Sectorfederaties en Vlaanderen voeren strijd tegen voedselverliezen op
Wie voedingsproducten gaat hamsteren en daar niet oordeelkundig mee omspringt, krijgt later te maken met voedseloverschotten en -verliezen. Daarnaast zorgt ook een kleinere vraag niet alleen voor dalende prijzen, maar ook voor meer overschotten en verliezen.
Naast economisch weinig interessant zijn voedselverliezen ook een aanfluiting van het zorgprincipe rond de ‘goede huisvaders en goede huismoeders’. In deze coronacrisis besliste Vlaanderen om alvast voedseloverschotten aan onder andere Voedselbanken en andere organisaties (OCMW...) te bedelen.
Sectorfederaties
Al enkele jaren engageren naast Vlaanderen ook sectorfederaties (Boerenbond, Fevia Vlaanderen, Comeos Vlaanderen, Horeca Vlaanderen en UBC) zich in het Ketenplatform Voedselverlies rond acties om die voedselverliezen oordeelkundig aan te pakken.
Jaarlijks wordt daarover een voortgangsrapport opgemaakt. “De inspanningen van de partners zijn gericht op sensibilisering, het stimuleren van innovatie en samenwerking doorheen de keten”, stelt Brigitte Borgmans, woordvoerder van het departement Omgeving, na de recente goedkeuring van het rapport Ketenplatform Voedselverlies door de Vlaamse regering.
2020 is trouwens het laatste werkingsjaar van de Ketenroadmap Voedselverlies. Daarna wordt in de volledige agrovoedingsketen een nieuwe monitoring uitgevoerd. Onder de agrovoedingsketen wordt bedoeld: landbouw en visserij, veilingen, voedingsindustrie, retail, horeca en catering en huishoudens.
Innovatiesteunpunt
Het Innovatiesteunpunt, een initiatief van Boerenbond en Landelijke Gilden, gaat samen met landbouwers op zoek naar oplossingen voor voedselverliezen in de eerste schakel van de voedselketen. “Naast preventie, worden de mogelijkheden van alternatief gebruik van de reststroom onderzocht. Dat kan gebruik door het bedrijf zelf zijn, maar een nieuwe afnemer of samenwerking is ook mogelijk.”
Zo werd in het kader van het project Food Heroes een traject doorlopen met enVie. Die sociale onderneming maakt 100% natuurlijke soepen van surplusgroenten. De producten worden in grootwarenhuizen verkocht.
“EnVie heeft al meer dan 100 ton groenten gered. Daarnaast steunt de onderneming ook langdurig werklozen door hen een jaar lang werk en opleiding te bieden, zodat ze opnieuw op zoek kunnen naar een job. Dit project won dan ook de FoodHeroes-award in de categorie ‘Groenten en fruit’ in 2019.”
Flanders’ Food
Flanders’ FOOD, speerpuntcluster agrovoeding, voerde de afgelopen jaren samen met Fevia Vlaanderen, de federatie van de voedingsindustrie, een audit uit bij een 15-tal Vlaamse voedingsbedrijven. “Die audit bracht het grondstoffengebruik van de bedrijven in kaart en hielp hen om voedselverliezen verder te reduceren. In de meeste gevallen bleken menselijke fouten aan de basis te liggen van voedselverliezen.”
Flanders’ FOOD en Fevia adviseerden bedrijven dan ook om verder te investeren in digitalisering en de automatisering en in opleiding van hun medewerkers. “Vandaag maken sensoren het bovendien mogelijk om heel wat procesparameters in line te meten. Flanders’ FOOD biedt projecten en steunmaatregelen om bedrijven uit de hele sector de weg te wijzen en te ondersteunen in deze trend.”
In het kader van het project Foodfromfood linkte Flanders’ FOOD in 2019 bedrijven die bepaalde nevenstromen in de aanbieding hebben, aan andere productiebedrijven die er nieuwe ingrediënten en producten van maken. “Nevenstromen zoals bierdraf, preigroen, wortelstoomschillen, appelschillen, appelpulp, perskoek van noten, kruidensteeltjes, oesterzwamvoetjes, witloofblaadjes, haverzemelen, afgekeurd klein fruit, rijpe bananen, enzovoort kregen nieuwe en innovatieve bestemmingen als voedingsproduct of ingrediënt in voeding in plaats van toepassingen als veevoer of bemesting.”
Fevia
Fevia organiseert dan weer elk jaar innovatiewedstrijden voor studenten, die de opdracht krijgen om een innovatief en duurzaam voedingsproduct te ontwikkelen. “Ieder jaar worden zo ook producten ontwikkeld op basis van reststromen uit de voedingsindustrie. In 2019 was Strativeg bij de winnaars, een bladerdeeg op basis van groenteresten.” Fevia Vlaanderen stelt die innovatieve ontwikkelingen van de studenten ook voor aan de bedrijven uit de sector tijdens het inspiratie-event Food Forward.
Contractcateraars
Ook de contractcateraars – die onder meer leveren aan grootkeukens – hebben in 2019 diverse acties geïntegreerd in hun reguliere werking om voedselverlies bij catering te verminderen.
“Aramark voerde acties uit waarbij klanten voedselafval van de borden wegen en communiceren via affiches hoeveel voedsel ze per persoon hebben weggegooid. Compass geeft de scholen de mogelijkheid om transparante vuilnisbakken te plaatsen om de totale hoeveelheid voedselafval beter te kunnen visualiseren. ISS werkt met Winnow Vision, een softwareprogramma waarmee ze alle afval wegen op een weegschaal en categoriseren.
Zo krijgen ze een betere becijfering van hun totale hoeveelheid voedsel-afval, en kunnen ze hun aankoopbeslissingen van voedselproducten beter aanpassen. Sodexo kan via het programma WasteWatch makkelijker gegevens verzamelen over voedselverspilling en de nodige maatregelen nemen om een mentaliteits- en gedragsverandering teweeg te brengen, ongeacht of het gaat om voedselverspilling in de keuken of bij de consument.”
Horecasector
In de horecasector hebben restauranthouders, hoteliers, traiteurs… aandacht voor het thema. “Voor restaurants is er het keurmerk Green Key. De aanpak van voedselverlies wordt bovendien vanuit Horeca Vlaanderen ondersteund met de campagne NoFoodToWaste.”
Ook met het oog op de verplichting vanaf 1 januari 2021 tot selectieve inzameling van keukenafval en etensresten voor supermarkten, cateraars, scholen, ziekenhuizen, restaurants... ondernemen de bedrijven nu al actie.
In 2019 publiceerde het departement Omgeving het dossier 'Voedselverlies en consumentengedrag bij Vlaamse huishoudens'. Dat dossier vat de belangrijkste inzichten en de best beschikbare cijfers over voedselverlies bij Vlaamse huishoudens samen. “Het is gebaseerd op de in 2018 gepubliceerde studie en internationaal onderzoek en inzichten.”
De resultaten werden samen met een reflectie van internationale experten (WRAP UK en Wageningen University & Research) toegelicht aan een groep van stakeholders tijdens het Voedselverliesforum op 23 mei 2019. “Onder andere lokale besturen gaan aan de slag met die inzichten en lanceren acties en campagnes naar hun bevolking.”
MOS Vlaanderen zet met de educatieve pakketten ‘Kostbare kost’ leerkrachten en leerlingen in het kleuteronderwijs, lager en secundair onderwijs op weg naar minder voedselverlies op school. Naast achtergrondinformatie krijgen ze inspirerende voorbeelden uit de praktijk en concrete acties om met de leerlingen, het schoolteam én de schoolomgeving aan de slag te gaan.
Distributieketen
VIL, het Vlaams Instituut voor de Logistiek, bracht in het project ‘Fresh Food Logistics’ de knelpunten over alle schakels in de logistieke keten in kaart en werkte samen met 11 deelnemende bedrijven oplossingsrichtingen uit. “De 3 voornaamste oorzaken van voedselverspilling in de distributieketen zijn silodenken, inefficiënte forecasting en het steeds grotere aanbod in de winkels.”
’Silodenken’ gaat over een gebrek aan overleg en transparantie tussen en binnen bedrijven, het tegenovergestelde van ‘ketendenken’. Inefficiënte forecasting behandelt de vraag naar verse voeding. Er wordt op 3 niveau’s voorspeld zonder veel overleg: in het winkelpunt, bij de centrale aankoopdienst van de retailer en bij de leverancier zelf.
“Het assortiment verse voeding stijgt jaarlijks met 5 à 10%. Hoe groter het assortiment, hoe groter het risico op verlies. Vooral een mind shift naar meer overleg, samenwerking en datatransparantie binnen de keten kan leiden tot een win-win voor elk van de betrokkenen met meer efficiëntie en minder voedselverlies tot gevolg.” Ook de coronacrisis biedt op dit vlak zeker nieuwe inzichten, en wordt onderwerp voor latere studies en rapporten.
