De laatste snufjes voor een slimme aardappelloods

W e leerden Trudo Biets al kennen omdat hij actief was bij ‘Boeren planten bij Boeren’. Hij bouwde een nieuwe aardappelloods, en zag die ook mooi geïntegreerd in het landschap. Het hout dat gekozen werd voor de gevel geeft dan ook een landelijke feel . In het centrum van het dorp Gingelom pacht hij de Sint-Janshoeve, met daarbij één kleine frigo. “Voor mijn activiteiten moest ik wel uitbreiden, en dat deed ik buiten het dorp.”

Voor de teelten heeft hij eigen grond, maar pacht hij ook. Zo heeft hij 10 ha suikerbieten, 10 ha tarwe, 10 ha aardappelen, tussen 5 en 10 ha maïs en 3 ha Conference-peren. Soms doet hij aan seizoenspacht voor de groenteteelt. “Aardappelen is wel mijn belangrijkste tak. Ik pacht nog 150 ha om aardappelen te telen voor de vers-markt voor Pomuni. 90% van de aardappelen gaat daarnaartoe, de andere 10% is bestemd voor verkoop via een eigen hoevewinkel of aan de kleinhandel. Onze thuisverkoop is echter wel populairder geworden sinds corona, die verkoop is met zo’n 30% gestegen!”

Van generatie op generatie

In 1988 nam Trudo het bedrijf, de Sint-Janshoeve, over van zijn ouders. Zij hadden een gemengd bedrijf met varkens, runderen, fruit en aardappelen. Zijn ouders waren een van de eerste aardappeltelers in Haspengouw.

Toen omvatte het bedrijf 100ha. Later is het gesplitst, met nu nog een 50ha. Het ‘boeren’ zit dus duidelijk in zijn genen. “Ik doe het nog altijd graag”, lacht hij, “hoewel er elk jaar meer en meer administratie en reglementering bij komt.

Ondertussen hebben we Jan Draelants in dienst genomen en samen zorgen we voor de vlotte werking in de nieuwe bewaarloods. Hier gaat het om de ontvangst van het veldgewas in het najaar, het verladen in de winter en de ontvangst van het pootgoed in het voorjaar, wat tijdens het plantseizoen wordt geplant. In mei en juni komen Spaanse primeuraardappelen toe. Die worden voor enkele maanden gestockeerd. De aardappelen komen in bigbags toe, maar het merendeel bewaren we net als alle andere aardappelen in kisten.”

Vertraging, maar eind goed al goed

Voor de nieuwe loods werd een bouwaanvraag aangevraagd in 2019, maar de eigenlijke bouw startte pas in januari 2021. “Er was een jaar vertraging omdat men bij het graven, stootte op een site met historische waarde. Men vond namelijk een boerderij van 1600 voor Christus. Dat moest volledig onderzocht worden.”

De eerste aardappelen kwamen toe in augustus 2021. “Gelukkig kan voor zo’n loods alles snel worden rechtgezet, omdat alles op voorhand wordt klaargemaakt”, vertelt Jan. Het gebouw bestaat uit een metalen draagstructuur, die bekleed is met geïsoleerde sandwichpanelen van 15 cm dik voor de muren en het dak.

De bouwwerken met de hoofdaannemer ‘Morti’ uit Drongen, alsook de architect zijn zeer goed verlopen.

Doordachte indeling

De nieuwbouw is één grote loods met een centrale hal, en aan weerszijden 3 frigo's. De helft van de loods doet dienst voor eigen stockage, de andere helft is bedoeld voor stockage voor derden. “We ontvangen namelijk aardappelen van ander telers voor Pomuni.

De loods heeft een oppervlakte van 4.000 m²: er kunnen 5.000 kisten in de koeling en 1.200 kisten in de centrale hal zonder koeling. In totaal kan er 6.000 ton aan aardappelen gekoeld bewaard worden. De burelen en sanitaire ruimtes kunnen wel verwarmd worden, en dat gebeurt door een warmtepomp”, lacht Jan nog.

“De schuifpoorten van Salco zijn heel handig. Hierdoor is de volledige breedte en hoogte van de frigo aan de voorkant toegankelijk met de heftruck. Er is bovendien geen plaatsverlies bij het stockeren van de kisten en er zijn geen korte rijen”, vertelt Jan.

De telers wilden ook de stroom aan van tractoren en vrachtwagens gescheiden houden. De vrachtwagens moeten naar de achterkant van het gebouw, en de tractoren kunnen langs voor. Jan: “Zo hinderen ze elkaar niet aan de voorkant van het gebouw. Trudo is alvast blij met de investering en de samenwerking met Pomuni. Hierdoor konden we de nieuwe bewaarloods bouwen onder de naam PSB: Pomuni Stockage Biets.”

Kistenbewaring met platform

Bij PSB doen ze aan kistenbewaring, want op die manier worden drukplekken op de aardappelen vermeden en kunnen ze ordelijk werken. Kistenbewaring vraagt meer werk dan gewoon bulk. Jan legt uit dat er perceel per perceel wordt gerooid en dat er precies moet omgesprongen worden bij het etiketteren van de kisten. “En je hebt een goede heftruckchauffeur nodig. Daarnaast moet je een goede inventaris hebben met betrekking tot de locatie van de kisten in de loods. Je moet ook te allen tijde overal aan kunnen”, vertelt hij.

Omdat er hoog gestapeld wordt bij kistenbewaring, is er een platform met trappen voorzien in elke frigo. Op die manier kan je naar boven om aardappelen te controleren op kwaliteit. “Dan is er geen ladder nodig, en kunnen we op die manier ongevallen vermijden.”

Duidelijke etikettering

In totaal kunnen er 5.000 kisten in de koeling, bestemd voor aardappelen die vooral voor de versmarkt zijn. Jan: “We werken met veel variëteiten, dus traceerbaarheid tot op kistniveau is cruciaal. De keuze van de rassen gebeurt in samenspraak met Pomuni. Momenteel zijn er +/- 15 variëteiten in bewaring: Challenger, Fontane, Bintje,… maar ook Nicola en Charlotte, omdat daar toch nog vraag naar is. We hebben ook nog Melody, Gala, Jelly, en voor de krielteelt onder andere Jazzy en Regina.

De etiketten maken we zelf, en die komen op de kist terecht. Het ras, kaliber, perceel en teler staan erop. Met de code op de verpakking in de winkel, kunnen we zo terug traceren tot op perceelsniveau”, vertelt Jan. “We weten dat we kunnen kiezen voor etiketten met enkel QR-codes, maar we zien de informatie graag visueel op elke kist. Als de computer opeens uitvalt, kan je immers niet verder.”

Slimme ventilatie en koeling

De ventilatie en koeling zijn berekend in functie van het aantal kisten dat erin moet. De mechanische koeling gebeurt met natuurlijke koudemiddelen zoals glycol en propaan, die milieuvriendelijker en performanter zijn dan de vroegere freongassen. Trudo koos voor de koeling van Tolsma-Grisnich. De koeling in de frigo’s werkt volgens het langstroomprincipe: de lucht wordt onderaan door de kisten aangezogen, via de koelunit en ventilatoren die op de grond staan, en wordt terug bovenop de kisten geblazen. “Je kan de frequentie van de ventilatoren regelen, waardoor er met een gereduceerd toerental gewerkt kan worden. Hierdoor zijn ze stiller en kan je energie besparen. Vroeger kon je de ventilatie enkel aan- of uitzetten, maar koeling is ondertussen veel slimmer geworden. Het bewaren van aardappelen start bij het inschuren en doorloopt verschillende stappen: temperatuur nivelleren, drogen, wondheling, inkoelen, temperatuur en CO2 bewaken. Wanneer de aardappelen op temperatuur zijn, kan je in functie van de energieprijs en weersomstandigheden slimmer bewaren.”

De voornaamste kostenpost is zoals bij veel telers energie. Energiemanagement is wel mogelijk met de Tolsma-Vison-bewaarcomputer. Trudo vermeldt echter ook dat de aankoop van kisten een derde duurder geworden is.

Zonnepanelen en wadi

In 2023 worden er zonnepanelen voorzien. Hiervoor hebben ze een energiedelencontract met de afnemer Pomuni. Die gebruikt de stroom die te veel is voor hun koeling. “In de zomer, wanneer de frigo’s hier bijna leeg zijn, produceren wij stroom voor hun installaties” , vertelt Jan.

Aan de loods ligt ook een infiltratiebekken van 700 m3, een wadi: het regenwater wordt opgevangen en loopt in de vijver, en daar loopt het de grond in en dus niet de riolering in. “Vorig jaar stond die vol, en op enkele dagen was die leeg”, herinnert Trudo zich nog.

Het infiltratiebekken moest aangelegd worden voor de goedkeuring van de vergunning. Dat is namelijk afhankelijk van de totale oppervlakte van de daken”, aldus Trudo.

Drie producten tegen kieming

Om kieming te voorkomen, worden de aardappelen warm gefogd met 1,4 Sight en Biox-M. Dat doet een loongasser. De 1,4 Sight wordt gefogd met de Pulsfog, de behandeling met Biox-M gebeurt met een Synofog. Ook Restrain (ethyleen) wordt ingezet. “We maken onze schema's in functie van de rassen en de wensen van de afnemer. We merken wel dat we dit seizoen meer moeten behandelen dan het vorige seizoen”, vertelt Jan.

Voor de vastkokende aardappelen ligt de temperatuur op 4 °C, en de frietgeschikte aardappelen op 6,5 °C. “We leggen deze dus nooit in dezelfde frigo. Over het algemeen hebben we weinig last van kieming. Dit jaar zijn de aardappelen kiemlustiger, omdat het moeilijker was op het veld om MH te gebruiken. Maar we zijn niet de enige. De vroege aardappelen konden we nog wel goed behandelen, en dat zie je ook in de kieming.”

Met deze investeringen in de nieuwe bewaarloods en nieuwe technieken zijn ze duidelijk klaar voor de toekomst.

Marlies Vleugels