Zeep en papier van spruitjes

A ls er één product is waarbij er meer nevenstromen zijn als bruikbare voeding, dan is het wel spruitkool. Met zo’n 2.500 ha – zowel vers als voor industrie - hoort spruitkool toch bij een van de belangrijke groenteteelten in ons land. Het areaal steeg zelfs met 12% ten opzichte van 2018. Slechts 38% van het gewas geeft echter spruiten. Dat betekent dat zo’n 62% nevenstromen zijn. Hieronder worden de stammen, bladeren en toppen onderscheiden. Het potentieel van de vezels en het sap uit de stammen zal onderzocht worden in het Vlaams project ‘Ontspruitende spruitkoolstokken’.

Inagro-onderzoeker Veronique De Mey: “Elke beteelde hectare levert ons 18 tot 25 ton spruitkoolstokken op, goed voor een totaalgewicht van ongeveer 54.000 ton in Vlaanderen. Dat is wel een aanzienlijke hoeveelheid. Soms wordt die biomassa gebruikt als veevoer, maar normaal blijven de nevenstromen op het veld achter en wordt het ondergewerkt. We moeten daarom ook bekijken wat het weghalen van die biomassa doet met de bodem..”

In het project worden de verschillende delen van de spruitkoolstokken van elkaar gescheiden, zodat ze twee stromen bekomen: vezels en sap. De vezels kunnen dienen als grondstof voor papier, waardoor deze sector een totaal nieuwe grondstof ter beschikking krijgt voor productie. Het sap bestaat uit verschillende hoogwaardige componenten die bvb. ingezet kunnen worden in de oleochemie voor productie van onder andere zepen, kaarsen en smeermiddelen. Spruitkoolstokken verwaarden kan zorgen voor nieuwe linken tussen diverse topsectoren .

Spruitpapier op grote schaal?

Vorig jaar maakte MillVision al een prototype van papier met spruitkoolstokken in het kader van het project 'Growing a Green Future'. Ook toen was Inagro partner in dit project. Veronique: “Toen werd de eerste test gedaan met spruitkoolvezels en die was beloftevol. Het leverde goed papier op, maar in het huidige project willen we kijken naar de haalbaarheid op grotere schaal. De logistiek en bewaring zijn daarbij belangrijke factoren. We moeten weten waar de materialen op te slaan, want de stammen komen maar in een beperkte periode vrij.” Zo komt de oogst voor de versmarkt vrij van september tot in maart, en de oogst voor industrie van november tot december.

Nog veel vragen

Het nieuwe project zou dus nog heel wat vragen moeten beantwoorden. Zo moet worden uitgezocht waar de spruitkoolstokken moeten verkleind en geperst worden en hoe klein de vezels daarbij worden. “Zaken zoals de bewaarmethode, de verkleiningsmethode, de kwaliteit van de vezels en het sap… Dat zijn allemaal vragen die in het vorige project nog niet aan bod kwamen. Toen werd enkel verkleind op laboschaal en werd bekeken of er papier gemaakt kon worden met spruitkoolstokken.

De keten verder uitbouwen

Naast de mogelijkheden als eindproduct, moet bekeken worden of de keten voor die producten kan worden uitgerold. Veel werk voor slechts één instituut. Daarom doen verschillende partners mee die elk hun steentje bijdragen. StoraEnso werd aangeschreven als papierproducent. Die heeft interesse als de stroom restmateriaal voldoende groot is , als de vezel kwalitatief genoeg en niet te duur is. “Het kan ook naar andere toepassingen, zoals composieten, maar daar zijn we nu niet mee bezig”, aldus Veronique.

Een andere partner is Tectero, die in de oleochemische industrie werkzaam is en naar waardevolle componenten in het sap zoekt. De UGent is dan weer betrokken voor de globale analyses, zowel van de vezels als het sap. Inagro uiteindelijk zal de logistiek, de rendabiliteit en de mogelijke opschaling onderzoeken en hoe de keten kan uitgebouwd worden.

Voorwaarden voor de landbouwer

Het oogsten met stokken lukt niet met alle machines. Tumoba heeft wel een 4 en 2-rijige machine. Om een oogstmachine om te bouwen voor de stokken betaal je tussen de 25.000 en 30.000 euro: er komt een extra transportband voor de stokken en een deel van de bunker wordt opgeofferd voor opslag van de stokken. Enig nadeel is het trager werken. Daar zijn meerkosten aan verbonden. De oogst duurt 1 à 1,5 uur langer per ha en je verbruikt 1,5 l extra per uur. De extra karren voor de stokken zorgen trouwens ook voor een meerkost bij transport.

Omdat er slechts 1 project loopt, is contact met één boer voldoende om de partners van materiaal te voorzien. Enige voorwaarde is dat de landbouwer een oogstmachine heeft die de stokken apart opvangt. “We willen in het project wel meerdere landbouwers bereiken en hen de mogelijkheden tonen van de nevenstromen. We hopen dat we op het einde van het project een positief verhaal kunnen koppelen voor de landbouwer, dat die er ook beter van wordt”, vertelt Veronique. Landbouwers die interesse hebben in het project kunnen dat wel laten weten aan Inagro, waardoor ze op de hoogte worden gehouden van de vorderingen.

Marlies Vleugels