Pensflora al bijsturen rond de geboorte

De methaanproductie in de pens van volwassen herkauwers kan verminderd worden door toevoegen van vetten aan het rantsoen. Dit is een effectieve en vlot toepasbare methode. Vetzuren hebben een toxisch effect op bepaalde pensmicroben, waardoor de methaanproductie wordt verlaagd. Vetten in het rantsoen kunnen echter ook leiden tot een verlaagde verteerbaarheid en voederopname. Dit is uiteraard een ongewenst neveneffect dat de productie nadelig kan beïnvloeden. Daarom zou het gericht bijsturen van de pensflora bij kalveren een grote stap voorwaarts kunnen zijn. De benodigde hoeveelheid methaanreducerend supplement ligt bij kalveren immers lager. Bovendien blijven de negatieve bijwerkingen op de productie beperkt. Dit vormde het uitgangspunt van het doctoraatsonderzoek van Sieglinde.

Vaarskalveren

Een eerste luik van het onderzoek werd uitgevoerd bij Holstein vaarskalveren. Deze kregen tweemaal per dag geëxtrudeerd lijnzaad of een mengsel van essentiële oliën toegevoegd aan het rantsoen tot ze vier maanden oud waren. De individuele methaanuitstoot van de runderen werd gemeten op een leeftijd van vier, zes, twaalf en achttien maanden en ook in de melkveestal werd de methaanuitstoot drie weken voor tot vijf weken na hun eerste kalving opgevolgd. Gewicht en voederopname van alle runderen werden gedurende de hele onderzoeks-periode regelmatig geregistreerd, net als de dagelijkse melkproductie tot vijf weken in lactatie.

De resultaten van het onderzoek waren duidelijk: de toegediende supplementen bleken geen invloed te hebben op de aantallen van de belangrijkste pensmicroben of de methaanuitstoot van de runderen. Niet enkel tijdens de behandeling in de eerste vier maanden, maar ook in het verdere leven was er geen merkbaar verschil in methaanuitstoot waar te nemen. Toch bracht het onderzoek enkele verrassende zaken aan het licht. Kalveren die geëxtrudeerd lijnzaad of essentiële oliën kregen, hadden een betere voederconversie en groeiden sneller tijdens de behandelperiode en ook gedurende de rest van het eerste levensjaar. Hierdoor waren deze kalveren zwaarder en konden ze een maand vroeger geïnsemineerd worden. Door de grote variatie in de vruchtbaarheidsresultaten van het onderzoek was de bijhorende lagere afkalfleeftijd niet significant verschillend. Het gebruik van deze supplementen in de eerste levensfase resulteerde wel bijna twee jaar later, na de eerste kalving, in een betere voer- en energie-efficiënte in de eerste weken van de lactatie.

Geitenbokjes

Het tweede luik van het onderzoek werd uitgevoerd bij geitenbokjes. Het frequent voorkomen van tweelingen of zelfs drielingen maakt van geiten interessante dieren voor proeven van dit type. Een behandeling tijdens de dracht van één moederdier kan na de geboorte immers gevolgd worden door verschillende behandelingen bij de tweelingbokjes. Dit levert een betere vergelijkingsbasis met een kleinere invloed van omgevingsvariabelen, waardoor de onderzoeksresultaten duidelijker zijn.

Hoeve ’t Leenhof in Zele leverde de geitenbokjes voor deze proef. Een groep drachtige moedergeiten kreeg er tijdens de laatste drie weken van de dracht een supplement op basis van kokosolie. Bokjes, geboren uit deze behandelde groep en uit een controlegroep zonder supplement, kregen vervolgens zelf dit supplement ook wel of net niet toegediend. Zo kon bepaald worden wat de impact was van de kokosolievetzuren, toegediend voor en/of na de geboorte.

Toediening van de kokosolievetzuren zowel tijdens de dracht als tijdens de eerste vier weken na lammeren, onderdrukte in grote mate de ontwikkeling van pensmicroben. Dit zorgde voor een reductie van de methaanuitstoot met 82% (in labo-simulatie). Na stopzetting van de behandeling op elf weken, steeg de methaanuitstoot terug op tot een normaal niveau.

De kokosolievetzuren verstoorden de normale opname en de penswerking in het vroege leven. De lammeren die de kokosolievetzuren kregen, namen minder kunstmelk op. Dat resulteerde in een groeiachterstand die na 28 weken nog steeds aanwezig was. De bacteriële werking van de pens normaliseerde tegen het eind van de postnatale behandeling. Toch waren er vier maanden later op verschillende plaatsen in de pens verschillen te merken in densiteit, lengte en breedte van de penspapillen. De absorptie-oppervlakte van de papillen was echter niet verschillend tussen de groepen.

Conclusie

De geteste voedersupplementen leverden niet de verwachte reductie van de methaanuitstoot. Toevoegen ervan voor de geboorte, leidde bij geiten tot tijdelijke of langdurige effecten op de (microbiële) ontwikkeling van de pens en de groei van het dier. Daarnaast bleek het toevoegen van voedersupplementen na de geboorte bij vaarskalveren positieve effecten te hebben op de dagelijkse groei in het vroege leven en de voederefficiëntie tot na de eerste kalving. Verder onderzoek bij melkkoeien richt zich ondertussen op het op jonge leeftijd sturen van de penswerking om zo tot productievere koeien en een hogere voerefficiëntie te komen.

Sieglinde Debruyne (ILVO-UGent), Matthieu Frijlink (Rundveeloket), Leen Vandaele (ILVO), Veerle Fievez (UGent)