Grote belangstelling voor vergaderingen en bedrijfsbezoeken

Tijdens de vergaderingen kwamen een viertal actuele onderwerpen aan bod : het GLB, de lopende projecten, de stikstofproblematiek en de diergeneeskundige actualiteit.

Bedrijfsbezoeken

Rillaar In Rillaar waren we te gast op Het Nijswolkje bij An en Tom. Hier worden 60 à 80 melkschapen gemolken en wordt alle melk verwerkt tot roomijs, yoghurt en kaas. Er is een winkelwagen voor levering en een hoevewinkel, die 2 dagen per week open is. Voederproductie gebeurt in eigen regie, idem voor het krachtvoeder. Daarbij wordt gestreefd naar eigen eiwitproductie, via veldbonen, die getoast worden. De lammeren worden afgezet tijdens het Offerfeest, of worden geslacht in Anderlecht voor verdere directe afzet. Er zijn momenteel ook een 50-tal vleesschapen (Swifter x Franse Texel).

Vooral de thuisverkoop is winstgevend. De melkschapen gaan elke dag buiten en worden snel omgeweid om de wormproblematiek te beheersen. Tijdens het melkseizoen mag er immers niet ontwormd worden, gezien de verplichte wachttijd. Er wordt geregeld een meststaal op wormaantasting onderzocht. Omwille van een specifieke longinfectie is een bedrijfseigen vaccin ontwikkeld, dat om de 6 maanden wordt toegepast.

Het bedrijf is tevens een zorgboerderij, waarbij 15 jongeren begeleid worden. Er is ook mogelijkheid tot kamperen op de terreinen. De kaart van de verbreding wordt voluit getrokken.

Grembergen In Grembergen bezochten we het bedrijf van Herman Verberckmoes. Herman liet de bezoekers via een Powerpoint-presentatie kennismaken met zijn bedrijf, dat vooral aan dijkbegrazing doet. Er zijn diverse rassen op het bedrijf. Houtlanders en Ardeense Voskoppen lammeren buiten af. Texels en Suffolks komen tijdelijk binnen in de geboorteperiode. Herman deelde zijn beheerservaringen met de nodige aandacht voor de omgeving, voor toerisme, maar ook voor natuurontwikkeling en afvalbeheer. De ervaring en veelzijdigheid van een herder kwamen ruimschoots aan bod, soms met een ludieke noot ertussenin.

Langemark Het bedrijfsbezoek dat gepland was te Langemark, kon wegens ziekte niet doorgaan, maar uitgesteld is niet verloren.

Het nieuwe GLB

Jan Eskens (L&V) gaf onder voorbehoud toelichting bij het nieuwe gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB) voor de periode 2023-2027. Ondertussen is het Vlaamse GLB door Europa goedgekeurd. De basis is een verdere transitie naar een duurzame land- en bosbouw, maar met meer flexibiliteit voor de lidstaten.

Er zijn nogal wat veranderingen in de middelenbesteding en in de eraan gekoppelde voorwaarden. Er zijn verschillende ecoregelingen en agromilieu- en klimaatmaatregelen. Belangrijk voor de sector van de kleine herkauwers is dat voor lokale rassen (de vroegere bedreigde diersoorten) er nu een premie van 40 euro per schaap/geit zal voorzien worden, en dat er enkele bijkomende rassen in de lijst opgenomen zijn. Deze maatregel zou gelden voor alle veehouders vanaf 10 volwassen dieren.

Een zeer belangrijk punt voor de niet zo grote schapen-, geiten- en hertenbedrijven zal de definitie van ‘Actieve Landbouwer’ worden. De hectarepremies en de diverse ecoregelingen enzovoort gelden alleen nog voor wie aan deze definitie voldoet. Een ‘Actieve Landbouwer’ heeft een landbouwgerelateerd ondernemingsnummer, heeft een standaardverdiencapaciteit, haalt een derde van zijn omzet uit verkoop van landbouwproducten en mag onder andere ook geen overheidsinstelling of natuurvereniging en dergelijke zijn.

De vooropgestelde waarde van de standaardverdiencapaciteit zal voor vele niet zo grote houders van kleine herkauwers een heikel punt worden. Daarbij zullen velen hun premies verliezen. Persoonlijk noot : ooit , decennia geleden, is er de ooienpremie ingevoerd om de rendabiliteit van de schapenhouderij te ondersteunen. Deze premie, gekoppeld aan een ooienquotum, is op een bepaald moment omgezet in een hectarepremie, die dan doorheen de jaren diverse namen kreeg: MTR-rechten, betalingsrechten. Voor vele niet te grote bedrijven zal dit straks wegvallen. De rendabiliteit van de schapenhouderij is in al deze decennia niet veel gewijzigd, maar de overheid ziet dus af van verdere ondersteuning van onze sector, die van nature relatief kleinschalig is.

Voor de komende jaren wordt er via het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) opnieuw een steunpakket voorzien, analoog ook voor innovatieve ideeën. Daarnaast worden middelen uitgetrokken voor innovatie (EIP) en kennis (vorming/advies/demo-projecten).

IPM-verplichting

Tot slot werd nog de IPM-verplichting (geïntegreerde gewasbescherming) voor elk bedrijf toegelicht. Sinds 2014 moet elke professionele gebruiker van gewasbescherming een fytolicentie hebben, de juiste spuittechnieken toepassen, maar – en dit is voor vele kleinschalige bedrijven belangrijk – een audit door een erkend keuringsorganisme laten uitvoeren om te zien of het bedrijf aan de IPM-richtlijn voldoet. Zelfs als de gewasbescherming aan een loonwerker wordt uitbesteed, moet elk bedrijf nog periodiek een audit laten uitvoeren. Anders dreigt een jaarlijkse geldboete, tot men in orde is.

Projecten

Zelf gaven we toelichting bij 3 recente projecten waar de vzw Vlaamse Schapenhouderij (VSH) coördinator van is.

Het demonstratieproject ‘Preventieve Gezondheidszorg bij Kleine Herkauwers’ is afgerond . De eindpublicatie kan geraadpleegd worden op de website van VSH (www.vsh.be) onder de hoofding ‘projecten’.

Het demonstratieproject ‘Hoed U voor de wolf’: daar zijn we in diverse artikels de vorige maanden al dieper op ingegaan, onder andere nog enkele weken terug met het verslag van de ‘Praktijkdag wolf’ in Limburg.

Het EIP-project ‘Nood aan Microslachthuizen’ werkt verder aan een basisconcept voor een kleinschalig slachthuis, inclusief een zoektocht naar locatie en beheersstructuur. Ook lopende initiatieven (Alken, Kortenaken) worden van nabij gevolgd. We komen hier later op terug.

Stikstofproblematiek en schapen-/geitenhouderij

Hans De Schutter (Boerenbond) behandelde, ook onder voorbehoud, de impact van de stikstofproblematiek op de sector van de kleine herkauwers. Een volwassen schaap dat 3 maand op stal staat, wordt aangerekend aan 0,7kg NH3/jaar (NH3= ammoniakuitstoot).

Het voorstel van nieuwe aanpak van het stikstofbeleid (PAS : Programmatorische Aanpak Stikstof) heeft 20.000 bezwaren opgeleverd, en zal de komende maanden wellicht tot nieuwe regelgeving leiden. Er zullen generieke maatregelen zijn, door alle veehouders toe te passen. Zo komt er nulbemesting op alle terreinen met groene bestemming. Hervergunning zonder uitbreiding zal wellicht kunnen als de generieke maatregelen toegepast worden.

Bij uitbreiding moet een significantiekader (impact op de omliggende natuur) berekend worden, gekoppeld aan een strenge normering. Slapende NER’s zullen afgeroomd worden en voor het bedrijf verloren zijn. Belangrijk is ook dat er momenteel nog geen ’Best Beschikbare Technieken’ (BBT) gekend zijn om de emissies op bedrijven met kleine herkauwers te laten dalen. Als er dus reductie opgelegd wordt, zou dit enkel kunnen door minder dieren te houden. Bij beweiden komen echter geen mest en urine samen en is er zo geen NH3-uitstoot. Dan maar het weide-seizoen verlengen misschien?

Diergeneeskundige actualiteiten

Eva Van Mael (Dierengezondheidszorg Vlaanderen, DGZ) gaf eerst nog wat toelichting bij de gewijzigde aanpak van identificatie en registratie voor kleine herkauwers. Sinds 13 juni van dit jaar moeten alle nieuwgeboren schapen/geiten een elektronisch oormerk krijgen in het linkeroor en een gewoon oormerk in het rechteroor. Er is een overgangsperiode van 1 jaar (tot 13 juni 2023) om de oude oormerken op te gebruiken. Beslagoormerken kunnen nog altijd gebruikt worden voor slachtlammeren, die rechtstreeks naar het slachthuis gaan. Het beslagoormerk wordt in het linkeroor geplaatst. Herten worden ten laatste als ze het bedrijf verlaten, gemerkt. Voor herten zijn er gewone of elektronische oormerken, er zijn geen beslagoormerken meer.

Eva Van Mae behandelde vervolgens de wormproblematiek en de steeds groeiende resistentie tegen wormmiddelen. Ze bracht verslag uit van een enquête die hierover werd gehouden in Vlaanderen en Wallonië. In beide landsdelen zijn de inwendige parasieten de voornaamste ziekteoorzaak de afgelopen 5 jaar bij de jonge ooien, maar ook bij de afgelammerde ooien zijn inwendige parasieten zeer belangrijk. Meer dan 50% van de bevraagden stelt dat bepaalde wormmiddelen minder of niet werken. Vaak wordt er ontwormd bij diarree of op een vast tijdstip. Mestonderzoek wordt soms gedaan, resistentieonderzoek slechts bij 22% van de bedrijven. Uit een beperkt onderzoek komt naar voor dat resistentie gekoppeld is aan de frequentie van ontwormen, de dosering en de manier van toedienen.

Daaruit kan besloten worden dat doelgericht ontwormen gebeurt op basis van mestonderzoek en niet meer volgens een vast schema. Omweiden is belangrijk en ook niet steeds hetzelfde product gebruiken. Er wordt geadviseerd om telkens 2 à 5% van de dieren niet te ontwormen, om voldoende variatie in de wormpopulatie te behouden. DGZ organiseert periodisch opleidingen om zelf mestonderzoek aan te leren. Het is tijd voor een nieuwe aanpak !

André Calus