“Noem ons gerust ‘moderne keuterboeren’. We zijn fier op die naam”

Boerderij Modest & Kamiel bestaat nog maar 6 jaar. “Aan onze boerderij gaat een lang traject vooraf. Wij komen niet uit families van boeren en we kregen dus geen hoeve in onze schoot geworpen. We woonden en werkten in de stad, in de zorg en in het onthaal. Ik heb wel de landbouwschool gevolgd in het middelbaar”, vertelt Didier.

Zoektocht van 7 jaar

De 2 voormalige Gentenaars hebben maar liefst 7 jaar moeten zoeken naar een geschikte hoeve die ze konden kopen, ook in het buitenland. “In Vlaanderen gaan de meeste kleine hoeves met een beetje grond erbij naar kapitaalkrachtige burgers of paardenmensen. We hadden bijna alle hoop opgegeven. We hebben gewoon veel geluk gehad dat we voor deze hoeve snel konden reageren op het zoekertje. Een grotere hoeve overnemen was financieel niet haalbaar voor ons”, zeggen Steven en Didier.

“De droom van een eigen hoeve borrelde al lang op in onze gedachten. Zolang onze zoektocht naar een locatie liep, zijn we elk jaar in onze vakanties gaan helpen op een biologisch varkensbedrijf van vrienden in Frankrijk. Daar hebben we de liefde voor het varken meegekregen en hebben we geleerd hoe je een boerderij moet runnen, hoe je de afzet aanpakt, hoe je varkens kweekt... Elk jaar waren er andere aspecten die we in ons opnamen.“

Toen we deze hoeve op Duisbeke in Mater kochten, werden hier lang geleden vlees- en melkrunderen gehouden. Het buitenterrein was één grasvlakte met amper een schamel rijtje bomen. De bodem was helemaal uitgeput. In het begin hebben we wat koeien gehouden, die we later vervangen hebben door schapen.”

De schapen waren voor de bodem interessanter dan koeien. Ze kregen kleine perceeltjes waar ze het gras heel kort afgrazen en intensief bemesten, zodat er opnieuw leven in de bodem komt. Na de schapen mochten de kippen het werk afmaken. De 10 schapen zijn gebleven, maar die gingen zopas vroeger dan voorzien allemaal naar het slachthuis. Dat was een preventieve ingreep door het blauwtongvirus. Zodra het virus verdwenen is, komen er nieuwe schapen.

Veel begrip als je het correct vertelt

“Ons voordeel door in de korte keten te werken is dat we niet afhankelijk zijn van langlopende contracten met vaste, grote afnemers. Wij kunnen aan onze klanten in de korte keten uitleggen waarom ze nu enkel vlees van lam en schaap kunnen kopen en waarom we nog wachten met het slachten van varkens. Er is veel begrip als je dingen goed uitlegt. Tegelijk moet je als korteketenboer goed kunnen luisteren naar je klanten. Zo kan je al eens inspelen op een behoefte waarvan je zelf niet besefte dat die bestond.”

“Klanten komen niet vanzelf. Klantenbinding is – zeker in de korte keten – hard werk. Wij maken van de nood een deugd. In elke nieuwsbrief die we mailen, zit wel een kwinkslag en onze website en onze sociale media staan vol met grappige foto’s. Dat werkt en we krijgen zelfs de vraag van andere landbouwers of wij dat ook voor hen kunnen doen. Ik wil met plezier tips geven, maar het is authentieker als iedereen zichzelf blijft”, geeft Didier mee.

Didier en Steven verdeelden met nieuwe bomenrijen het terrein aan hun hoeve in Mater in varkensweides en bloemenakkers. Doorheen het terrein loopt wat ze een ‘ecologische corridor’ noemen, met bijvoorbeeld kleine biotopen voor insecten. De varkens krijgen hier de ruimte om varken te zijn. Ze kunnen modderpoelen maken zoveel als ze willen. en ze mogen hun natuurlijk gedrag altijd stellen. De traag groeiende varkens worden pas geslacht als ze 1 jaar oud zijn en krijgen triticale, gerst, haver, maïs, erwten en linzen op het menu, aangevuld met bierdraf en kortmeel. De biggen zijn een kruising van Piétrain-zeugen en Duroc-beren.

Rotatie redt bodemleven

De buitenloopvarkens volgen een rotatiesysteem met 3 weides. “Oorspronkelijk verdeelden we de terreinen in 7 weides voor telkens 3 weken. Dat was goed om worminfecties te voorkomen, maar het gras kreeg onvoldoende tijd om terug te groeien en dan moesten we gras bijvoeren dat we maaiden op andere weides.”

De varkensweides roteren met andere gewassen. Na 1 jaar gebruik als weide wordt de mest ingewerkt en afgedekt met stro en komen er het tweede jaar pompoenplanten op de grond. Het derde jaar is een rustjaar. Dan komen er bloemenmengsels (geen snijbloemen) waarvan de varkens het volgende jaar de restanten mee opeten.

Geen biologisch slachthuis gevonden

De hele levenscyclus van de varkens is biologisch bij Modest & Kamiel, op het slachten na. “De mogelijkheden om in België varkens biologisch te slachten zijn heel beperkt. We moesten kiezen tussen lange transporttijden naar Wallonië en wel het bio-label of dichtbij en kleinschalig in Kluisbergen slachten en dan geen biolabel. We kozen voor het laatste. Onze klanten zien hoe wij voor de varkens zorgen en hebben er alle begrip voor dat we dat label net niet hebben.”

Elke 3 weken worden er 2 varkens geslacht (zowat 40 per jaar) en ze verkopen het vlees in de korte keten als pakket. Voorlopig mesten Steven en Didier aangekochte biggen af, maar op termijn willen ze met eigen zeugen werken. Dan staan ze nog een stap dichter bij het volledig sluiten van de cirkel.

Start van boerderij was een zoektocht

“We hebben onszelf 10 jaar gegeven om deze boerderij op punt te zetten. In het begin was het zoeken en liepen we hier soms uitgeput of als een kip zonder kop rond. We hadden te grote percelen met bloemen ingezaaid en om die allemaal te kunnen verkopen, leverden we die zelfs als boeket aan huis. Maar zo waren we meer chauffeur dan boer. De jaren daarna hebben we dus minder bloemen ingezaaid. Ongeveer hetzelfde gebeurde met het kamperen. Eerst hadden we een soort minicamping, maar dat vergt veel tijd en inspanning. Nu hebben we nog 1 glampingtent en dat is beter behapbaar.”

Voor de bloemen werken Steven en Didier nu onder meer met zelfplukabonnementen. De bloemperken worden ook verhuurd als fotolocatie. De glamping omvat 1 leeftent en 2 slaaptenten en het sanitair is net naast een varkenshok. Ontbijt krijgen de gasten niet, wel mogen ze naar hartenlust plukken in de moestuin van Steven en Didier. Als de tenten op het einde van de zomer afgebroken worden, worden op dat terrein 50 kalkoenen losgelaten die eerst in een afgesloten ruimte opgekweekt zijn. Die zijn dan net op tijd slachtrijp voor de eindejaarsfeesten.

Boerderij als ontmoetingsplaats

“Van bij het begin hebben we besloten dat onze boerderij een ontmoetingsplaats moest zijn. Wij hechten beiden veel belang aan sociaal contact. Dat vind je in dat kampeerelement, maar ook in ons hoeveterras. Bij ons is het niet letterlijk een terras, maar een bar in een kleine circustent. Je kan er iets drinken en een hapje eten en geregeld organiseren we daar zelf een evenement.”

“Om de boerderij rendabel te maken en te houden, zijn we heel pragmatisch en flexibel ingesteld. Als er ergens onverwacht inkomsten wegvallen, zoals de VLIF-steun waar we op gerekend hadden, dan steken we iets nieuws in gang of organiseren we een extra evenementje. Maar nu, na 6 jaar dat we onze weg zoeken als boeren, hebben we een structuur en ritme gevonden die bij ons past. Er is overzicht, er is voldoende afwisseling en het financiële plaatje klopt. Er was deze zomer zelfs al wat meer tijd voor een praatje met bezoekers en klanten. En we hebben ook al wat meer te vertellen”, vertelt Didier.

Biologische keuterboeren

“De locals bekeken ons eerst wat meewarig. We werden bestempeld als ‘bioboerkes’ en ‘keuterboeren’ en de overtuiging leefde dat wij het als stadsmensen niet lang zouden uithouden met onze varkens. Maar intussen zijn de omwonenden al bijgedraaid en drinken we geregeld al eens een glas met de andere lokale boeren. Ze mogen ons nog altijd ‘keuterboerkes’ noemen of misschien ‘moderne’ keuterboeren. We zijn fier op die geuzennaam.” Dat ze zich aanvaard mogen voelen, blijkt uit de uitnodiging om een sketch op te voeren in de lokale Fiertel.

“Wij werken biologisch en natuurinclusief, maar we bekijken de gangbare landbouwers niet als vijanden. We hebben meer overeenkomsten dan tegenstellingen: het zoeken naar een correct inkomen, het werken op het ritme van het weer, administratieve problemen die constant opduiken, omgaan met onzekerheden … In de essentie willen we allemaal hetzelfde: voeding produceren waar we trots op mogen zijn. Die polarisering tussen natuur en landbouw vanuit politieke hoek is nergens voor nodig.”

Uitbreiden is voor Steven en Didier geen absolute noodzaak. “Meer dieren betekent ook meer werk, terwijl we ons nu goed voelen op dit ritme. Maar we willen wel nog stappen zetten: een serre voor het opkweken van voorjaarsbloemen, een zeugenstal, een ruimte om zelf de varkenskarkassen te versnijden en om de vleespakketten vacuüm te verpakken, een mooi aangelegd terras voor evenementen net aan de boerderij, de vruchten verwerken van de fruitbomen… Als er echt oppervlakte bij kan komen, denken we eerder aan verdiepen dan aan echt uitbreiden. Dan zouden we gaan voor de productie van eigen voer, dat we nu nog bijna volledig moeten inkopen.”

Geen Zwaluwnestje

Blijft nog de vraag waarom Steven en Didier hun boerderij Modest & Kamiel genoemd hebben. “We wisten meteen dat onze boerderij niet Het Zwaluwnestje of iets van die aard zou worden. Alle respect voor wie zo’n naam gegeven heeft aan zijn boerderij, maar bij ons past dat niet. Op onze eerste dag in Mater hebben we ons tussen de verhuisdozen gezet en een biobier gedronken. Steven dronk een Modeste-tripel en ik dronk een Camille-pintje”, vertelt Didier. Het duo heeft een nog veel langer verhaal met de betekenis van Modest & Kamiel, maar daarvoor ga je het best eens langs in hun bar, volgende zomer, of tijdens een winkelmoment. Meer info vind je op www.modestenkamiel.be.

Filip Van der Linden