Serie ngo’s bepleiten nieuw landbouwsysteem
Een serie milieu-organisaties roepen in een brief aan beleidsmakers op om het landbouwsysteem te herzien. De coronacrisis bewijst volgens hen dat het huidige, op productiviteit en export gebaseerde systeem niet werkt. De ngo’s willen onder meer dat het Gemeenschappelijk Landbouw (GLB) verder wordt vergroend, schaalvergroting wordt ingeperkt en 5% ‘non-productieve elementen’ onderdeel gaan uitmaken van het landbouwareaal.
De brief is ondertekend door WWF-België, Natuurpunt Vlaanderen, Greenpeace Belgium, de West-Vlaamse Milieufederatie en de Bond beter Leefmilieu. In de brief stellen ze dat de uitzonderlijke coronatijden wel vergeleken worden met de Tweede Wereldoorlog. Zoals die oorlog leidde tot een nieuwe wending voor het landbouwbeleid, zou dat nu volgens hen ook zo moeten zijn. Als een vergrootglas toont de crisis velgens hen nu het belang, de sterktes en de zwaktes van ons voedselsysteem aan.
De burger hecht volgens hen duidelijk veel belang aan zijn dagelijkse kost en de grote populariteit van de korte keten toont aan dat hij nog steeds weet waar deze vandaan komt. Veel korteketen- en hoevewinkels zagen de laatste maanden hun omzet verveelvoudigen. Dit staat volgens hen in schril contrast met de sectoren die zich voornamelijk richten op de internationale markt, en die hun voornaamste afzetmarkten hebben zien wegvallen. Bovendien blijkt het internationale handelssysteem kwetsbaar.
De geglobaliseerde landbouwmarkt zet volgens de organisatie landbouwers aan tot schaalvergroting en alsmaar hogere productie voor steeds lagere prijzen. Boeren worden er zelden rijk van, vindt men, en het systeem breekt volgens de briefschrijvers door ecologische grenzen heen. Ze zou leiden tot ontbossing en biodiversiteitsverlies, klimaatopwarming en droogte, water- en luchtvervuiling - kosten die door de maatschappij gedragen worden. Ook leggen experts volgens de organisaties wereldwijd de link tussen de opkomst van besmettelijke ziekten van dierlijke oorsprong (zoönosen) en de verstoring van ecosystemen en het verlies van biodiversiteit.
Wat volgt, is het volgende verlanglijstje:
- Hervorm het GLB met duurzaamheid en veerkracht als uitgangspunt. Het Vlaamse strategisch plan moet op een transparante en inclusieve manier tot stand komen en moet naast een leefbaar inkomen voor de boer ook een toenemende verduurzaming van de sector ondersteunen. Door landbouwers te vergoeden voor acties die natuurherstel en -beheer stimuleren zal het GLB bijdragen aan de gezondheid van ons landschap en een aanvullend, stabiel verdienmodel bieden aan landbouwers. Het GLB biedt hiervoor mogelijkheden via de ecoregelingen uit Pijler 1 en de maatregelen uit Pijler 2. De basisinkomenssteun moet bovendien sterk gekoppeld zijn aan voorschriften voor goede landbouw- en milieucondities met effectieve impact. Dit was niet het geval bij de huidige vergroeningsmaatregelen.
- De implementatie van dit nieuwe GLB zal met 2 jaar vertraging in voege treden. Een gefundeerde transitieregeling voor deze periode is aan de orde. Deze overgangsperiode biedt de uitgelezen kans om het nieuwe GBL maximaal af te stemmen op de Europese Farm2Fork strategie, de Biodiversiteitsstrategie en de Europese Green Deal. Deze overgangsperiode mag geen verloren tijd zijn. We moeten deze periode aangrijpen om de transitie naar duurzame en veerkrachtige landbouwpraktijken te starten. Het nieuwe GLB moet dit voortzetten en versterken.
- Investeer nu al in het realiseren van vijf procent ‘on-productieve’elementen binnen het landbouwareaal, exclusief vanggewassen en N-fixerende gewassen. Landschapselementen en andere natuurlijke habitats zijn de afgelopen decennia uit het agrarische landschap verdwenen. Studies tonen aan dat deze ruimte essentieel is voor het leveren van vitale ecosysteemdiensten zoals natuurlijke bestuiving en ongediertebestrijding.
- Zorg ervoor dat landbouwers die ecosysteemdiensten leveren daar eerlijk voor beloond worden.
- Net als Europa werkt Vlaanderen aan een geïntegreerd voedingsbeleid. Voor de opbouw van dit nieuwe beleid dienen veerkracht, duurzaamheid en gezondheid als centrale fundamenten genomen. Een maximale afstemming tussen het Vlaamse beleid en de Europese Farm2Fork strategie is nodig. Het breed betrekken van middenveld, academici en andere relevante beleidsdomeinen is hierin essentieel. Zorg daarbij voor een transparant proces waarbij de tijdslijn, betrokken actoren en input momenten duidelijk zijn gedefinieerd.
- Plaats binnen het geïntegreerd voedingsbeleid de toegang tot grond en de diversificatie van de productie en van de verwerkings- en afzetketen centraal. De huidige trend naar ‘onsolidering van de sector’zorgt ervoor dat de productie van grond tot eindproduct in handen komt van een aantal industriële spelers. Diversificatie geeft een grotere flexibiliteit voor deze strategische sector en toegang tot grond maakt de productiemiddelen terug toegankelijk voor de boer.
- Landbouw, natuur en voeding zijn fundamenteel voor onze samenleving. Zorg daarom dat een breder economisch beleid de transitie naar veerkrachtige voedselsystemen mee ondersteunt. Breng de impact op zowel de lokale als globale context mee in rekening. Dit kan enkel tot stand komen via een inclusief proces waarbij experten uit verschillende domeinen simultaan worden betrokken.
