officieel
erkend
Volgens Jo Brouns, Vlaams minister van Landbouw en Omgeving (cd&v), kunnen systemen zoals de Lely Sphere perspectief geven aan melkveehouders. “Onze landbouwers willen hun steentje bijdragen aan een duurzame toekomst. Dit besluit maakt dat ook mogelijk. We zijn bovendien volop aan het werken om nog meer technieken op de AER-lijst te plaatsen. Door deze innovatie op te nemen in het regelgevend kader geven we landbouwers rechtszekerheid én moedigen we hen aan om te investeren in circulaire en emissiearme technieken.”
Nieuwe techniek voor PAS-aanpak en VLIF-steun
De erkenning van het Lely Sphere-systeem past in het kader van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) en sluit aan op het ammoniakemissiereducerende maatregelen-decreet van april 2024. De techniek geldt voortaan als een erkend systeem met een emissiefactor van 3 kg ammoniak per dierplaats per jaar voor melkkoeien en kalveren ouder dan 2 jaar.
Melkveehouders kunnen hiermee voortaan een beroep doen op VLIF-steun tot 80% voor de investering in het systeem. Daarnaast mogen ze de emissiereductie in rekening brengen om hun PAS-referentie tegen 2030 te behalen – het emissieplafond dat vanaf eind 2030 van kracht wordt.
Circulair systeem met 77% minder ammoniak
Lely Sphere is een circulair stalsysteem dat meststromen scheidt en ammoniak in de stal opvangt, omzet en hergebruikt in de vorm van circulaire kunstmest. Die kan samen met de feces en urine worden ingezet voor precisiebemesting en draagt direct bij aan circulariteit op het bedrijf. De techniek haalt gemiddeld tot 77% ammoniakreductie in de stal, zonder afbreuk te doen aan dierenwelzijn of gebruikscomfort.
De erkenning volgt op een grondige toetsing van het systeem aan de Vlaamse normen voor ammoniakreductie. Er wordt ook voorzien in een sluitend monitoringsysteem via elektronische registratie, zodat de goede werking van de techniek in de praktijk gegarandeerd wordt.
Van mest naar waardevolle mineralenstromen
Uiteraard is Lely zeer verheugd dat het Lely Sphere in Vlaanderen kan introduceren. “Melkveehouders kunnen deze innovatie gebruiken om van mest waardevolle mineralenstromen te maken én hun emissies te reduceren. Dankzij toelating tot de AER-lijst kunnen boeren de Lely Sphere inzetten om onder het emissieplafond dat per 2030 voor hun bedrijf geldt te komen. Daarmee is innovatie in Vlaanderen één van de routes voor een duurzaam toekomstperspectief voor de melkveehouderij”, aldus Gijs Scholman, Chief Commercial Officer bij Lely.
Oproep voor nieuwe innovatieve technieken
Minister Brouns noemt de erkenning een sterk signaal en roept op om verdere technieken aan te dragen. “We willen ruimte geven aan innovatie, zolang die meetbaar bijdraagt aan de reductie van stikstof. Zo zorgen we samen met onze landbouwers voor een gezonde leefomgeving én een duurzaam toekomstperspectief. Ik roep landbouwers en sectororganisaties dan ook op om verdere innovatieve technieken aan te dragen, zodat we de AER-lijst blijven uitbreiden met oplossingen die écht werken op het terrein.”
N-VA-parlementslid kritisch
Vlaams N-VA-parlementslid Andy Pieters is kritisch voor de erkenning van de Lely Sphere. Volgens Pieters heeft minister Brouns hierbij het advies van experten genegeerd. Om de technologie te kunnen erkennen, vroeg de minister aan 2 expertengroepen om hun licht te werpen over het systeem. Het advies van de interne adviesgroep, die zich onder meer buigt over de duurzaamheid, milieukwaliteit en -impact, was volgens Pieters ‘uitgesproken negatief’. De eindbeslissing lag wel nog steeds bij de minister.
Landbouwers denken volgens het N-VA-parlementslid best 2 keer na voor ze veel geld investeren in de techniek. De adviesgroep twijfelde onder meer aan de goede werking van de mestzuigrobot bij langdurig gebruik. Er zou ook veel water nodig zijn om de robot te laten werken. “Uiteraard is innovatie cruciaal voor onze luchtkwaliteitsdoelen, maar we mogen ons niet blindstaren op technieken als hun goede werking door experten in vraag wordt gesteld”, aldus Pieters.
Boerenbond tevreden
Boerenbond reageert tevreden op de erkenning. “Het is goed dat er eindelijk een nieuwe stikstofreducerende techniek is erkend waardoor het keuzemenu aan reductiemaatregelen wordt uitgebreid. Het is een extra keuze voor melkveehouders om de best mogelijke techniek te kiezen op basis van hun bedrijf en de algemene voorwaarden van de techniek. We hopen dat er nu snel andere bijkomende technieken erkend worden”, zegt de organisatie in een reactie. Boerenbond ondersteunde de Lely Sphere via het PAS innovatiesteun-programma waarbij het bedrijven helpt in de erkenningsprocedure van innovatieve reductietechnieken.
Dryade bezorgd
Milieuorganisatie Dryade reageert bezorgd op de erkenning. De erkende emissiefactor van 3 kg NH₃ per dierplaats per jaar van het systeem is volgens hen afgeleid uit metingen op 4 Nederlandse testbedrijven, waar het systeem onder gecontroleerde en optimaal afgestelde omstandigheden werd geëvalueerd. Er is volgens hen geen bewijs dat deze prestaties onder praktijkomstandigheden in Vlaanderen en bij langdurig gebruik standhouden.
Dryade wijst erop dat het ministerieel besluit waarmee Lely Sphere werd erkend, mogelijk juridisch onhoudbaar is omdat de effectbeoordeling (MER en passende beoordeling) ontbreekt, bij de vaststelling van de emissiefactor de gemiddelde in plaats van de laagste waarde gekozen werd en de erkenning gebeurde via een ministerieel besluit, terwijl het AEA-decreet van april 2024 vereist dat maatregelen bij Vlaams regeringsbesluit worden erkend.
Dryade benadrukt dat de Lely Sphere perfect binnen het kader van het AEA-decreet van april 2024 langdurig en in de Vlaamse praktijkomstandigheden als testtechniek had kunnen worden onderzocht. Door dit systeem nu al definitief op te nemen in de AER-lijst, is volgens deze organsatie een belangrijk instrument voor gefaseerde validatie omzeild.
