Hosta’s: de bladeren maken de plant

S indsdien is de interesse in en de aandacht voor hosta's enorm toegenomen. Men kon eind jaren 90 geen tuinmagazine openslaan zonder een artikel te vinden over hosta's. Ondertussen zijn de hosta's terug wat uit beeld verdwenen en dat is jammer, want het zijn sterke, doorlevende planten die gedurende een heel tuinseizoen met hun prachtig gekleurde bladeren structuur helpen geven aan de tuin. Daarnaast kan de hosta ook een blikvanger zijn in een pot op het terras of een ijzersterke bodembedekker in een schaduwrijke hoek van de tuin.

Botanisch

De hosta of hartlelie (vaak duikt in de literatuur ook nog de naam Funkia op) behoort tot de aspergefamilie (Asparagaceae ) en is dus verwant aan de asperge, de hyacint en dedruifhyacint ( Muscari ). Van de ongeveer 40 soorten binnen het geslacht hosta zijn er slechts een handvol die belangrijk zijn als tuinplant en/of die aan de wieg stonden van de talloze tuinvariëteiten. Vaak zijn dit de soorten die we ons nog herinneren uit de tuinen van onze jeugdjaren. Zo is er de Hosta elata , met zijn effengroen blad en diepe nerven, de Hosta crispula, met zijn bleekgroen, wit gerand blad, en de Hosta sieboldiana, met zijn grote hartvormige, grijsblauw getinte bladeren om de voornaamste te noemen.

Het is vaak moeilijk om een correct, laat staan een volledig overzicht te geven van de plantkundige positie van populaire tuinplanten. Door de vele kruisingen – vaak ook tussen de verschillende soorten – wordt het moeilijk om nog de link te leggen tussen de ‘commerciële’ tuinplant en zijn ‘wilde’ (botanische) voorouder. Ook de populaire hosta is grotendeels weggegroeid van zijn natuurlijke roots. De commerciële cultivars zijn geselecteerd op specifieke eigenschappen, zoals bladkleur, zontolerantie, geur en kleur van de bloemen, winterhardheid, grootte... Kortom: de tuinhosta's combineren alle goede eigenschappen van de verschillende ‘wilde’ hostasoorten.

Hosta's in de tuin

Hosta's zijn van nature schaduwplanten, die het goed doen op zwaardere, matig vochtige bodems met veel humus. Vooral de oorspronkelijke soorten doen het goed als onderbegroeiing van andere tuinplanten of op een plaats met slechts een paar uur zon per dag. Onder de moderne tuinvariëteiten zijn er echter heel wat planten die het ook goed doen op plaatsen met meer zon of zelfs in de volle zon.

Algemeen kan men stellen: hoe bonter het blad, hoe minder zon de hosta kan verdragen. Zo zullen de bleke bladranden van vele soorten bruin verkleuren (verbranden) als ze te veel in de zon staan. De hosta's met groene bladeren zijn best bestand tegen het zonlicht, maar de diepgroene kleuren zullen al vlug vervagen naar bleekgroen-geel bij te veel zonneschijn. Geurende hosta's zijn vaak zo geselecteerd dat ze goed bestand zijn tegen het zonlicht, meer zelfs, ze hebben het nodig om rijk te bloeien en om hun geurstoffen volop te ontwikkelen.

Hosta's in potten

De meeste hosta's doen het in een pot bijna even goed als in de volle grond. Kies een voldoende grote pot en hou hierbij rekening met de grootte die de plant zou bereiken in de volle grond. Hosta's houden van vochtige (niet te natte) grond en moeten 's zomers regelmatig gegoten worden. Zorg dus voor potten met voldoende grote drainagegaten, zodat het overtollige gietwater vlot kan weglopen. Hosta's zijn sterke planten en blijven vaak jarenlang in dezelfde, voldoende ruime, pot staan.

Vertrek bij het oppotten dus met een kwalitatief goede potgrond (voor groene planten). Om het humusgehalte van de potgrond op peil te houden kan men telkens in het voorjaar een ruime mulchlaag compost bovenop de potgrond aanbrengen. In het groeiseizoen mag regelmatig wat meststof met een laag stikstofgehalte (N) toegediend worden (bijvoorbeeld buxus- of coniferenmeststof) om de planten stevig en gezond te houden. Overwinteren gebeurt het best gewoon buiten, beschut van de koude en drogende noorden en oostenwinden.

Hosta's scheuren

In tegenstelling tot de meeste andere vaste planten hoeven hosta's niet op regelmatige basis gedeeld te worden om gezond te blijven. Ze zijn zelfs op hun mooist als ze gedurende verschillende jaren ongemoeid op dezelfde plaats kunnen groeien. Scheuren is dus enkel nodig als plaatsgebrek dreigt, als de pot te klein wordt of als men de planten wenst te vermeerderen.

Hosta's zijn sterke planten die best tegen een stootje kunnen en die zich dus zonder veel problemen laten scheuren. Dit kan het best gebeuren in de late zomer (eind augustus tot half september), waarbij ze nog vóór de winter nieuwe worteltjes zullen vormen en ze in de volgende lente al meteen aan de groei kunnen gaan.

Scheuren in het voorjaar, op het moment dat de nieuwe scheuten (de neuzen) tevoorschijn komen, kan ook. Afhankelijk van de weersomstandigheden (droog, koud, gure wind...) bestaat dan echter het risico dat de planten er een volledig groeiseizoen wat verpieterd bijstaan en pas het seizoen erna volop aan de groei gaan.

Om te scheuren wordt de volledige plant uit de grond of pot gehaald, kleinere exemplaren kunnen eenvoudig met de hand worden gescheurd, grotere planten mogen gewoon met de spade in meerdere delen gestoken worden. Zorg er wel voor dat ieder deel minstens 1 bladsteel, een gedeelte van de wortelstok en voldoende wortels bevat. Na het delen zo vlug mogelijk opnieuw opplanten en in drogere periodes voldoende water geven, volstaat om de nieuwe hostaplantjes aan de groei te krijgen.

Tips

-Hosta's kunnen het best de winter ingaan zonder het gedroogde blad te verwijderen. De oude bladeren beschermen de ondergrondse delen tegen de winterse weersomstandigheden en beschermen de grond in het voorjaar tegen uitdrogen. De oudere bladeren worden dan het best in het voorjaar verwijderd wanneer de nieuwe scheuten boven komen.

-Slakken zijn verlekkerd op de jonge hostascheuten. Voorzie een slakkenbestrijdingsplan. Begin hiermee als de jonge scheuten net boven komen, om teleurstellingen te vermijden.

Geert Brantegem