Vier jaar Klimrek-project met klimaatscans bij melkvee, akkerbouw en varkens
Binnen het Klimrek-project werd eerst een klimaatscan ontwikkeld voor de melkveehouderij. Daarna volgden akkerbouw en de varkenshouderij. Binnen elke sector stonden pilootboeren mee aan de wieg van het klimaattraject voor hun sector. Alle gegevens van hun bedrijven zorgden ervoor dat een werkbare en gedragen tool op poten gezet kon worden die voor de hele sector bruikbaar is.
Verschillende pilootbedrijven werden binnen het project binnenstebuiten gekeerd om na te gaan welke onderdelen van hun bedrijf de grootste impact hadden op het klimaat, en welke acties ze kunnen ondernemen om die impact te verkleinen. Op het slotevent werd een update gegeven van de resultaten.
Melkveehouderij
Bij de melkveehouders waar al een klimaatscan werd gedaan, werd eerst een volledige levenscyclusanalyse (LCA) uitgevoerd. Daarbij werd rekening gehouden met de volledige levenscyclus van het landbouwproduct, vanaf de ontginning van grondstoffen tot en met het moment dat het product de boerderij verlaat. Onderzoekers keken daarbij niet enkel naar de klimaatimpact, maar ook naar verschillende milieu-impactcategorieën om impactverschuivingen te voorkomen.
Na het uitvoeren van een eerste scan op 5 melkveebedrijven, viel meteen op dat de klimaat- en milieu-impact sterk varieert. Zo draagt het bedrijf met de hoogste klimaatimpact relatief weinig bij aan uitputting van minerale grondstoffen. Het bedrijf met de laagste klimaatimpact verbruikt dan weer relatief veel fossiele brandstoffen. De ‘beste klimaatleerlingen van de klas’ zijn dus niet vanzelfsprekend de ‘meest milieuvriendelijke bedrijven’.
Bij het inzoomen op de klimaatimpact bleek dat die, zoals verwacht, hoofdzakelijk wordt bepaald door de enterische emissies van het vee (41%), gevolgd door de aankoop van voeder (29%), de eigen voederproductie (15%) en de mestopslag (12%).
De gemiddelde klimaatimpactscore blijkt na klimaatscans op 146 melkveebedrijven gemiddeld 0,99 kg CO2 equivalenten/kg meetmelk. Dat maakt de Vlaamse melk de meest klimaatvriendelijke melk ter wereld.
Akkerbouw
Na de melkveehouderij werd ook de akkerbouw onder de loep genomen. De onderzoekers bekeken alle teelten van pilootbedrijven en berekenden de klimaatimpact per kilogram product en per hectare. Zo konden ze het effect van de intensiteit (productie per hectare) van elke teelt in beeld brengen.
Bij het kijken naar verschillende aardappelteelten, bleek de klimaatimpact van vroege aardappelen lager dan die van late (bewaar)aardappelen. Dat komt door het ontbreken van bewaring en door het lagere aantal werkgangen, de lagere bemestings- en gewasbeschermingsdosissen.
Het proces dat het meest bijdraagt aan de klimaatimpact van aardappelen zijn de veldemissies. Die bedragen 37% van de klimaatimpact, gevolgd door dieselverbruik (31%), meststoffen (11%), en bewaring (11%).
Varkenshouderij
Na onderzoek kan het ILVO concluderen dat ook de Vlaamse varkenshouderij bij de meest klimaatvriendelijke van de wereld hoort. Omdat het altijd beter kan, kunnen ook varkenshouders binnenkort via het Klimrek-traject het verduurzamingspotentieel van hun bedrijf nagaan.
Nadat 15 varkensbedrijven de klimaatscan lieten uitvoeren, bleek dat voeder bij varkens de grootste klimaatimpact heeft, met een aandeel van 65%. België heeft al een goede voederconversie (nutriënten in voeder), maar de voederefficiëntie kan nog verbeteren, net als het aandeel soja in het voeder. Dat kan lager.
De klimaatimpact van voeder wordt in de varkenshouderij gevolgd door mestopslag (21%). Het verschil is niet al te groot in verschillende vormen van mestopslag, maar er is wel een groot verschil te zien tussen mestopslag op biologische of gangbare bedrijven. Voor biobedrijven zijn er andere regels, die nog beter bekeken moeten worden.
Uit het onderzoek van het ILVO blijkt dat de klimaatimpact van energieverbruik veel lager is dan vaak gedacht (3%), en ook de uitstoot van transport en het slachten van varkens maken slechts een klein percentage uit van de totale klimaatimpact.
