Europese boeren mogen 1 jaar lang afwijken van vereisten landbouwbeleid

De Europese Commissie wil landbouwers 1 jaar lang vrijstellen van bepaalde vereisten van het GLB, het Europees gemeenschappelijk landbouwbeleid. Er kan onder meer in bepaalde omstandigheden afgeweken worden van de vereiste om 4% van de akkerlanden braak te laten liggen. Dat heeft Commissievoorzitter Ursula von der Leyen woensdag bekendgemaakt.

Met de maatregel, die dinsdag al aangekondigd werd en die de lidstaten nog moeten goedkeuren, speelt de Commissie in op de boerenprotesten in verschillende EU-landen. “Deze maatregel biedt landbouwers bijkomende flexibiliteit op een ogenblik dat ze met verschillende uitdagingen te maken krijgen”, zegt Von der Leyen.

De verplichting om 4% van het areaal 'niet-productief' te laten, past in het Europees landbouwbeleid voor de periode 2023-2027. De toepassing van de maatregel werd al met een jaar uitgesteld, en geldt daarom vanaf dit jaar. Maar als het van de Commissie afhangt, zullen landbouwers die minstens 7% van hun bouwland gebruiken voor de teelt van stikstofbindende gewassen (zoals peulvruchten) en/of vanggewassen (groenbemesters) verondersteld worden de vereisten sowieso te halen.

‘Belangrijke eerste stap’

Volgens de Commissie wordt met de maatregel het evenwicht behouden tussen het bieden van een ‘passende verlichting’ aan landbouwers en het beschermen van de biodiversiteit en de bodemkwaliteit.

De vereiste om 4% van het akkerland braak te laten liggen, is een van de punten die premier Alexander De Croo wil aanhalen in een gesprek met Commissievoorzitter Von der Leyen. Dat zei hij dinsdag al na een ontmoeting met de boerenbonden. Hij noemt het voorstel woensdag een ‘belangrijke eerste stap’, maar pleit voor verder uitstel. “Daarnaast moeten we samen de administratieve lasten aanpakken die te vaak uit Europa komen. We moeten ook verder werk maken van een eerlijke prijs voor het harde werk van onze landbouwers”, schrijft hij op X.

Volgens Europees Parlementslid Tom Vandenkendelaere (cd&v) kampen Vlaamse boeren met nog meer hoofdbrekens dan enkel de regel dat een deel van de gronden braak moeten blijven liggen. Ook de verplichtingen inzake gewasrotatie en minimale bodembedekking zijn volgens hem problematisch voor Vlaanderen. Het zijn typische voorbeelden van algemene Europese maatregelen “die geen rekening houden met onze specifieke Vlaamse context, maar waar de meerderheid van de Europarlementsleden niet meteen wakker van ligt”, zegt Vandenkendelaere.

Beperkingen op tariefvrije import uit Oekraïne

De afwijking op de verplichte braakligging van het akkerareaal is niet de enige tegemoetkoming naar landbouwers van de Europese Commissie. Die wil namelijk de opschorting van de importtarieven en -quota voor producten uit Oekraïne met 1 jaar verlengen, maar voorziet een aantal maatregelen om problemen op de nationale markten te vermijden. Dat heeft vicevoorzitter Margaritis Schinas woensdag meegedeeld.

De verlenging van de tariefvrije import naar de Europese markt tot 5 juni 2025 is volgens Schinas noodzakelijk om Oekraïne te blijven ondersteunen in zijn strijd tegen Rusland. De import zorgt voor jobs en voor de belastinginkomsten en buitenlandse valuta die nodig zijn om de oorlog te blijven voeren.

De Commissie voorziet wel een vrijwaringsmechanisme, dat moet verzekeren dat er ‘snelle corrigerende maatregelen’ genomen kunnen worden wanneer er zich marktstoornissen voordoen in één of meerdere lidstaten. Daarnaast zet ze een rem op de invoer van gevogelte, eieren en suiker: de tariefvrije import wordt geplafonneerd op de gemiddelde import in 2022 en 2023.

Met deze maatregelen wil de Commissie tegemoet komen aan een aantal bezorgdheden in buurlanden als Polen. De voorbije maanden rees daar grootschalig protest omdat de massale import uit Oekraïne de prijzen op de lokale markten naar beneden drukte. Sommige landen grepen zelfs naar unilaterale maatregelen.

De huidige gunstmaatregelen verstrijken op 6 juni van dit jaar voor Oekraïne en op 24 juli voor Moldavië, dat er eveneens van geniet. De lidstaten en het Europees Parlement moeten voordien de verlenging nog goedkeuren.

Europese top in Brussel

Het Europese landbouwbeleid staat door de boerenprotesten volop in de kijker. Donderdag komen de staatshoofden en regeringsleiders van de EU-landen naar Brussel voor een nieuwe top, maar de landbouwdiscussie staat er niet op de agenda. Of toch niet officieel, want alvast de Franse president Emmanuel Macron heeft laten verstaan het handelsakkoord waarover de EU en de Mercosur-landen (Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay) al vele jaren onderhandelen, in zijn huidige vorm niet te aanvaarden en dat bij Von der Leyen te zullen aankaarten. De boerenprotesten in Frankrijk zijn onder meer ingegeven door de vrees dat het akkoord de markt zal overspoelen met goedkoop rundsvlees uit Brazilië en Argentinië.

In ons land zei minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib dinsdag dat België ‘extra elementen’ aan de onderhandelingstekst wil toevoegen, terwijl de Waalse regering woensdag verklaarde ronduit tegen het akkoord met de Mercosur-landen te zijn. “We zijn tegen dat project gekant en zeggen het duidelijk”, verklaarde minister-president Elio Di Rupo.

Nog meer steun nodig

In een brief aan Commissievoorzitter Ursula von der Leyen dringt de Europese landbouwkoepel Copa-Cogeca (waar onder meer Boerenbond en het Waalse FWA bij aangesloten zijn) intussen aan op nog meer steunmaatregelen voor de landbouwers. Er moeten op korte termijn nog meer vrijstellingen worden toegekend, er moet over de impact van de invoer van Oekraïense landbouwproducten worden gewaakt en het Europees handelsbeleid moet een gelijk speelveld garanderen, zo luidt het.

“Op een paar maanden van verkiezingen die cruciaal zijn voor de toekomst van Europa, verwacht de landbouwgemeenschap een reactie van de Europese beleidsmakers zodat ze hun activiteiten in aanvaardbare omstandigheden kunnen voortzetten, met een deftig inkomen en met minder administratieve lasten”, leest de brief.

Belga/ThD