Biggen optimaal spenen in functie van je doelen

Tijdens de Veetournee-studiedag 2022 van het departement Landbouw en Visserij en partners gaf Nathalie Nollet van Inagro, in het kader van het demonstratieproject ‘Optimaal Speenmanagement’, een uiteenzetting over goede praktijken bij het spenen. Het doel van het project was om op die manier ook bij te dragen aan een zo laag mogelijk (verantwoord) antibioticagebruik in de varkenshouderij.

Speenchecklist

In een eerder project samen met Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ) werden de risicofactoren en -handelingen voor, rond en na het spenen opgelijst in een ‘checklist optimaal spenen’. De (bijna 50) gepresenteerde stellingen doen de varkenshouder op een zeer laagdrempelige manier nadenken over de op het eigen bedrijf toegepaste handelingen en mogelijke verbeterpunten.

Problematiek

In het project werd gefocust op 3 relevante ziekten rond spenen: speendiarree, streptokokkeninfecties en slingerziekte (tabel 1). Problemen bij de biggen wegen ook door op de algemene gezondheidsstatus van je bedrijf, ook bij zeugen en vleesvarkens, en geven aanleiding tot mindere prestaties, uitval en sterfte.

Verdere gevolgen zijn economische verliezen, een verminderd dierenwelzijn en een verhoogd antibioticagebruik. Redenen genoeg dus om alert te zijn.

Dat wil zeggen de alarmsignalen herkennen, snel vaststellen en effectief ingrijpen. Dit vergt 2 controles per dag (dus arbeid), maar levert ook baten op, zoals een lagere kans op verspreiding door snelle isolatie, snellere genezing en extra mogelijkheden voor gerichte (individuele) behandelingen.

PDCA: plan-do-check-act (en herhaal)

Via dit project werd het PDCA-principe naar voren geschoven als instrument voor een verbetertraject. Eén PDCA-cyclus bestaat uit 4 fasen (figuur 1).

Plan In de eerste fase worden de problemen geïdentificeerd. Wat houdt het probleem in (wie, wat, waar, wanneer, waarom, hoe)? In een plan worden de doelstellingen en maatregelen opgelijst. Wat wil men wanneer bereiken?

Bijvoorbeeld: men wil het productiegetal verhogen door het sterftepercentage te verminderen. Momenteel is het productiegetal 29,53 en het sterftepercentage 21,80%. Een van de mogelijke oorzaken zou te magere zeugen kunnen zijn, waardoor ook het geboortegewicht van de biggen te laag is. Om die reden zal het bedrijf de conditie van de zeugen beter proberen opte volgen via systematische spekdiktemeting. Het doel is het sterftepercentage terug te brengen naar 14% of lager.

Do Nadat de doelstellingen zijn bepaald, moeten de acties uitgevoerd worden.

Bijvoorbeeld: op het bedrijf wordt tijd vrijgemaakt voor systematische spekdiktemetingen voor het werpen en bij het spenen. Optimale spekdiktes worden besproken met de fokkerijorganisatie die de jonge zeugen levert. In functie van de resultaten worden de voeder- en speenstrategie heroverwogen.

Check Wat is er effectief gerealiseerd?

Bijvoorbeeld: op het bedrijf blijkt dat de zeugen te schraal in de kraamafdeling toekomen. De voederstrategie tijdens de dracht wordt aangepast. Dit zou moeten resulteren in een betere conditie en een lager sterftepercentage.

Act Maatregelen en plannen worden bijgestuurd in functie van de resultaten.

Bijvoorbeeld: Ondanks een betere conditie daalt het sterftepercentage niet noemenswaardig. Wellicht zijn er andere oorzaken. Het bedrijf past standaard partusinductie toe op dag 114. Dat zou aanleiding kunnen geven tot zwakke biggen. Het bedrijf zal eerst de natuurlijke drachtduur van de zeugenstapel nagaan en in functie daarvan beslissen om al dan niet te induceren.

Dit principe werd door de projectpartners in een visueel aantrekkelijke infografiek gegoten, te vinden op de website www.inagro.be in de rubriek ‘Teelt en dier ‘ en vervolgens bij ‘Varkenshouderij’.

Adviezen kraamstal

Een aantal bedrijven werden in het kader van dit project begeleid. Telkens werden na data-analyse bedrijfsspecifieke adviezen geformuleerd, zowel voor de kraamstal als voor de biggenafdeling. De belangrijkste adviezen voor de kraamstal zijn de volgende bij de start van de kraamperiode:

• Streef naar gezonde zeugen in goede conditie (onder andere door aandacht voor de voederstrategie en het vaccinatiebeleid).

• Zorg voor een optimaal stalklimaat, zowel voor zeugen als biggen (microklimaat).

• Bewaak de biestopname bij de eigen moeder (bijvoorbeeld door alternerende biestopname).

Tijdens de zoogperiode moet zoveel mogelijk worden voorbereid op het spenen door onder andere:

• Een goed verlegbeleid.

• De voederopname van de biggen te stimuleren door bij te voederen.

Ook hiervoor werd een infografiek ontwikkeld (zie vorige).

Adviezen biggenafdeling

In de biggenafdeling worden volgende succesfactoren naar voren geschoven:

• Stalomgeving: stressvrije verplaatsing naar een afdeling met een lage infectiedruk en een optimaal stalklimaat.

• Kwalitatief voeder en water.

• Preventieve gezondheidszorg: bioveiligheid, vaccinatiebeleid en toepassing van goede praktijken

Kijk op de website van Inagro voor deze infografiek.

Pak verbetering systematisch aan

Biggen gezond spenen vergt optimalisatie op verschillende vlakken. Pak verbetering systematisch aan door specifieke doelstellingen te formuleren die bij jouw bedrijf en jouw wensen passen. De infografieken en de stellingen uit de checklist optimaal spenen, vormt een leidraad om mogelijke concrete acties voorop te stellen. Voer de aanpassingen uit en ga na of ze je dichter bij je doel brengen. Herhaal dit proces.

Suzy Van Gansbeke (Dep. Landbouw en Visserij)

Veetournee is een initiatief van het departement Landbouw en Visserij. Het is een terugkerend event dat de Vlaamse veehouders (en andere ketenpartners) informeert, sensibiliseert en activeert met betrekking tot actuele landbouw thema’s.