Siska Vanpeteghem groeide op als jongste van drie kinderen in Oostnieuwkerke, bij Roeselare in West-Vlaanderen. Naast zeugenhouderij was tuinbouw de andere activiteit op het ouderlijk bedrijf. “Werelden van verschil. En anders dan in de akkerbouw, daar heb je veel meer pieken en dalen in de bedrijfsvoering”, zegt Siska, die een diploma sociaal assistent op zak heeft.
Siska werkte als maatschappelijk assistente, eerst in Ieper in een project van 17 OCMW’s in de Westhoek rond schuldpreventie en daarna bij Logo Brugge-Oostende. “Ik wilde de mensen helpen, maar ook structureel door projectmatig te werken.”
Man leren kennen op fuif
Het fatale arbeidsongeval van haar man Mathias Morlion gebeurde in augustus 2014. “Ik leerde Mathias eerder toevallig kennen, op een fuif.” Op de, jawel, Nacht van de Jacht , in Vlamertinge. “Door de regen konden ze geen aardappelen uitrijden en hebben we elkaar daar ontmoet. Zonder die regen hadden we elkaar misschien wel nooit leren kennen.”
Van het een kwam het ander en Siska en Mathias trouwden in 2012 en bouwden in Alveringem hun beroepsleven verder uit. “Er stond hier alleen een varkenstal, daarna hebben we beetje bij beetje uitgebreid.”
Verschillende werelden
Nee, met een landbouwer trouwen en samenwonen, was niet zo vanzelfsprekend. “Het is zeker aanpassen voor wie de akkerbouw niet goed kent. Dat was wel heftig, zorgde in het begin ook voor de nodige druk op onze relatie. Er zijn bepaalde activiteiten op de akkers die op dit of dat moment moeten gebeuren, en dan mag er geen geboortereceptie of een huwelijksfeest zijn. Dat gaat dan niet, punt. Wie er niet zelf in zit, begrijpt die piekmomenten niet, of niet zo goed.”
“Gaandeweg leer je dat wel, en nu kijk ik met veel heimwee terug naar al die mooie momenten. Hard werken, maar zo intens en zo mooi. Weet je, Mathias en ik hadden de beste gesprekken op de tractor. Weg van de rest van de wereld, we waren aan het werk, we zaten in een cocon. Ik had nooit gedacht dat ik een avondje uit zou ruilen voor het werk op de tractor, hij had op zijn beurt nooit gedacht zijn stuur af te staan aan zijn co-pilote. Ja, daar bestaat een woord voor: Liefde, met een grote L.”
Na het dodelijk arbeidsongeval leefde Siska lange tijd op automatische piloot. “Je wordt gestuurd door een overlevingsdrang. Wat je voelt, is zo heftig. Het gemis en verdriet zijn onmenselijk. Verstand op nul, zo weinig mogelijk gevoel toelaten, doorgaan op wilskracht. Met een dochtertje van nog geen jaar oud en een landbouwbedrijf kan je niet even op de pauzeknop duwen en nadenken wat je nog wel wil gaan doen.”
“De varkens moeten worden gevoerd, de tarwe moest worden geoogst. Met dank aan zoveel mensen die toen hebben geholpen, maar ze blijven natuurlijk niet aan je deur staan. Wat ook goed is, vroeg of laat moet je weer op een gezonde manier je bedrijf runnen”, aldus Siska.
“Ireentje, het bedrijf: ik greep vast wat ik nog kon vastgrijpen. Ik had al Mathias moeten loslaten, mijn grote liefde. Ik wilde ook niet nog wat we samen opgebouwd hadden laten gaan: ons hart en ziel lagen en liggen bij d’Yzerpasserelle.”
Meer ademruimte
“Zelf zoek ik wel weer wat ademruimte in mijn leven. Je bent als mens van niks zeker, alleen van de liefde. Dat laatste kan niemand je afnemen. Alles wat tastbaar is, kan je wel worden ontnomen. De kern en de essentie van het leven zitten in dingen die niet tastbaar zijn”, zegt Siska, die graag die manier van leven en denken aan haar dochter wil doorgeven.
“Vecht voor wat voor jezelf belangrijk is. Niet wat anderen denken of ervan maken. Ja, ik heb mezelf beter leren kennen en ontdekken. En wees maar gerust, dat waren dikwijls keiharde confrontaties. Mijn proces gaat nog altijd met veel vallen en opstaan. Soms wil ik er wel eens de brui aan geven, maar diep in mijn binnenste blijf ik wel vertrouwen dat je kan groeien doorheen liefde, maar ook doorheen verdriet.”
Pijn toelaten
“Niet uit schrik voor de reacties, wel uit schrik voor de diepe afgrond. Ik was en ben zo bang voor een diep gat en dan vraag ik me af of ik me daarna weer zal kunnen rechten. Pijn toelaten is desondanks essentieel om er weer bovenop te geraken. Dat toegeven is misschien nog lastiger en moeilijker dan de pijn verdringen. Het is keihard lastig om dat grote verdriet te blijven opkroppen.”
Haar 5-jarige dochter Irene houdt Siska zo vaak een spiegel voor.
“Ze zorgde ervoor dat ik maar niet bleef doorgaan op die automatische piloot. Ja, ik spreek daar open over. Het is zo shockerend om te zien dat er zoveel vragen zijn waarop we geen antwoord kennen in ons leven, maar van één ding zijn we zeker: dat we op een dag zullen sterven. En toch is dat zo taboe, gaan we dat onderwerp zo uit de weg. Onze tijd op de aarde is eindig. Het is belangrijk om bewust te kunnen leven, en ook om van het leven te kunnen genieten.”
“Ja, ik leer stilaan zelf weer genieten. Het is een langzaam en aarzelend proces. Zowel de negatieve als de positieve emoties heb ik lange tijd onbewust verdrongen. Nu voel ik weer bewuster die scherpe kanten. Die doen onmenselijk veel pijn: het missen, het zich afgesneden voelen. Maar door de vlijmscherpe kanten te leren voelen hoop en geloof ik ook weer het mooie te kunnen voelen en zien”, zegt Siska vol overtuiging.
Mens is geen robot
“Ja, ik kijk zeker ook nog vooruit. Dikwijls met angst maar af en toe ook met vertrouwen. Het allergrootste verdriet verandert een mens nog niet in een robot. Tijdelijk misschien wel, maar gaandeweg komen ook weer hoop en verlangens. Als het leven ons genadeloos zoveel pijn kan doen kan het leven ook onverwachts veel mooie dingen op ons pad brengen. Maar de mooiste dingen kunnen we helaas (of gelukkig?) niet forceren. Zoals we het in de akkerbouw vaak zien: sommige dingen moeten tijd krijgen om de mooiste vruchten te kunnen oogsten.”
Naast de traditionele landbouwactiviteiten baat Siska Vanpeteghem ook in d’Yzerpasserelle een Bed & Breakfast uit. Daarnaast is er een modern ingerichte vergader- en ontmoetingsruimte. “Daar wil ik in de toekomst nog meer op inzetten. Die verbreding is belangrijk.” Bij Siska draait alles rond groei: de groei van de teelten, de groei van de dieren, de groei van mensen, de groei in relaties en ook in onze eigen persoonlijke groei.”
Zwaar gemis en verdriet
Zo’n zwaar gemis en verdriet dragen zorgt ervoor dat je soms de lichtheid van het leven mee verliest, maar het zet ook bepaalde dingen wel in perspectief. De uitdagingen van de landbouw bijvoorbeeld. “Slechte oogst, slechte prijzen… Ook dat moet ik alleen verwerken. Vroeger kon ik dat nog moeilijker relativeren, nu gaat dat beter. Ik wil zulke problemen zeker niet minimaliseren, maar probeer het wel in een groter geheel te plaatsen. Er zijn nog veel ergere dingen in het leven”, aldus Siska. “Klaag in je varkensstal, in je aardappelhangar… eens tegen elkaar, maar als je naar je living gaat, koester weer wat daar zit. Maak dat je gezin er niet te veel onder lijdt, want dat is de échte rijkdom.”
Naast de vleesvarkens op loonkweek is er ook de akkerbouwtak. “Vroeger maïs, suikerbieten, tarwe en aardappelen. Op vandaag concentreren we ons op consumptie-aardappelen en wat suikerbieten”, aldus Siska. “Wat de toekomst brengt, weet ik nog niet. Vooral proberen te doen wat je graag doet. Er zijn echter grenzen, ja. Ik geef dat ook mee aan mensen die hier op bezoek komen, ze krijgen telkens de kans op een bedrijfsrondleiding.”
“Een landbouwer die begint praktisch nooit met een witte bladzijde. Je hebt stallen, of je hebt machines, er zijn de leningen… Mensen vroegen vroeger - toen voeding nog schaars was - om te produceren én te produceren, hoe meer hoe beter. Landbouwers hebben zich zo georganiseerd om aan die groeiende vraag tegemoet te komen.”
Niet in één klap reorganiseren
“Nu is er weelde en vraagt men om die industrialisatie te dimmen, of meer of uitsluitend aan bio en korte keten te doen. We kunnen onze bedrijven niet in één klap weer helemaal reorganiseren. Dat zou ook geen oplossing zijn. De diversiteit in de landbouw is een troef en zou meer waardering mogen krijgen, denk ik.”
“We starten niet met een wit blad, maar dit mag ook niet betekenen dat we ons leven lang geen zijwegen meer kunnen nemen. We mogen gerust wat vaker meerdere opties gaan bekijken in de landbouw, denk ik. Wat we wensen is absoluut niet altijd allemaal mogelijk, maar we mogen wel dromen hebben. En al kunnen we die dromen misschien niet telkens in één klap realiseren, dat mag ons niet belemmeren om te durven dromen en eventueel kleine stapjes te zetten in de richting van die dromen. Zowel starten, stoppen als verdergaan in de landbouw, verdient respect. Gelijk hoe, durven dromen schept ruimte en perspectief”, aldus Siska.
Voor haar is de verbreding (B&B, ontmoetingsruimte & zorgboerderij) de zachte kant van de boerderij, de varkens en de aardappelen de hardere bedrijfsactiviteit. “Maar het een kan niet zonder het ander. Het is die balans die het zo boeiend maakt. Ja, ik heb een zacht karakter. Maar in de landbouw word je vaak uitgedaagd en als het nodig is ben ik ook wel een harde ‘zakenvrouw’.”
Zoek ook hulp
“De landbouw is een harde sector waar soms (te) weinig ruimte is voor het zachte. Ik kom zelf uit de sociale sector en probeer van daaruit dingen te benoemen. Die weg, die zoektocht ga ik gelukkig niet alleen. We vinden het zo vanzelfsprekend om als we keelpijn hebben naar een huisdokter te gaan, maar als het mentaal niet goed zit, is daar plots die twijfel of weerstand. Ik ben het ook nog volop aan het leren: maar soms mogen we best wat milder en zachter zijn voor onszelf!”
“Er is bij mij misschien zelfs een onbewust schuldgevoel, zo van: ik moet boeten. Ik zou absoluut niet weten ‘waarom’. Misschien is het iets uit het onderbewuste: ‘Waar heb ik het aan verdiend dat ik mag voorleven, en Mathias niet, hij die me zoveel heeft gegeven, die me zo geraakt heeft in wie hij was’. Afzien, jezelf pijnigen. Daardoor maak ik het me mezelf misschien soms extra lastig. Gaandeweg probeer ik dat te doorbreken, met hele kleine stapjes. Zo ging ik vorige zomer enkele dagen op uitwisseling met de Groene kring naar Ierland. Ik wil vooruit, met het bedrijf, maar graag ook op persoonlijk vlak.”
Preus om boerin te zijn
Siska Vanpeteghem komt graag buiten voor de boerenstiel. Het is de enige sector waar alles zo verweven zit met elkaar. “Die verwevenheid zorgt enerzijds voor dat het superinteressant is, maar het zorgt anderzijds ook voor veel emoties en daar staan we te weinig bij stil. Landbouwers zijn geen grote industriëlen die zomaar voedsel produceren. Elke landbouwer, elk landbouwbedrijf heeft zijn verhaal, zijn achtergrond, zijn kennis, zijn positieve en ja ook zijn negatieve punten. Ooit sprak iemand me aan dat er wel één sector is waar alles zo verweven is: het circus. En inderdaad soms moeten we in de landbouw wel eens kunnen goochelen of koorddansen… en af en toe moeten we een clown in huis halen om alles wat draaglijker te maken.”
“Ja, het blijft vreemd om dat te zeggen: maar ik ben zo trots om nog boerin te zijn. Ja, ik ben preus. Maar de maatschappelijke druk zit me tegelijk heel hoog en werkt vaak verstikkend. Die verbreding is voor mij wel een stukje een antwoord hierop. De mensen die een rondleiding krijgen, worden vooral geboeid door het verhaal achter een bedrijf, het verhaal achter een landbouwster. En dat moeten we in de hele sector nog veel meer doen: zeggen wie we zijn, wat we doen. En bruggen bouwen, in plaats van bruggen opblazen.”
