Groot potentieel maar wetgeving beknot ‘herstellende landbouw’ in Vlaanderen
De huidige wetgeving en subsidieregels beknotten de opkomst van ‘herstellende landbouw’ in Vlaanderen. Pomona, een vereniging die de komende vijf jaar tien Vlaamse bioboerderijen in de korte keten wil openen, kaart de problemen aan en krijgt daarbij steun van ILVO.
Een herstellende boerderij vervangt de klassieke weide met een landschap dat de biodiversiteit aanmoedigt, met hagen en bomen die waterhuishouding en koeling ondersteunen. De aanpak kan een deel van de oplossing zijn om problemen als waterkwaliteit en biodiversiteit te verbeteren of de uitstoot van stikstof te beperken, zegt de vereniging, die sinds vorig jaar een herstellende boerderij in Melsele uitbaat.
Oplossingen zijn er
Tijdens een driedaags congres in Antwerpen, Gent en Sint-Niklaas krijgt de vereniging uitdrukkelijk steun van het ILVO. "Het potentieel om problemen rond onder meer waterkwaliteit, biodiversiteit en stikstof op te lossen is "bijzonder groot", klinkt het." Het Vlaams onderzoekscentrum wil meer onderzoek doen naar de principes en de resultaten in kaart brengen.
Er is een tweede boerderij op komst en de vereniging wil de komende 5 jaar in totaal 10 boerderijen volgens het principe opstarten. Maar het beleid is niet afgestemd op de nieuwe aanpak. Bestaande regelgeving beperkt bijvoorbeeld de aanplant van bomen tot 100 per ha. "Terwijl een hoger aantal bomen het proces van herstel van het landbouwsysteem gevoelig kan versnellen", zegt voorzitter Tim De Roeck. Ook de subsidieregels benadelen kleine initiatieven. "Die richten zich te eenzijdig naar grote landbouwfabrieken", vindt De Roeck.
Landbouwer moet kans krijgen
ILVO wil het potentieel van herstellende landbouw in de verf te zetten, maar het beleid moet mee, vindt ook Bert Reubens, expert agrobosbouw. "Om de omslag haalbaar te maken, moeten we de risico's en investering delen met de landbouwer en hem experimenteerruimte, autonomie en flexibiliteit bieden."
In Nederland is het een succes en draaien al vijftien boerderijen volgens het principe. Zowat 10.000 inwoners zijn er verbonden aan boerderijen en de beweging wil er 350 hebben tegen 2030. "Hier missen we echter slagkracht, landbouwsubsidies, aanpassingen in regelgeving om flink op te schalen", klinkt het.
Een "herstellende" boerderij wil de bodem permanent bedekken en "zo min mogelijk" verstoren, het bodemvoedselweb in stand houden en herstellen, reststromen verwerken tot een bodemvoedende meststof, energie of warmte.
Water wordt zoveel mogelijk opgevangen, veevoeder lokaal geproduceerd en stalmest wordt lokaal afgezet. Buurtbewoners zijn betrokken en mede-eigenaar met de boer, die geen loutere bedrijfsleider is. Beslissingen in de landbouw moeten het ecosysteem ondersteunen en niet zozeer winstgevend zijn, vindt Pomona.
Ongeveer de helft van het Vlaams grondgebied is vandaag ingekleurd voor landbouw, maar er zijn vandaag amper boerderijen die alle principes van herstellende landbouw in de praktijk omzetten. Toch stoot de industriële aanpak in de sector op haar limieten. Naast milieuproblemen is ook het inkomen en welzijn van de boer niet mee gestegen. "Het landbouwsysteem moet veranderen", zegt de vereniging.
