halfvol of halfleeg?
Kleine verbruiker
Landbouw is zowel deel van het probleem als van de oplossing. Kijken we naar het totale waterverbruik, dan is landbouw met 9% maar een kleine verbruiker. Industrie (39%) en huishoudens (34%) zijn veel grotere slok-oppen. Het loont echter de moeite om dieper in te zoomen op de verschillen in watergebruik, rekening houdend met de bron van het water. 75% van de waterbehoefte van landbouw wordt immers ingevuld door grondwater: een hoogwaardige maar ook schaarse waterbron. Leidingwater staat voor 10%, oppervlaktewater voor 7% en hemelwater slechts voor 6%. Glastuinbouw en drinkwater voor vee zijn de belangrijkste afnemers van water in de landbouw. Land- en tuinbouwers zijn echter ook de eersten om oplossingen te zoeken, want ze voelen de impact van wateroverlast en droogte meteen aan den lijve.
Regenwateropslag verplicht
Die oplossingen zijn zowel te vinden in een betere infiltratie van water in de bodem, in investeren in opslagcapaciteit en ook in het inzetten op hergebruik van water. Landbouwers zijn daarmee al aan de slag. Zo blijkt uit een bevraging van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij uit 2020 dat 62% van de Vlaamse boeren en tuinders regenwater opvangt, goed voor een capaciteit van 717.000 m³. Het voorzien van regenwateropslag is trouwens sinds 2014 verplicht voor landbouwers die (ver)bouwen. Andere vaak gebruikte technieken op het land- of tuinbouwbedrijf zijn waterzuivering via een infiltratievijver en het gebruiken van een hogedruktoestel om stallen of machines te reinigen.
De bodem is een spons
Landbouwers doen dus al heel wat inspanningen, maar het kan nog beter, zeker als we naar de lange termijn kijken. Een goed bodembeheer kan bijvoorbeeld een groot verschil maken voor de infiltratie van water. Minimale grondbewerking of niet-kerend werken, in combinatie met het toevoegen van organisch materiaal, maken de bodem tot een spons, en dat is zowel in droge als natte perioden een grote meerwaarde. Ook het kiezen van teelten die droogtetoleranter zijn, kan een stap vooruit zijn. Zadenfirma’s zetten hier de dag van vandaag al sterk op in bij het zoeken en veredelen van nieuwe rassen.
Ook beleidsmakers en lokale partners hebben echter een belangrijke sleutel in handen om waterbesparing, hergebruik en opvang mogelijk te maken. Het voorzien van de nodige infrastructuur om water op te vangen en te herverdelen is een lokale taak, maar ook het ontwikkelen van wetgeving die samenwerkingen zoals hergebruik van afvalwater uit de industrie mogelijk maakt, is cruciaal.
Fien Vandekerchove, adviseur water- en bodembeleid bij Boerenbond, watermakelaar Dries Mergaert van Inagro en Katrien Coene, directeur bij VVPW, werpen hun blik op de situatie (zie p. 7-8).
