Gaston Backbier: “Geen onkruid meer mogen bestrijden, zou een ramp zijn”
Akkerbouwer Gaston Backbier heeft dit jaar 20% minder opbrengst door de droogte. In Zuid-Limburg mag hij niet beregenen als het lang droog is. Gaston moét wel Fontane telen, omdat de lössgronden waarop hij teelt, schurftgevoelig zijn. “Als ik door de Green Deal straks geen onkruid meer kapot mag spuiten, dan heb ik er een probleem bij. In dit heuvelachtige landschap kun je moeilijk onkruid mechanisch bestrijden, door het gevaar op erosie.”
Als je met de auto aan komt rijden, is het werkelijk een plaatje in het Zuid-Limburgse heuvellandschap. De grote historische vierkantshoeve van de familie Backbier in Hulsberg draagt de naam ‘Wissengracht’.
Het oudste deel van de gebouwen, waar ook het woonhuis in gevestigd is, stamt waarschijnlijk al uit 1200. Dit gedeelte heeft muren die maar liefst 2 m dik zijn. De andere delen van de hoeve stammen uit de 17e eeuw. “In 2017 heb ik de gebouwen en 5 ha grond aangekocht van verzekeringsmaatschappij ASR”, aldus Gaston Backbier. “Daarvoor pachtten wij deze gronden en gebouwen. Het begon allemaal in 1916, toen mijn overgrootouders hoeve Wissengracht konden pachten. Het was in die tijd een gemengd bedrijf.”
Na 10 jaar eindelijk vergunning
In 1964 namen de ouders van Gaston het bedrijf over van hun ouders. In die tijd telde het 66 ha en was er ook nog fruitteelt. Gaston: “Zo ben ik hier opgegroeid en ik wilde als kind al boer worden.”
In 2001 was het zover en nam de jonge Limburgse akkerbouwer het over van zijn vader. Wel zat hij die eerste jaren nog in maatschap met zijn vader. Volgens Gaston wilde hij in die beginjaren als opvolger vooral kijken hoe hij het bestaande bedrijf zou kunnen optimaliseren. “En dat was met name mogelijk door een nieuwe hangar te bouwen. In 2009 vroegen we hiervoor een vergunning aan.” Dat bleek echter geen sinecure, het duurde in totaal 10 jaar voor hij een vergunning kreeg. De discussie ging vooral over de plek waar de hangar zou moeten komen. Gaston: “De oplossing was de aankoop van alle gebouwen met 5 ha grond in 2017, waardoor ik de hangar op een mooie plaats naast de boerderij kon zetten. En daar ging de gemeente mee akkoord.”
Een bekend architectenbureau uit het Nederlands-Limburgse Amstenrade, Architectenbureau Beckers, tekende de bijzondere bewaarhangar. Er werd heel veel met hout gewerkt om het een natuurlijke uitstraling en een goede landschappelijke inpassing te geven. Gaston: “ Dit architectenbureau is hier echt een gerenommeerd bureau en begeleidt in deze regio wel zo’n 70% van alle nieuwbouw bij renovatie/restauratie van monumentale gebouwen.”
Flinke uitbreiding areaal aardappelen
Het bouwplan werd, na de overname door Gaston, niet aangepast. Wel werd het areaal aardappelen in 2004 uitgebreid van 17 naar 25 ha. En sinds 2018 is het areaal zelfs uitgebreid naar 38 ha consumptieaardappelen. Daarnaast teelt de familie 21 ha tarwe, 17 ha suikerbieten en 21,8 ha brouwgerst. Daarnaast is nog 0,6 ha braak, 0,5 ha weiland en het erf en de gebouwen beslaan 1,8 ha. Alle gronden zitten op een 1-op-4-rotatie voor de vruchtwisseling. Van zijn brouwgerst van het ras Irina brouwt de bekende bierbrouwerij Gulpener pilsjes en speciaalbieren. Gaston: “In totaal hebben wij nu 72 ha thuiskavel om de boerderij zelf liggen en de resterende 27 ha ruil ik of huur ik van collega-boeren. Dat is dus zo’n 99 ha in totaal. Alle gronden bestaan uit 100% lössgronden, dus heel vruchtbare gronden.”
Inzake aardappelen teelt Gaston Fontane, maar voorheen veel andere rassen, zoals Ramos, Bintje en Asterix. Hij teelt al sinds 2006 Fontane. Gaston: “Gewoon omdat het een goede aardappel is. Nu is het 36 ha, maar voorheen was het 30 ha. Tot 2012 huurde ik opslagruimte bij bij kasteel Wijnandsrade hier vlakbij.”
Tussen 2006 en 2018 leverde Gaston aan Farm Frites. Met name door de coronacrisis kwam er een kink in de kabel voor deze leveringen. “Uiteindelijk hebben ze de partij aardappelen waar het om ging na een half jaar wel opgehaald, maar je gaat dan natuurlijk wel op zoek naar een andere afnemer”, aldus Gaston. Via de Nederlandse tussenhandelaar Agrea – leverancier van bestrijdingsmiddelen, zaad en kunstmest – kwam hij in contact met de Duitse tussenhandelaar Wilhelm Weuthen GmbH & Co. Gaston: “En daar lever ik nog steeds aan, die bevalt me erg goed. Ik verkoop alles zonder vaste prijsafspraken, dus aan de dagprijs, of ik verkoop via
20% minder opbrengst door droogte
Deze zomer is het ook bij onze noorderburen natuurlijk een lange, droge warme zomer geweest. Gaston: “Ik verwacht dit jaar zo'n 20% minder kilogrammen aan aardappelopbrengst te hebben als gevolg van de droogte. Ik hoop natuurlijk dat goede prijzen deze mindere opbrengsten zullen compenseren.” Zijn suikerbieten levert hij aan Cosun, een prima afnemer volgens hem. In mei dit jaar had hij zijn tarwe, terwijl het nog op het land stond, voor maar liefst 390 euro/ha kunnen verkopen. “Het lijkt aantrekkelijk, maar je moet het wel kunnen leveren natuurlijk en zolang het nog op het land staat, weet je nooit zeker óf je kunt leveren.”
Gaston doet de meeste werkzaamheden zelf. Alleen het bieten rooien en mest rijden laat hij door een loonwerker doen. Het planten van de aardappelen gebeurt met een pootmachine van Miedema, de Hassia SL 4 met kappen. Voor het rooien van de aardappelen gebruikt hij een aardappelrooier van AVR, een 2-rijer, de spirit 9200. Tarwe en gerst dorsen doet hij met een Claas Dominator 118 uit 1992. Bespuiten doet hij ook zelf, maar het droge, warme weer deze zomer zorgde ervoor dat hij maar 5 keer tegen phytophthora hoefde te spuiten. Gaston: “Dat was erg gunstig, want normaal moet het wel zo’n 14 of 15 keer.”
Wat nooit meevalt, is de schurftgevoeligheid van zijn lössgronden. Asterix teelt hij daardoor niet meer, dat aardappelras is immers veel te gevoelig voor schurft. Schurft op de aardappelen geeft als probleem dat de aardappel niet ‘schoon’ wordt in de frietfabriek. Gaston legt uit: “In de frietfabriek wordt de schil eraf gestoomd, maar met veel schurft erop duurt dat te lang of krijgen ze het er helemaal niet af. Ik ben erg blij dat Fontane veel minder schurftgevoelig is en tóch veel kilogrammen oplevert. Dat is een uitkomst voor ons als akkerbouwers op lössgronden.” Al zit er ook in Fontane nog wel enigszins schurft, het is nu op een acceptabel niveau en de schil kan er in de fabriek voldoende goed af gestoomd worden.
2020 was rampjaar
Gaston begon in de eerste week van oktober met de oogst van Fontane. Gaston: “Normaal gesproken zou het rond 10 oktober zijn, maar dit jaar waren ze al eerder volgroeid. De 21,8 ha brouwgerst voor de Gulpener-bierbrouwerij moest hij door de droogte een week eerder oogsten. De tarwe gaat naar Agrifirm. Ook dit gewas werd een week eerder geoogst dan normaal. Fontane gaat naar de splinternieuwe aardappelbewaarschuur met een totale opslagcapaciteit van 2.850 ton.
Bij het ontwerp is niet alleen rekening gehouden met het landschap, maar ook met de 800 jaar oude aanpalende hoeve. Het ging bij familie Backbier overigens niet altijd van een leien dakje. In oktober 2020 gebeurde er een ramp. Gaston: “Door een gaslek in mijn nieuwe bewaarhangar ontplofte de hangar grotendeels. Daarbij ontstond eveneens enorme schade aan de historische gebouwen van deze vierkantshoeve.” Omdat hij met de hangar zijn brood moest verdienen, werd deze eerst heropgebouwd. Momenteel worden stukje bij beetje de historische gebouwen hersteld.
Green Deal grootste bedreiging
Gaston is op zich positief wat de toekomst van zijn bedrijf betreft. Wat nog wel afwachten is, is het nieuwe GLB-beleid volgens hem. “Ik ben benieuwd of het positief of negatief uitpakt voor mijn bedrijf. Op zich hoeft een toename van braakliggende percelen niet per se negatief uit te pakken. Bij schaarste gaan de prijzen voor akkerbouwproducten vanzelf omhoog, kijk naar de gevolgen van de oorlog in Oekraïne.”
Ronduit het meest bedreigend voor zijn bedrijf is volgens Gaston de Europese Green Deal. “Als ik mijn onkruid niet meer kan bestrijden met middelen, dan moet ik het wel met de hand gaan verwijderen. Mechanische onkruidbestrijding is in dit (zeer) heuvelachtige landschap natuurlijk een risico, omdat je grote kans hebt op erosie. En hier in Limburg heb je, net als in heuvelachtige gebieden in België trouwens, wetgeving die handelingen die tot erosie leiden, verbieden.” Nu al mag Gaston niet ploegen (NKG). Hij moet om de zoveel meter drempeltjes maken tussen zijn aardappelruggen en een groenbemester inzaaien om erosie te voorkomen. Als hij dan ook zijn onkruid niet meer mag bestrijden... met de hand zo’n 99 ha schoonhouden is natuurlijk geen optie. Dus heeft de akkerbouwer enigszins zijn hoop gevestigd op onkruid wieden met robots. “Helaas zijn die nog niet echt praktijkrijp en nog relatief duur, maar hopelijk komen er op termijn niet al te dure versies op de markt.”
Volgende generatie
Gaston zit samen met zijn vrouw in maatschap en heeft 3 kinderen, een van 18 jaar en een tweeling van 15, een jongen en een meisje. “De oudste en de jongen van de tweeling willen het bedrijf wel overnemen, dus ik heb potentiële opvolgers, dat is wel fijn.” Zo lang hij het akkerbouwbedrijf nog runt, gaat hij naar eigen zeggen weinig veranderen. Het enige dat hij overweegt, is om in het bouwplan nog iets meer aardappelen te telen. “Dan zou ik wel grond moeten bijpachten, maar dat is geen probleem. De ruimte in mijn hangar is ook geen probleem, want ik heb nog ruimte over.” En niet zo weinig ook; hij kan nog 1.000 ton producten kwijt, indien nodig. Momenteel verhuurt hij dit aan een collega-uienteler, die er zijn producten opslaat.
“Het is in ieder geval een prettig idee dat, als mijn kinderen het bedrijf overnemen en ik de extra ruimte ondertussen niet ga gebruiken, zij deze extra bewaarruimte kunnen gebruiken als ze nog wat meer producten telen of meer hectares benutten.”
