EXIE: hennep en stro van land tot wand

E en beetje afgelegen en in het glooiende landschap van Herzele vind je de landbouwbedrijven her en der verspreid. Toch springt er eentje tussenuit: EXIE, een betrekkelijk nieuw bedrijfje dat focust op de hennepteelt en de verwerking ervan naar isolatiemateriaal. Het is kort voor Experts in Healthy Houses. "EXIE verwerkt hennep en stro van het land tot in uw wand", staat te lezen in de brochure. Dat is dus duidelijk letterlijk te nemen. Zaakvoerder Jan Palmaers zie je dan ook steevast op elk event rond deze innovatieve teelt. Hij stapte mee in het hennep-verhaal in 2020, samen met Mathieu Hendrickx en diens neef Arne De Winter. Dat was een hele omschakeling, want de ondernemer was medeoprichter van Biolectric, dat focuste op kleine pocketvergisters. "Mathieu was mijn allereerste klant", herinnert Jan zich.

Spin-off

EXIE bestaat met andere woorden al langer. Het is een spin-off van Hemp in a Box, een bedrijf dat prefab woningen bouwt. Bij Hemp in a Box werd ook al hennepisolatie gebruikt. De vraag naar hennep werd echter alsmaar groter, en om niet enkel te leveren aan Hemp in a box, werd EXIE als tweede bedrijf opgericht. EXIE levert aan iedereen: groothandelaars, architecten, particulieren, aannemers...

Het was Mathieu die er van in het begin zijn schouders onder zette. Hij is zelf landbouwerszoon, studeerde landbouw en besliste om het bedrijf van zijn ouders over te nemen in 2001. "Ik heb melkkoeien gehad, maar ben met de melkveehouderij gestopt sinds 2014. In 2015 ben ik een andere weg opgegaan, en in 2019 is EXIE ontstaan. We hebben de velden nog", vertelt hij. Mathieu bewerkt 80 ha zelf voor hennep, gras voor biogas, granen, maïs en aardappelen.

Hennep voor isolatiemateriaal

Doorheen de tijd zet hij meer en meer zelf hennep om het ook zelf te verwerken. "Maar we gaan ook naar de landbouwer. We zaaien en oogsten hennep en verwerken de korte vezels tot isolatiemateriaal", vertelt Jan. De afzet is voornamelijk voor de bouwsector. Er zijn wel wat alternatieven in de markt: glaswol, rotswol, PUR, PIR,... “Als we 1% van de markt kunnen vervangen door onze hennepisolatie, zijn we al heel tevreden”, vertelt Jan enthousiast.

In het algemeen wordt de korte vezel niet alleen gebruikt voor isolatiemateriaal. "Vele Duitse auto’s bevatten hennepvezel. Het is zo sterk dat je er composieten mee kan versterken. Dashboarden en binnenbekleding zijn hierdoor sterk én licht”, weet hij.

Het maken van het isolatiemateriaal gebeurde eerst enkel met scheven die aangekocht waren in het buitenland. In 2021 startten ze met een decortisatielijn om het zelf van de plant te scheiden. De vraag naar vezels en scheven werd echter groter, en daarom zetten ze een grotere decortisatielijn op. “Die willen we nu nog vergroten. Dit jaar contracteren we voor meer dan 100 ha. Op korte termijn moet dat naar 300 ha”, is Jan ambitieus.

Gemakkelijk gewas

De boodschap naar de landbouwer klinkt alvast duidelijk. Jan en Mathieu willen meer en meer boeren aanspreken om over te gaan op andere teelten en vooral hennep. Jan: "Er is veel interesse voor hennep, omdat het een gemakkelijk te telen gewas is."

Hennep is een teelt die perfect na maïs kan, met weinig water. “In Peer is het heel droge grond en daar groeide de hennep hoger dan 3 m”, herinnert Mathieu zich. “Zelfs in zandgrond doet de teelt het goed. Nog een voordeel is dat na 3 jaar maïs er wel hennep kan gezet worden en er dus omzet kan worden gedraaid. Bovendien wordt het geoogst in de helft van augustus. Hennep kan zeker in september van het veld, waardoor de grond terug beschikbaar is. In principe staat hennep maar 3 maanden op het veld.”

Toch er zijn nog wat bottlenecks. "Wij kunnen die wel oplossen", klinkt het beslist. Zo is er de vraag wie het zal oogsten en wie zal het afnemen, en het duo doet beide. "Daar zijn we uniek in, in de ruime regio. We zaaien als boeren dat vragen."

Na de oogst verwerken

Voor vlas heeft men wel wat speciaal materiaal nodig. “Voor deze teelt heb je speciale oogstmachines, keerders, enzovoort nodig en dat is vrij duur voor hennep. De productie van lange vezel bij hennep is dus mogelijk, maar wij kiezen voor de productie van de korte vezel”, vertelt Jan. Bij de oogst wordt de stengel afgemaaid en die stengels worden in stukken van 30 à 40 cm verhakseld. Die komen terug op het veld terecht.

Daarna gebeurt het rotingsproces. Dat betekent dat bacteriën de pectines die tussen de scheven en vezels zitten, verteren. De stukken hennep krijgen dan ook een donkerdere kleur. Voor dat rotingsproces is er warmte en vocht nodig. "Vorige zomer was er veel warmte en geen vocht, dus was er ook geen roting. Je moet wat chance hebben. In principe is één regenbui voldoende", aldus Jan. Na roting wordt de hennep gekeerd, zodat het droogt. Erna wordt het in balen geperst om op transport te kunnen zetten. Die balen komen tot bij EXIE.

De volgende stap is de decortisatie. “We hebben onze eigen decortisatielijn, wat betekent dat de scheven en de vezel nog eens mechanisch van mekaar worden gescheiden. De scheven worden in EXIE verwerkt tot kalkhennep, de CaNaDry.” De vezels verkopen ze vooral aan de autosector. "Eigenlijk bieden we een dienst van zaad tot product", vat Mathieu samen.

Veel vraag in de bouw

Vooral in de bouw is er veel vraag naar isolatie op basis van hennep. De sector staat namelijk onder druk vanwege de hoge CO2-footprint. Net als de landbouwsector moet de bouwsector bepaalde doelen in de Green Deal behalen. Vandaag gebruikt de bouwsector vooral producten gebaseerd op petrochemie, maar biobased alternatieven dringen zich op. “Cement alleen al is wereldwijd verantwoordelijk voor 8% van de CO2 -uitstoot”, geeft Jan mee.

De hennepplant daarentegen kan heel wat CO2 opnemen. En er staan ook CO2-certificaten aan te komen. “Uit onafhankelijk onderzoek door het Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) bleek dat, als je een gebouw zet met houtskelet of staalbouw met kalkhennep als isolatiemateriaal gebruikt, je meer CO2 vastlegt dan verbruikt. Kalkhennep werd al gebruikt sinds de Romeinen. Het is isolatiemateriaal dat op een heel ambachtelijke manier werd gemaakt, maar was arbeidsintensief en niet toepasbaar in de moderne bouw. CaNaDry® is een gepatenteerd isolatiemateriaal ontwikkeld door Mathieu, waarbij het een op een ingezet kan worden in de traditionele bouw.”

Van Frankrijk tot Nederland

Boeren die interesse hebben in de diensten van EXIE moeten minimum 1 ha hennep hebben, en ook de afstand moet meevallen. “We proberen percelen van de landbouwers in een bepaalde streek wel samen te nemen op één dag”, verduidelijkt Jan. In Nederland heeft EXIE contracten met 6 telers, goed voor 45 ha. In Vlaanderen en Wallonië hebben ze een aantal vaste telers, goed voor respectievelijk 16 en 50 ha. Ook in Frankrijk is er al sprake van zo'n 30 ha areaal. "Daar zijn de boeren ook enorm geïnteresseerd."

Alle hennep wordt in 1 maand tijd geoogst. De rest van het jaar houdt het duo zich bezig met het maken van isolatiemateriaal. “We kunnen maar een aantal ton per uur verwerken, dus moeten we veel stock opbouwen. We hopen wel dat er wat stock zit bij de boer, want hier kan niet alles gestockeerd worden. De plannen zijn om naar een andere locatie te gaan, voor een andere decortisatielijn en verpakkingslijn, maar dat hangt af van de volumes.”

Marlies Vleugels