Wat is waar over Bovaer?
Wat een efficiënt methaanreducerend voeradditief is voor de Vlaamse rundveesector, baart anderen grote zorgen. We maken, met de hulp van ILVO-onderzoeker Nico Peiren, onderscheid tussen feit en fictie in het Bovaer-verhaal.
Bovaer is een methaanremmend voeradditief op basis van de werkzame stof 3-nitrooxypropanol (3-NOP). Het wordt geproduceerd door het Nederlandse bedrijf DSM-Firmenich. De fabrikant maakt zich sterk dat Bovaer zorgt voor een reductie van de methaanuitstoot bij melkvee tot 30% en tot 45% voor vleesvee.
Uitgebreid onderzocht
De eerste proeven met Bovaer gebeurden in 2011 met schapen, daarna werden ook runderen uitgebreid getest. De methaanremmer werd tijdens meer dan 110 verschillende onderzoeksprojecten op meer dan 150 landbouwbedrijven in 20 landen op de rooster gelegd. Vandaag maakt het middel deel uit van het rantsoen van meer dan 500.000 koeien in 25 landen, van Brazilië en Japan tot België. Zeventig landen wereldwijd hebben het middel goedgekeurd voor verkoop.
Dat heel wat landen het gebruik van Bovaer stimuleren of zelfs verplichten is te verklaren door de efficiëntie die het heeft op het vlak van methaanreductie. Een reductie van 30 tot 45% zorgt voor een lagere koolstofvoetafdruk in de zuivelsector en helpt landen om hun klimaatdoelstellingen te halen zonder de veestapel af te bouwen. Ook in Vlaanderen wordt het gebruik van het middel gestimuleerd door middel van een ecoregeling, waarbij melkveehouders 0,16 euro per dier per dag ontvangen als ze Bovaer correct gebruiken in het rantsoen (26% reductie). Denemarken verplichtte het gebruik ervan zelfs, maar stapt daar nu van af, zolang het onderzoek naar de ziekteverschijnselen bij Deense koeien loopt.
Nuchtere kijk op Bovaer
We leggen Nico Peiren, onderzoeker bij het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), enkele vragen voor die het laatste jaar regelmatig de kop opstaken. Hij bekijkt ze met een nuchtere onderzoeksbril.
Zijn er alternatieven voor Bovaer?
Die zijn er, maar ze zijn minder efficiënt. Op dit moment is Bovaer het best werkende erkende product op het vlak van methaanreductie in de rundveehouderij. Het zorgt voor een reductie van 26% bij melkvee en zelfs nog meer bij vleesvee, terwijl andere erkende oplossingen maar 10% halen. Het is ook het meest betrouwbare, want in mijn carrière heb ik al heel wat producten zien passeren die heel wisselende reductiepercentages realiseren.
Kan Bovaer gevaarlijk zijn voor de gezondheid van de veehouder?
De commotie die daarover ruim een jaar geleden ontstond, is echt
Deense problemen
Recent schreven Deense veehouders problemen bij hun koeien toe aan Bovaer. Wat is daarvan aan?
Ik schrok van het Deense verhaal, want hier gaat het om een totaal andere context dan de commotie van een jaar geleden. Ik kan me niet uitspreken over wat er in Denemarken gebeurt, want ik beschik niet over voldoende informatie. Ook daar is men nog volop bezig met het onderzoeken van de klachten. De beschreven symptomen of ziekteverschijnselen wijzen eerder op andere oorzaken. Een verandering in het rantsoen of een dierziekte kan eveneens een invloed hebben. Ik heb er in elk geval geen verklaring voor, want dit hebben we in de 10 jaar dat we onderzoek doen met het middel nooit gezien.
Is het een mogelijkheid dat Deense Jersey-koeien minder goed om kunnen met het middel dan onze Holsteins?
In principe zou het ras geen invloed mogen hebben op de werking van het product. Een Jersey-koe is wat kleiner, geeft minder melk, maar heeft hogere eiwit- en vetgehaltes. De spijsvertering gebeurt echter op dezelfde manier. Dat het ras een rol speelt, is heel onwaarschijnlijk. Ook in Denemarken is het middel uitgebreid getest geweest, maar ik weet niet 100% zeker welke rassen toen in de proefopstelling zaten. Bovaer kan uiteraard wel problemen geven als het niet in de juiste dosering wordt gebruikt. Die is erg laag, namelijk amper 60 mg/kg droge stof (13,5 g/ koe/dag). Bij een dosering van 100 mg/kg droge stof, zagen we in het onderzoek ook geen negatieve impact.
Is het een slecht idee om in te grijpen in het spijsverteringssysteem van koeien?
Eigenlijk heeft 3-NOP, de werkzame stof in Bovaer, helemaal geen invloed op de spijsvertering van een koe. Methanogene bacteriën in de pens produceren methaan, als onderdeel van hun metabolisme bij het verteren van voer. Het enzym dat verantwoordelijk is voor de productie van methaan in dit proces wordt geblokkeerd door Bovaer, waardoor er minder methaan kan geproduceerd worden. Het middel komt pas helemaal op het einde van het proces in actie door de finale stap waarbij waterstof wordt omgezet in methaan te voorkomen. Als gevolg daarvan kan de hoeveelheid waterstof in de pens licht verhogen, maar dat is helemaal geen probleem. Mocht dat wel zo zijn, dan zou de pensfermentatie vertragen of stilvallen en dat gebeurt niet.
