Startpagina Archief

Aandacht voor de landbouwbodem!

Op 10 december vond het seminarie ‘Bodem en Landbouw’ plaats op Agribex. De VN had 2015 uitgeroepen tot het internationale jaar van de bodem, en daarvoor hebben de Vlaamse overheid en haar partners acties georganiseerd om dit te vieren en vooral om de bodem onder de aandacht te brengen bij het brede publiek. De bodem wordt namelijk zelden genoemd bij rondvragen over wat de belangrijkste milieuthema’s zijn. Nochtans is de bodem een niet hernieuwbare, eindige ‘grondstof’, waar zorg en aandacht aan besteed moet worden.

Leestijd : 5 min

Vanuit verschillende invalshoeken werd tijdens dit seminarie de relatie tussen de bodem en de landbouw bestudeerd.

Moet er nog landbouw zijn?

“Dat landbouw de bodem nodig heeft, is vanzelfsprekend. Dat landbouw een belasting is voor de bodem, is ook bekend. Vandaar dat de vraag gesteld kan worden of er nog landbouw nodig is in het dichtbevolkte Vlaanderen.” Aan het woord is Geert Rombouts van het Departement Landbouw en Visserij. “Als je in de winkelrekken kijkt, zijn er al veel producten die geïmporteerd worden. Sommige mensen die verder af staan van de landbouw dan het publiek hier vandaag aanwezig, zouden zich daardoor kunnen afvragen of het nog wel zin heeft om tijd, moeite en plaats voor landbouw te voorzien. Aan de andere kant, als men zich een maatschappij voorstelt zonder landbouw, geeft dat een zeer beangstigend beeld. Als we volledig afhankelijk worden van import, hebben we een zeer zwakke geopolitieke positie. Bovendien zou onze ecologische voetafdruk enorm toenemen door het transport van al die ingevoerde producten. Daarnaast zijn de producten die we hier hebben van hoge kwaliteit, iets dat zeker niet van alle landen gezegd kan worden. Landbouw is dus wel degelijk broodnodig,” besluit Rombouts. “En aangezien landbouw de bodem zowel belast als nodig heeft, is het van belang dat er voldoende aandacht is voor de bodemgesteldheid” leidt Rombouts het seminarie verder in. “De bodemgesteldheid bestaat uit drie pijlers: de chemische gesteldheid, de fysische en biologische pijler. Deze drie pijlers hangen samen door het gehalte organische stof in de bodem, en dat is dus een belangrijk aandachtspunt om de kwaliteit van de bodem te bestuderen”, besluit Rombouts.

Landbouw en bodem, een goed koppel?

“Als we evalueren hoe we er nu voorstaan wat betreft het gehalte organische stof in de bodem, dan zien we dat er een enorm dieptepunt was in de periode 2004-2007, en dat we nu, hoewel er nog veel werk is, opnieuw de goede richting uit gaan,” zegt Bart Debussche (Vlaamse Overheid, Departement Landbouw en Visserij), voorzichtig positief. “Om het gehalte organische stof in de bodem te laten toenemen, kan er ofwel gezorgd worden voor meer aanvoer, ofwel voor minder afvoer. Om een grotere aanvoer te hebben, kunnen groenbedekkers ingezet worden. Bij een optimaal gebruik kunnen groenbedekkers tot de helft van de benodigde organische stof voorzien die een landbouwbodem per jaar nodig heeft! Eén van de voorwaarden daarbij is dat de groenbedekkers op tijd ingezaaid worden, zodat ze voldoende kunnen groeien.” Vormen landbouw en bodem dan een goed koppel? Ik denk zeker dat het kan, maar zoals elk koppel moet er aan de relatie gewerkt worden”, besluit Debussche.

Aanpak van erosie

“Bodemerosie zorgt voor een afname van de vruchtbaarheid van de bodem en leidt tot geulvorming. Aan de plaats waar de meegevoerde bodem afgezet wordt, is er natuurlijk ook overlast,” legt Jan Vermang uit. “Erosie kan ofwel brongericht ofwel symptoomgericht aangepakt worden, waarbij de brongerichte aanpak toch wel de voorkeur geniet. Organische stof zorgt voor meer samenhang tussen de bodempartikels, waardoor minder bodemdeeltjes meegevoerd zullen worden door afstromend water. Verder kan door bodemverdichting te vermijden ervoor gezorgd worden dat meer water de bodem kan indringen en er dus minder water afstroomt over de oppervlakte. Daarnaast leidt een ruwere bodem voor minder afspoeling van bodemdeeltjes in vergelijking met een fijn zaaibed. Ook het jaar rond bedekken van de bodem verkleint de kansen op erosie. Die bedekking kan bijvoorbeeld bestaan uit groenbedekkers. Tot slot dragen niet-kerende bodembewerkingen bij tot een gereduceerde erosie. Symptoomgerichte acties zijn bijvoorbeeld het aanleggen van grasstroken, maar voor de bodem zijn de brongerichte aanpakken natuurlijk de beste”, besluit Vermang.

Bodemverdichting: voorkomen of genezen

“Doordat de druk om meer te presteren steeds groter geworden is, worden de landbouwmachines ook steeds groter. Die grotere machines wegen meer en hebben dan ook een grotere impact op de bodem” legt Petra Deproost (dienst Land en bodembescherming) uit. “Bodemverdichting leidt tot misvormde wortels en problemen met de waterhuishouding van de bodem. Aangezien druk de verhouding van het gewicht ten opzichte van het contactoppervlak is, kan de bodemdruk verlaagd worden door het gewicht te reduceren of het contactoppervlak te vergroten; denk maar aan sneeuwschoenen waardoor je minder diep in de sneeuw wegzakt. Het gewicht kan per wiel verlaagd worden door meer wielen te voorzien, of bijvoorbeeld door grote ladingen naast het veld op te slaan tijdens het werken, zodat de druk op het veld verlaagd wordt. Om het contactoppervlak te vergroten, kan de bandendruk verlaagd worden.” Dit effect werd ook reeds eerder beschreven in Landbouwleven naar aanleiding van de studiedag in het Heuvelland (Landbouwleven n° 3023- 6 november 2015). Door de bandendruk te verlagen, vergroot het contactoppervlak met de bodem en verkleint de diepte van de bandenindruk. Hierdoor wordt niet alleen de bodem minder samengedrukt, maar ook is er minder weerstand, waardoor brandstof uitgespaard kan worden. “Op het veld is dus een lagere bandenspanning aangewezen, maar op de baan moet de bandenspanning hoog genoeg zijn. Om snel te kunnen wisselen tussen hoge en lage bandenspanning, kan een bandendrukwisselsysteem aangekocht worden”, voegt Deproost eraan toe. “Ook rupsen kunnen gebruikt worden om de impact op de bodem te beperken, maar deze moeten dan wel goed afgesteld worden.” Verder kan ook de draagkracht van de bodem vergroot worden, bijvoorbeeld door een niet-kerende grondbewerking toe te passen in plaats van te ploegen. “Als de bodem al verdicht is, kan dit opgelost worden op verschillende manieren. Er kunnen groenbedekkers gezaaid worden die de verdichting doorbreken, maar daarbij is een goede keuze van de groenbedekkers essentieel, want niet alle groenbedekkers kunnen bodemverdichting doorbreken. Het is ook mogelijk om mechanisch die verdichting te verhelpen. Hierbij moet goed op de diepte van de verdichting gelet worden en er moet aandacht zijn voor de nazorg, want een opengewerkte bodem is zeer gevoelig om opnieuw te verdichten als er te snel weer over gereden wordt. Kortom genezen is moeilijker dan voorkomen”, besluit Deproost.

Kritische noot uit het publiek

Dat de vooropgestelde data voor het inzaaien van de groenbedekkers niet steeds haalbaar zijn voor landbouwers, bleek ook uit de vragenronde. “De data zouden aangepast moeten worden aan de weersomstandigheden.” “Een terechte opmerking,” beaamde Vermang, “de discussie daarover is nog lopende. Er moet een evenwicht gevonden worden tussen tijdig inzaaien en rekening houden met de weersomstandigheden.” Tot slot kwam ook de vraag met hoeveel een landbouwer zijn inkomsten zou zien stijgen als hij alle tools en maatregelen volgde. Rombouts antwoordde: “Het onderzoek levert richtlijnen en tools worden aangereikt om de landbouwers te helpen, maar het is aan hen om te zien wat ze kunnen gebruiken op hun bedrijf. Slimme boeren zijn onontbeerlijk om een goed resultaat te bekomen!”

N.V.H.

Actueel

"Buren spreken me soms aan over het feit dat onze klaver het zo goed doet"

Akkerbouw Bedrijven die omwille van PAS ammoniakbesparende maatregelen moeten nemen, zien weer heil in gras-klaver inzaaien als basis voor het voederrantsoen. Toch zijn er een aantal aandachtspunten. Voor een goed product heeft men kennis nodig van de bodem, moet men een correcte onkruidbestrijding uitvoeren en nauwkeurig bemesten.
Voir plus d'articles
Meest gelezen