Het stikstofplan moet ertoe leiden dat de totale stikstofuitstoot in 2030, over 8 jaar dus, 50% lager is in Nederland. Voor de boeren geldt dat hun uitstoot volgens de plannen met 40% omlaag moet. Naar verwachting is 30% minder vee nodig.
In Nederland bepaalde de Raad van State in 2019 dat het stikstofbeleid niet goed zat. Er werd initieel nog gehoopt dat maatregelen voor natuurherstel de nadelige gevolgen verbonden aan de stikstofuitstoot (van veehouderijen en bouwprojecten in de buurt van natuurgebieden) wel zouden compenseren. De Raad van State dacht daar anders over! Bouwprojecten kwamen stil te liggen, landbouwers kwamen in onzekere tijden. Dat er een lastig stikstofbesluit aankwam, was dus al jaren duidelijk. Nederlandse boeren protesteerden er al meermaals voor.
Minister Van der Wal houdt zich vast aan deze juridische uitspraak. “De enige manier om het slot op de situatie los te krijgen is: minder stikstof, natuur herstellen en dan pas terug vergunningen verlenen.”
Nederland heeft een bedrag rond de 30 miljard euro vrij gemaakt om het stikstofprobleem op te lossen en boeren uit te kopen.
Opdracht voor provincies
Volgens het Nederlands stikstofplan moeten nu de provincies verder aan de slag om de voornemens tot uiting te brengen. Voor 1 juli 2023 moeten zij aangeven hoe zij trachten de stikstofdoelen te bereiken. Maatregelen vallen te nemen op vlak van industrie, bouw, verkeer en landbouw. Vooral deze laatste groep zal zwaar getroffen worden en dan zeker de veehouders. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zijn zij nu nog verantwoordelijk voor 41% van de stikstofneerslag in gevoelige natuurgebieden.
Minister Van der Wal zegt dat het om ‘richtinggevende doelen’ gaat en dat zij zelf niet ‘directief’ aan de provincies gaat vertellen hoe ze die moeten bereiken. De Nederlandse ministers schuiven de hete aardappel dus door naar de provinciebesturen.
Drie mogelijkheden
Nederlands minister van Landbouw Henk Staghouwer en zijn collega minister van Stikstof, Christianne van der Wal, zien voor de boeren in de kwetsbaarste gebieden 3 mogelijkheden. Of zij kunnen hun boerderij verplaatsen, of verder verduurzamen of stoppen. Hoogstwaarschijnlijk is dat laatste voor de grootste groep getroffen boeren het geval.
Manifestatie
Actiegroep Farmers Defence Force (FDF) verwacht acties van boeren tegen het stikstofbeleid van de Nederlandse overheid. Boerencollectief Agractie heeft gezegd op woensdag 22 juni met trekkers actie te gaan voeren in Den Haag tegen de regeringsaanpak van het stikstofprobleem.
Een groep boeren is vrijdagavond 10 juni al met hun tractor naar het huis gegaan van de Nederlandse minister van Natuur en Stikstof Christianne van der Wal. Ze demonstreerden er tegen de stikstofplannen die de Nederlandse regering die dag bekend maakten. Minister Van der Wal is die vrijdagavond ook in gesprek gegaan met tientallen boeren die aan haar huis stonden.
Onacceptabel
Nederlandse Kamerleden vinden het protest van tientallen boeren met tractoren bij het woonhuis van Nederlands stikstofminister totaal onacceptabel.
“Volstrekt onacceptabel dat mensen politici thuis opzoeken. Woede is geen excuus. Bedreigend voor wie het overkomt, ondermijnend voor de democratie”, aldus fractieleider Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren. “Ga het gesprek aan, ga naar het Malieveld of ga demonstreren waar je wilt. Maar laat onze minister en haar familie thuis met rust!”, twitterde D66-fractievoorzitter Jan Paternotte. Jesse Klaver van GroenLinks vindt het gebeuren onacceptabel.
Ook Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging (BBB) keurt het protest bij Van der Wal af. “Stop daarmee. Je zoekt mensen niet thuis op. Hoe boos je ook bent”, twitterde ze. Volgens haar staat het grootste deel van de boeren ook niet achter dit soort acties.
VVD tegen
De VVD-leden zijn tegen de stikstofplannen van de Nederlandse regering en hun eigen minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof). Het stikstofplan gaat hen veel te ver. Veel boerenbedrijven zullen moeten verdwijnen, waardoor de leefbaarheid op het platteland in gevaar komt.
Een motie waarin de Tweede Kamerfractie van de liberalen wordt opgeroepen tegen het huidige plan te stemmen, werd met 51% van de stemmen gesteund tijdens het VVD-congres dat plaats vond op zaterdag 11 juni. In plaats van dit plan, moet er een ‘zorgvuldig, realistisch en liberaal stikstofbeleid’ komen. De motie die nu is aangenomen, geldt als een advies. Dit vraagt om het stikstofbeleid en de erbij horende plannen aan te passen. De VVD-leden willen minder de focus gelegd zien op de landbouw en de hierbij horende afbouw van de veestapel. Wel willen ze meer middelen voor innovatieve technieken die stikstofuitstoot tegen gaan. De VVD-achterban heeft zich dus degelijk verzet tegen de plannen van haar eigen minister van Natuur en Stikstof, Van der Wal, die daags ervoor nog maar gepresenteerd werden.
Grensoverschrijdend
Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir heeft maandag 13 juni samen met de Nederlandse minister van Natuur en Stikstof Christianne van der Wal een werkbezoek gebracht aan de Kalmthoutse Heide en de haven van Vlissingen. Centraal in het bezoek: het stikstofdossier.
De stikstofuitstoot in Vlaanderen heeft gevolgen voor Nederland, maar ook omgekeerd. Beide ministers vinden het ‘in elkanders belang om door te zetten met de uitvoering van hun stikstofbeleid’.
De stikstofproblematiek speelt zowel in Vlaanderen als bij de noorderburen. Het is ook letterlijk een grensoverschrijdend probleem. “41% van de stikstof die neervalt in Vlaanderen komt uit het buitenland, zoals Nederland. Daar kunnen wij als Vlaanderen niets aan veranderen, maar hun beleidsmakers natuurlijk wel. Wij verwachten dat ook van hen, zoals zij dat van ons mogen verwachten”, zegt minister Demir, die hamert op het belang van nauwe samenwerking met Nederland.
In de vooravond trokken de beide ministers ook naar Vlissingen om het te hebben over investeringen in walstroom. Zowel in Vlaanderen als in Nederland wordt geïnvesteerd in walstroomvoorzieningen binnen de havens en de binnenvaart. Die investeringen helpen om de luchtkwaliteit te verbeteren. “Ongeveer de helft van de uitstoot van stikstof, fijn stof en zwavel in onze havens gebeurt door de scheepvaart. Walstroom voorkomt dat vervuilende scheepsmotoren moeten blijven draaien en voorkomen zo ook CO2 en stikstof in de lucht”, klinkt het.
Merksplas
Maandagavond 13 juni was minister Demir aanwezig op de vijfde gespreksavond die het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) organiseerde rond het stikstofakkoord, ditmaal in Merksplas (in de nabijheid van het Turnhouts Vennengebied). Landbouwers waren massaal aanwezig. Naar verluid zaten er even veel binnen als buiten. Ze hadden zelfs enkele tientallen tractoren meegebracht.
Landbouwers stelden ook in Merksplas heel wat kritische vragen. Volgens aanwezige boeren komen hierop eigenlijk geen concreet antwoorden op. De minister draait meestal rond de pot. Het lijkt alsof ze 5 regels uit haar dossier goed vanbuiten kent en dit steevast herhaalt. Landbouwers hekelen het feit dat minister Demir goed kan communiceren en zo de burger mee krijgt in haar verhaal. Toch is het hier een technische kwestie met moeilijke berekeningen en twijfelachtig cijfermateriaal.
Inhoudelijk werden de boeren ook na deze gespreksavond niet wijzer. Ze blijven met veel vragen zitten. Onduidelijkheid en onzekerheid is er troef. De toekomstplannen die er nu met het stikstofakkoord op tafel liggen zorgen voor familiale drama’s binnen landbouwersgezinnen.
Tijdens de gespreksavond in Merksplas werd met betrekking tot het Turnhouts Vennengebied vooral verwezen naar de intendant Piet Vanthemsche. Hiernaast wordt er ook verwezen naar Nederland. Wat zij doen inzake stikstof heeft ook gevolgen bij ons. Daalt de stikstofuitstoot daar drastisch, dan komt er ook minder naar ons overgewaaid.
Toch noemen de landbouwers het onrealistische doelen: zelfs als alle boerderijen weggeveegd worden, zal het nog niet goed zijn.
