewas zichtbaar. Rassen die gevoelig zijn voor gele roest vertoonden vanaf half april een matige tot sterke aantasting. Bruine roest kende een sterke toename in aantasting tijdens de laatste weken. Het vlagblad was bij sommige gevoelige rassen in grote mate bedekt met bruine roest. Onder meer de rassen Debian, LG Keramik en LG Skyscraper kenden een hoge druk van bruine roest op het laatste blad, maar wanneer de rassen behandeld werden met fungiciden, werd er nauwelijks roest aangetroffen. Rassen die als ‘gezonder’ naar voren kwamen in de rassenproef, waren onder meer Chevignon, Geluck, KWS Dawsum, KWS Extase, SU Horizon en SU Shamal.
Suikerbieten
In suikerbieten moest zo’n 100 ha worden herzaaid door korstvorming na 15 april. De grootste schade werd aangericht door slakken. Marie Gilard van het KBIVB raadde aan om een zwart plastic vierkant, bestrooid met slakkenkorrels, op de randen van de velden te plaatsen. “Bij 1 à 3 dode slakken/m² binnen 3 dagen strooi je het best slakkenkorrels. Qua insecten namen we vooral bovengrondse bietenkevers, aardvlooien en bietenvliegen waar, maar we raden er geen behandelingen tegen aan. Groene bladluizen pak je het best aan zodra de drempel van 2 ongevleugelde exemplaren per 10 planten wordt bereikt.”
Om de bladluizenpopulatie miniem en vergeling in toom te houden, werk je bietenresten het best onder en vermijd je bietenopslag. Andere opties zijn nuttige insecten vrijlaten, bloemenstroken aanleggen, een insecticidebehandeling (als de drempel qua bladluizen bereikt wordt), feromonen inzetten en letten op de rastolerantie voor vergelingsziekte. De teeltcombinatie gerst-bieten geeft minder vergeling en luizendruk, waardoor de insecticidebehandeling later in het seizoen kan. Op percelen met resistente duist en raaigras kan je dit systeem niet gebruiken. Je moet de gerst ook tijdig vernietigen.
Cichorei
In de cichoreiteelt werd er dit jaar in Haspengouw iets vroeger gezaaid dan in andere streken, zoals Henegouwen. “In onze fabriek in Oreye namen we een nieuwe diffusietoren in gebruik, maar dit en wellicht ook volgend jaar zal er geen biologische cichorei worden verwerkt”, vertelde Xavier Massin, agronomist bij suikerproducent Beneo-Orafti. Door het wegvallen van Bonalan en binnenkort ook Dual Gold (niet meer toegelaten vanaf 24 juli) en Safari (niet meer toegelaten vanaf 21 augustus) groeit de nood aan alternatieve herbiciden om een effectieve onkruidbestrijding in de teelt te kunnen realiseren. Sinds begin dit jaar is wel het sulfonylureum-herbicide Titus (met actieve stof rimsulfuron) toegelaten, maar dit mag enkel worden toegepast in ALS-tolerante cichoreivariëteiten (ALS2-rassen). In ALS-tolerante cichorei zal er ook worden ingezet op Boa. Dit herbicide (met actieve stof penoxsulam) behoort tot de sulfonamides, waar ALS-variëteiten eveneens tolerant voor zijn. Een onkruidbestrijdingsschema op basis van een Titus-Boa-systeem lijkt in de toekomst het uitgangspunt te worden voor een sluitend schema.
