Efficiënt gebruik van stikstof
Het is echter belangrijk om niet alleen over stikstofemissie te spreken, maar ook over stikstofcaptatie en -omzetting. Stikstofverbindingen zijn namelijk essentiële bouwstenen van het leven. Stikstof komt voor in elk aminozuur van onze eiwitten, in ons DNA. Zonder stikstof kunnen planten niet groeien. Het zou dus misschien wel interessant zijn om naar het nettoresultaat te kijken van de stikstofuitstoot zonder de stikstofcaptatie door de landbouw, de zogenaamde stikstofrecuperatiegraad. Die is met 70% het hoogst in Europa en Noord-Amerika. Misschien is het op wereldvlak beter om meer voeding te produceren in de meer efficiënte regio’s dan om verder tropische wouden te kappen voor landbouwgronden in regio’s die minder efficiënt zijn.
Bovendien verwacht men dat tegen 2050 de wereldbevolking zal toenemen tot 8 à 10 miljard mensen. Om al deze monden te voeden moet de productie van landbouwgewassen met 80% à 110% stijgen en van dierlijke productie met 115%. Uit De Stemming, een recent onderzoek van de VUB en de Universiteit Antwerpen in opdracht van VRT NWS en De Standaard, is gebleken dat de Vlaming zijn stukje vlees liever niet opgeeft. De mens is uiteindelijk toch een alleseter, geen herbivoor. Omschakeling van rund naar varken of beter nog naar kip zou de stikstofemissie wel kunnen reduceren.
Zelf in voeding voorzien
Voeding staat voor de mens op de eerste plaats en vormt de basis in de behoeftepiramide van Maslow. Zonder voeding heeft al het andere weinig of geen zin. De landbouw in België zou dus beter goed gekoesterd worden en als een strategisch goed gezien worden met bovendien een groot economisch potentieel voor de toekomst. Door de recente Russisch-Oekraïense oorlog zijn de bevolking en de politici eindelijk gaan inzien hoe belangrijk het is om te kunnen blijven voorzien in eigen primaire productie en voeding. Daarnaast worden bepaalde regio’s in de wereld ook minder geschikt voor landbouw door de klimaatveranderingen en/of -verschuivingen.
Het is onbegrijpelijk waarom landbouwers zo worden geviseerd in de media en door de politici en waarom ze enkel worden geassocieerd met milieuproblematiek, in plaats van hen te koppelen aan de gezonde, veilige en kwalitatief zeer goede voeding die ze beschikbaar stellen. Mogelijk is dit voor een groot stuk ingegeven door de opmars van natuurverenigingen die electoraal een groeiend kiezers-potentieel genereren. Het aantal Vlaamse gezinnen aangesloten bij Natuurpunt vzw steeg in 2021 met bijna 10.000 tot 133.094 leden. Vergelijk dit eens met de amper 20.000 landbouwbedrijven die mee door het recente Programma Aanpak Stikstof (PAS) versneld afgebouwd worden. Het systematisch stigmatiseren van landbouwers weegt ook steeds zwaarder op hun gemoed en de animo voor bedrijfsopvolging wordt navenant kleiner.
Maar willen kiezers wel dat de landbouw in een nieuw geopolitiek tijdsgewricht wordt afgebouwd? Dit resulteert immers in een nog grotere afhankelijkheid van het buitenland voor onze voeding. Bovendien produceert Vlaanderen hoogkwalitatieve voeding die gezond en veilig is. Dit wordt allemaal goed opgevolgd en gemonitord door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) en de FOD Volksgezondheid, in tegenstelling vaak tot andere landen, waar niet altijd dezelfde regels gelden wat betreft bijvoorbeeld veiligheid, milieu en dierenwelzijn. Helaas verwacht men besparingen bij deze instanties, waardoor hun goede werking mogelijk op wankele poten komt te staan, net nu alles flink duurder wordt. In andere landen waardeert men de Vlaamse landbouw- en voedingsproducten blijkbaar echter wel, zo exporteerde Vlaanderen in 2018 voor maar liefst 38,4 miljard euro aan voedselproducten.
Vervuiling versus beheersplan
Het is spijtig dat de landbouw enkel maar gezien wordt als vervuilend, terwijl ook andere sectoren zoals verkeer, zware industrie enzovoort stikstof uitstoten, met het verschil dat die laatsten geen stikstof en CO2 capteren om landbouwgewassen en voeding te produceren. De landbouwers hebben natuurlijk veel meer grond dan bijvoorbeeld de zware industrie. Deze gronden worden graag aan bodemprijzen opgekocht door de natuurverenigingen van landbouwers bij wie het water aan de lippen staat, en dit dan nog het liefst met overheidsmiddelen. De 70,6 miljoen euro aan inkomsten in 2021 voor Natuurpunt bestond voor 31% uit subsidies voor de aankoop van gronden en voor 39% uit subsidies voor werking. Wanneer de natuurverenigingen dan aan bosbouw en houtvesterij doen, dieren beginnen te houden en flink wat meststoffen (stikstof) strooien in de nieuwe natuurgebieden, heet dit een ‘natuurbeheersplan’ en is er blijkbaar geen enkel probleem meer.
Het is maar hoe je alles bekijkt, definieert en uiteindelijk verkocht krijgt.
De auteur is algemeen directeur van Diergezondheidszorg Vlaanderen (DGZ), Melkcontrolecentrum Vlaanderen (MCC), VIVEE CV en tevens verbonden aan de Universiteit Gent, Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, vakgroep voeding.
De volledige versie van dit opiniestuk kan je online lezen op: www.landbouwleven.be.
