“Ik zie in Vlaanderen nog veel toekomst voor de traditionele kip”

De VIP is een organisatie die de belangen van de industriële pluimveeslachthuizen in België behartigt. Ann Truyen is sinds 1995 het gezicht van de vereniging en is het aanspreekpunt en de gesprekspartner voor de 14 leden en voor overheden, ketenpartners en andere instanties.

Wie zijn de leden van de VIP?

We zijn in België geëvolueerd naar pluimveeslachthuizen die ook het uitsnijden en de verwerking van het vlees op zich nemen. Dat gaat voornamelijk om braadkippen, maar ook om soepkippen, dus legkippen die aan het einde van hun productie geslacht worden. Een van onze leden doet ook in het slachten van konijnen, maar dat is een heel klein segment. Niet al onze leden slachten nog, enkele zijn geëvolueerd naar de verwerking van kippenvlees.

Pluimveesector groeit

Recente cijfers tonen dat het aantal pluimveeslachtingen in Vlaanderen al meer dan 10 jaar stabiel is en zelfs stijgt.

De pluimveesector is niet de grootste veehouderijsector in Vlaanderen, maar we doen het inderdaad wel goed. Het is de jongste jaren een van de economisch best presterende sectoren binnen de dierlijke productie en het aantal slachtingen blijft op peil (zie figuur 1). De productie van braadkippen is zelfs licht gestegen, al zit daar door de beperkingen rond stikstof wel een plafond op. Bij de slachtcijfers voor soepkippen zien we meer fluctuatie, omdat deze tak een heel andere marktwerking heeft. Slachters zijn afhankelijk van wanneer de pluimveehouder beslist dat zijn dieren nog te weinig eieren leggen. Daarnaast heeft de vogelgriep de voorbije jaren ook harder toegeslagen in de sector van de leghennen.

Hoe verklaar je die goede cijfers voor gevogelte, terwijl bijvoorbeeld rundvlees het moeilijk heeft?

Gevogelte is een dankbaar product. Het is, in tegenstelling tot varkensvlees, toegankelijk voor alle religies. Doordat het verwerkt wordt tot een brede waaier aan vleesproducten – van burgers tot kippenblokjes – zorgt het ook voor voldoende variatie en slaat het aan bij jong en oud. Uiteraard is er ook de prijs: kippenvlees is goedkoper dan andere vleessoorten. Al die elementen maken dat gevogelte populair blijft in de winkelkar.

Trager groeiende kippen

Hoe kan het dat de productie stijgt, maar dat het aantal slachtingen in België stabiel blijft?

Op het aantal pluimveestallen zat er de voorbije jaren een klein beetje rek, maar de slachtcapaciteit van de slachthuizen blijft wat ze is. De extra braadkippen die geproduceerd worden, zien we de laatste jaren vaker op levend transport gaan naar Nederland, waar er slachtcapaciteit vrijgekomen is. Sinds de overstap naar conceptkippen en ‘Beter Leven 1 ster’ voor de interne, Nederlandse markt, worden er in een stal minder dieren geproduceerd. Dat leidt natuurlijk tot kleinere slachtaantallen. Daarom kijken de Nederlandse slachthuizen naar België om zich te voorzien van standaard- braadkip.

Zit die switch naar trager groeiende kippen er ook bij ons aan te komen?

Het loopt hier niet zo’n vaart. In Nederland heeft de consument bijna geen keuze meer, want de supermarkten engageerden zich om enkel nog kippen van het ‘Beter Leven 1 ster’-label in de winkels toe te laten. Het prijsverschil tussen de standaardbraadkip en de 1 ster-kip is in Nederland minder merkbaar, omdat ze niet naast elkaar in het winkelrek liggen. Ook hier is er een bescheiden trend richting trager groeiende rassen en meer ruimte in de stal, maar we zien in de verkoop dat die hogere prijs de consument niet altijd kan overtuigen. Bovendien is het complex om vierkantsverwaarding te realiseren voor de trager groeiende kip: niet alleen de filets moeten aan een hogere prijs kunnen vermarkt worden, maar ook deelstukken, zoals de bouten, die relatief minder gegeerd zijn door de Belgische consument. Vandaag de dag is de standaardkip de meest duurzame productie op het vlak van economie en CO2-voetafdruk. Bijgevolg zijn er weinig stimulansen om als braadkippenhouder over te gaan naar trager groeiende braadkippen. Anderzijds hebben ook de Belgische supermarkten zich geëngageerd voor Better Chicken Commitment (BCC)-kip tegen 2026.

Effect van vogelgriep

Hoe komt het dat de vogelgriep harder heeft toegeslagen in de leghennensector dan in de braadkippensector?

Dat komt doordat langer levend pluimvee vatbaarder is voor vogelgriep dan jongere vleeskippen. Besmetting van braadkippen door vogelgriep is zeldzaam, maar het kan wel. Soms voelen braadkippenbedrijven wel de impact wanneer ze in een gesloten zone komen te liggen. Die wordt afgebakend rond een vogelgriephaard, en daardoor kunnen ze pas later een nieuwe ronde opzetten. Eenden zijn bijvoorbeeld nog meer gevoelig voor een vogelgriepbesmetting, en daarom loopt er in de Franse foie gras-sector een proefproject rond vaccinatie. Ook al is de braadkippensector minder direct getroffen door vogelgriep, het zorgt er echter wel voor dat België het gunstig ‘vogelgriepvrij’ statuut kwijtgeraakt is. Als gevolg daarvan sluiten een reeks exportmarkten buiten de Europese Unie (EU).

Gestegen export

Hoe belangrijk is export voor de Belgische pluimveeproductie?

90% van de braadkippenproductie komt uit Vlaanderen, 10% zit in Wallonië. Kijken we naar export (figuur 2), dan is het opvallend dat die vorig jaar met 11% is gestegen ten opzichte van 2022. 90% van ons kippenvlees wordt afgezet binnen Europa, in een straal van ongeveer 500 km rond ons land. Frankrijk is een van onze grootste afnemers van kippenvlees, net als Nederland en Duitsland. Buiten de EU staat het Verenigd Koninkrijk op kop, maar die handel is sinds de Brexit veel complexer geworden.

Uitdagingen en ongerustheid

Het is echter niet altijd zo rooskleurig in de braadkippensector. Wat zijn de grootste uitdagingen?

Nu is de rendabiliteit in de braadkippenproductie goed, maar er zijn ook erg moeilijke periodes geweest. Ik denk aan de energiecrisis en de start van de oorlog in Oekraïne, toen energie- en voederprijzen door het dak gingen en de productiekosten dus hoog opliepen. Daarna werd beslist om de quota op Oekraïens kippenvlees te laten wegvallen, met oneerlijke concurrentie voor de Europese sector tot gevolg. Dat komt doordat de eisen – onder andere op het vlak van dierenwelzijn, antibioticagebruik en arbeidsvoorwaarden – waaraan producenten en verwerkers in Oekraïne moeten voldoen zijn, veel minder strikt zijn dan in de EU. Recent is er politiek beslist om opnieuw een controlemechanisme in te bouwen, met de bedoeling om de Oekraïense import onder controle te houden.

En dan is er nog stikstof. Hoe groot is de ongerustheid in de sector?

Die is duidelijk aanwezig, zowel bij pluimveehouders als bij slachthuizen die een nieuwe vergunning nodig hebben. De eisen rond emissiearme stallen zijn zo streng dat niet alle bedrijven hiernaar zullen kunnen overstappen. Daarnaast is er bijvoorbeeld het feit dat er veel pluimveebedrijven gevestigd zijn in het Turnhouts Vennengebied, waarvoor nog geen duidelijkheid is. Ik vrees dat de impact van de stikstofwetgeving op onze sector zich zal manifesteren in de komende jaren.

Nele Kempeneers (Pennenvrucht)