Lezersbrief: ANB stopt abrupt samenwerking met landbouwers in Balen

Mijn samenwerking met ANB is altijd goed verlopen, tot daar nu abrupt een einde aan werd gebracht. Al jarenlang horen we als landbouwers dat het zo niet verder kan met de klassieke landbouw – die is nefast voor de bodems en voor het klimaat – en dat er dringend ingezet moet worden op meer 'groene landbouw'.

Bedrijfsmodel veranderd

Een bestaand landbouwbedrijf omvormen is niet vanzelfsprekend, het vergt naast een nieuwe visie ook nieuwe investeringen. Je bedrijf levensvatbaar houden is dan ook moeilijk als een samenwerking als die van mezelf met ANB zomaar ten einde wordt gebracht.

Ik zette 4 jaar geleden zelf een project op poten om mijn bedrijfsvoering aan te passen aan de toekomst, zodat ik een groenere landbouwvorm kon bereiken. Het is dan ook hemeltergend dat net landbouwers die gehoor hebben gegeven aan deze oproep nu worden afgestraft, en de pas worden afgesneden door het ANB.

Loslopend Vee

Het project dat ik samen met Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete en KU Leuven opzette, heet ‘Loslopend Vee’. Met innovatieve technologie kan ik aan virtuele afrastering doen. Dat wil zeggen dat mijn groenbegrazers niet binnen een fysieke afrastering stonden, maar dat ze wisten tot waar ze mochten komen door middel van een slimme halsband. Die geeft eerst met een geluid aan dat de dieren de grens bereiken. Als ze nog verder gaan, krijgen ze een heel kleine schok. Doordat fysieke afrastering niet meer nodig was, werd een mogelijkheid gecreëerd voor onderhoud van uitgestrekte natuurvelden, zonder dat dit een belasting zou zijn voor de bodems.

Aberdeen-runderen overleven perfect op onbemeste kruidenrijke bodems en zijn dus perfect voor het grazen op uitgestrekte natuurgebieden. Doordat ze zoveel plaats hebben en ik de grenzen voor waar ze mogen grazen heel gemakkelijk kan verplaatsen via een app, is er geen concentratie van vertrappeling en/of uitwerpselen van de dieren. De samenstelling van de mest van deze kruidengrazers is ook gezond voor de bodem, wat de biodiversiteit en koolopslag ten goede komt (cfr: studententhesis KUL).

De natuurgrazers zijn daarenboven een toeristische attractie, wat zorgt voor meer recreatie in natuurgebieden. Het dierenwelzijn bleek na het project ook positief. Ze ervaren niet veel stress van de halsband en kalfjes blijven ook bij de kudde om op te groeien.

Waar zit de logica?

Aan dit mooie project werd bruusk een einde gemaakt toen ik van de ene dag op de andere per telefoon werd geïnformeerd dat het ANB alle landbouwers de toegang tot het gebied ontzegt, ook diegenen die met hun visie hebben meegewerkt. Terwijl ik mijn gehele bedrijf heb omgevormd naar een meer ecologische aanpak, met de nodige investeringen, wordt mij nu zonder enig overleg de pas afgesneden, en dat door een bedrijf dat gehoor heeft gegeven aan de roep naar vergroening!

Keer op keer wordt aan ons landbouwers weinig uitleg gegeven, toch wordt er steeds weer van ons een flexibiliteit verwacht van omvormen, zonder rekening te houden met de economische haalbaarheid of duurzaamheid van de weg die is ingeslagen. Een landbouwer is een zelfstandige die moet kunnen overleven. Wij staan niet 'in dienst' en worden ook niet betaald door het ANB. Als we de klassieke manier van aan landbouw doen moeten verlaten, mag er een haalbaar model worden aangeboden om de samenwerking mogelijk te maken.

Blijkbaar heeft het ANB een nieuwe visie waarbij ze liever het beheer van de gronden uitbesteden, wat maakt dat de eerste de beste loonwerker die genoeg biedt, de grond mag onderhouden zonder enige respect voor de bodem. In de praktijk zie je vaak hoe grote machines de bodem aan flarden scheuren, iets waarvoor een ‘groene’ landbouwer zou voor worden berispt en bestraft. Staat hier nog het belang van de bodems en de natuur centraal, of moet alles geld opbrengen ten koste van...?

Boeren staan voor het ANB ook vaak in de weg door eigendomsbezit of pachtcontracten om bepaalde percelen te kunnen aankopen. Er is een soort ‘verdrijven-van-de-vijand-policy’. Als er een haalbare samenwerking wordt verwacht tussen het ANB en de landbouwers, dan kan dit enkel lukken met een wederzijds respect en met oog voor het welzijn van beide partijen. We zien een algemene trend van het minder en minder toelaten van landbouwers op natuurgebieden. Hier en daar is er nog wel samenwerking met Natuurpunt, maar ook zij staan meer en meer onder de sturing van het ANB.

Alles ingezet op natuurbeheer

Voorafgaand aan het project Loslopend Vee werd tijdens vergaderingen zeker de indruk gewekt dat ze nog lang wilden samenwerken. Er werd gestreefd naar een mentaliteitsverandering die men vooral dacht te bereiken via jonge landbouwers, die bereid waren om mee de weg in te slaan naar een vernieuwde groene landbouw, ondersteund door Europa. Het ANB ontvangt hiervoor ook aanzienlijke financiële middelen vanuit Europa. Doch in de praktijk botst een jonge landbouwer op haast onoverwinnelijke hindernissen in die samenwerking met het ANB.

Ik heb mij de afgelopen jaren enorm hard ingezet om mee de weg in te slaan van de vergroening van de landbouw, om nu tot de vaststelling te komen dat door het niet meer ter beschikking stellen van de gronden van het ANB, al mijn investeringen en de omvorming van mijn bedrijf op losse schroeven komen te staan.

Met één telefoontje, zo gemakkelijk maken ze er zich van af.... Zij realiseren zich duidelijk niet dat men speelt met de overleving van een bedrijf. Wat omgevormd is, kan ik niet meer terugdraaien, ik kan niet terug naar de oude manier van werken, en de nieuwe wordt afgesneden. Is die hele samenwerking een 'farce' geweest, die mij heel duur is komen te staan?

En wat zal dit teweegbrengen bij andere jonge landbouwers die worden gevraagd om die weg in te slaan? De oproep naar vergroening klinkt luid en is van levensbelang voor ons allen, maar mag niet ten koste gaan van de landbouwers die het hoofdzakelijk zullen moeten waarmaken.

Vandaar mijn oproep: het kan en moet anders. Bied de landbouwer een haalbaar model en een duurzame samenwerking met toekomstperspectief.

Robin Mens