Reacties op (inter)nationale boerenprotesten

Vlaams minister van landbouw Jo Brouns stond sinds woensdagavond 24 januari – toen het stikstofdecreet werd gestemd – al enkele malen voor boze boeren. De eerste keer zochten landbouwers hem op vlak na de officiële opening van de vakbeurs Agro-Expo in Roeselare. Het ging om een spontane filterblokkade waarbij ze hun ongenoegen uitten over het stikstofakkoord.

Hoogst haalbare

Minister Brouns (cd&v) probeerde de actievoerders ervan te overtuigen dat het goedgekeurde stikstofdecreet op dit moment het hoogst haalbare was, met dezelfde argumenten als in zijn toespraak eerder die avond bij de officiële opening van de beurs. “We kunnen het bord niet zomaar afvegen en van nul herbeginnen. Dat zou de onvergunbaarheid van investeringen in de landbouw enkel met jaren verlengen. We zien die onvergunbaarheid nu al. De sector is economisch aan het doodbloeden.

Dit stikstofakkoord is niet ideaal, maar het is het hoogst haalbare in deze regering en het biedt de mogelijkheid om opnieuw vergunningen te krijgen. Tot 2030 moet je daarvoor als landbouwer niets doen. Voor vergunningen na 2030 zullen dan wellicht wel reducties nodig zijn en, afhankelijk van de locatie, kan dat oplopen tot 60%. Groeien zal in heel veel gevallen niet mogelijk zijn, maar de ‘ruimte’ inzake emissies die geboden wordt door wie stopt met veeteelt, kan gebruikt worden door de sector”, beloofde Brouns.

Hij mocht maandagmorgen 29 januari, toen hij het tweejaarlijkse Landbouwrapport in Kinrooi ging voorstellen, nog eens voor teleurgestelde boeren toelichten waarom hij toch het stikstofakkoord goedkeurde. “Volgens het advies van de Raad van State zou het decreet nog strenger moeten zijn. Stikstof zal inderdaad naar beneden moeten, maar het is een kwestie van een evenwicht zoeken tussen landbouw, natuur en industrie.”

Wel degelijk solide

Het stikstofdecreet is wel degelijk solide, verklaart Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA). “Het klopt wel dat een volgende Vlaamse regering opnieuw met het dossier aan de slag zal moeten gaan.” Jambon zegt overigens ook begrip te hebben voor de kritiek van de boeren op de stijgende regeldrift vanuit Europa – grieven die hij ook vanuit de industrie opvangt. Hij merkt op dat die regels volgens democratische principes binnen Europa tot stand komen. “Die vallen niet zomaar uit de hemel neer.” Er moet voor de minister-president echter meer evenwicht in komen.

Constructief gesprek

De federale minister van Landbouw David Clarinval (MR) heeft vrijdag 26 januari een ‘constructief onderhoud’ gevoerd met verschillende Belgische landbouworganisaties, en dit tegen de achtergrond van grote boerenprotesten in Europa. Hij sprak onder andere met de Fédération des Jeunes Agriculteurs (FJA), Fédération Wallonne de l'Agriculture (FWA), met het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) en met La Fédération Unie de Groupements d'Éleveurs et d'Agriculteurs (Fugea).

“Wat ons betreft was het een zeer constructieve vergadering”, aldus minister Clarinval. “We hebben geluisterd naar de opmerkingen van de landbouworganisaties en hebben het engagement uitgesproken om de belangen van de landbouwers te blijven verdedigen.” Onder meer de evolutie van het Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid, de versoepeling van controles op de landbouw en de verhoging van de Europese landbouwbudgetten passeerden de revue.

Ook werd het principe van eerlijke concurrentie en een gelijkwaardig speelveld met buitenlandse boeren besproken. Vele landbouwers vrezen namelijk oneerlijke concurrentie met landbouwers van buiten de Europese Unie. Producten die ingevoerd worden van buiten de Europese Unie dienen echter aan dezelfde regelgeving te voldoen als Europese boeren, een principe dat ook minister Clarinval benadrukt.

Ten slotte werd ook het belang van innovatie in de landbouwmethoden besproken, naast de prioriteiten van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Op het vlak van landbouw wil minister Clarinval vooral een lans breken voor Europese autonomie in de voedselproductie.

Met collega's samenzitten

Waals minister van Landbouw Willy Borsus (MR) wil met zijn federale en Vlaamse collega's rond de tafel zitten over de administratieve lasten waar de boeren onder gebukt gaan. “Ik stel voor dat we een taskforce in het leven roepen met de federale overheid en de gewesten, met een connectie naar de Europese Unie, om te kijken wat we snel kunnen doen”, verklaarde Borsus.

Hij wil ook dat de landbouwcrisis, en meer in het bijzonder het administratieve probleem, op de agenda staan van de volgende Raad van Landbouwministers. De toegenomen lasten als gevolg van de diverse regels maken deel uit van de grieven die de boeren naar voren schuiven.

Eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) ontving ondertussen op dinsdag 30 januari belangenverenigingen van landbouwers. Federaal minister van Landbouw David Clarinval was bij het overleg aanwezig.

Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) heeft begrip voor de verzuchtingen van de landbouwers, maar doet tegelijkertijd een oproep om de protesten veilig te laten verlopen. De politie zet in eerste instantie in op overleg. “Want je verplaatst niet zomaar een tractor of ander zwaar materiaal”, zegt ze.

Snel handelen

Internationaal is er heel wat boerenprotest. In Frankrijk zijn er al harde en veelvuldige acties geweest. De Franse premier Gabriel Attal heeft de boeren beloofd om snel te handelen om de boosheid van de sector weg te nemen. De premier had vrijdag 26 januari al een reeks maatregelen beloofd, maar die volstonden volgens de syndicaten niet en het protest bij onze zuiderburen ging gewoon voort.

“Ik wil dat we de zaken ophelderen en kijken welke bijkomende maatregelen we kunnen nemen tegen deze oneerlijke concurrentie”, aldus Attal. “Het is niet normaal dat jullie bepaalde producten niet mogen gebruiken, terwijl de buurlanden er wel een beroep op mogen doen”, suste hij de Franse landbouwers.

Europese dialoog

De Franse president Emmanuel Macron overlegt in de marge van een Europese top in Brussel met Europees Commissievoorzitter met Ursula von der Leyen over de crisis in de landbouw en de Europese steunmaatregelen die de protesterende boeren vragen. Ook met de andere Europese leiders wil de Franse president ‘in diverse formats’ de landbouwprotesten aansnijden.

Von der Leyen wil het ‘gepolariseerde’ debat over landbouw overstijgen met dialoog. Ze opende hiervoor vorige week de ‘Strategische Dialoog over de Toekomst van de Landbouw’. Dit is een nieuw discussieforum waar zaken aangekaart worden als een billijke levensstandaard voor boeren en landbouwgemeenschappen, het bieden van ondersteuning aan de landbouwsector zonder de grenzen van de planeet en de ecosystemen uit het oog te verliezen en het inzetten op technologische innovatie.

“Er tekent zich een groeiende polarisering af over landbouwthema's. Ik ben er heilig van overtuigd dat we die kunnen overstijgen via dialoog”, stelt Von der Leyen. Ze gaf wel meteen toe dat het niet gemakkelijk zal zijn om een ‘gemeenschappelijke visie’ te ontwikkelen.

Belga/TD