Wortels, althans de soorten waarvan we zeker weten dat ze verwant zijn aan onze huidige cultuurtypen, worden voor het eerst vermeld in geschriften uit Klein-Azië rond de 10e eeuw. Er was toen sprake van twee types: een paars type en een grotendeels bovengronds geteeld geel type wortel. Van daaruit verspreidde de wortelteelt zich langzaam via Spanje over de rest van Europa.
Moderne wortel
Vast staat dat de eerste oranje wortels omstreeks de 16e eeuw voor het eerst werden geteeld in Nederland, de bakermat van de moderne wortel en dat alle daarna gewonnen rassen direct of indirect afstammen van deze eerste oranje Nederlandse wortel. De oranje kleur wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van caroteen en is voornamelijk erfelijk bepaald en dus rasgebonden maar ook externe factoren beïnvloeden de kleur. Zo is in droge zomers de kleur beter dan in koude en natte groeiseizoenen.
Niet alleen in Nederland is de wortelteelt – of de peen – een belangrijke groente en exportproduct. Ook in ons land is het belang van deze teelt niet te onderschatten. Dat bleek eens te meer op een studienamiddag rond wortelen, georganiseerd door het departement Landbouw & Visserij en verschillende partners. “De wortelteelt is de grootste groenteteelt in ons land”, weet Bart Debussche van het departement Landbouw & Visserij. “In 2019 was het wortelareaal 5.750 ha groot, qua areaal de derde groente na erwten en bonen. Met een productie van 323.000 ton maakt de wortelteelt een vierde van de totale groenteproductie uit en is daarmee de grootste qua volume.
Na een sterke groei sinds 2005 is de wortelteelt in ons land sinds 2017 gestabiliseerd. Drie vierde is bestemd voor de industrie, het andere vierde voor de verse markt. “Hoewel er geen exacte cijfers bestaan, is dat de grootorde. En die is de voorbije jaren niet gewijzigd”, aldus Bart Debussche. De wortelteelt in Vlaanderen beslaat 60% van het totale, Belgische areaal. Voor industriewortelen (kleine, schijven en grote) is dat zelfs 75%. Het areaal van de wortelteelt is in Vlaanderen 3.700 ha groot.
In Vlaanderen zijn er vandaag 651 telers, die alle soorten telen. “Het gaat in totaal om 1.475 percelen. De gemiddelde perceelsgrootte is 2,5 ha, het gemiddelde ligt op 6 ha/teler. En 134 telers in Vlaanderen hebben de helft van het Vlaamse areaal in handen. Nog opvallend: twee derde van de worteltelers is West-Vlaming (66%), daarna volgen Oost-Vlaanderen (12%), Limburg (8%), Antwerpen en Vlaams-Brabant (7%).
Intensief verhaal
Bart Debussche van het departement Landbouw & Visserij komt dan ook tot de volgende conclusies. Wortelen zijn de belangrijkste groente in ons land: 25% van het Belgisch groentevolume én 10% van het groenteareaal. “In Vlaanderen is de wortelteelt meer en meer een West-Vlaams verhaal, gelinkt aan de bloeiende diepvriesindustrie in de kustprovincie. Verder valt de schaalvergroting en worden wortels op veel bedrijven geteeld.” Nog dit: de wortelteelt is en blijft akkerbouwmatig een intensief verhaal.
