Moderne melkveestal draait op automatisatie en robotisering
Een vergunning krijgen voor een nieuwe stal of een uitbreiding is geen evidentie. Voor melkveehouders die die uitdaging toch aangaan, maakte het departement Landbouw en Visserij eerder deze maand een stand van zaken op tijdens 2 studiedagen.
Melkveehouders die bouwen of renoveren moeten een paar zaken in beschouwing nemen als uitgangspunt. “Elke investering die een moderne melkveehouder doet, moet resulteren in een verlaging van de kosten door op te schalen (spreiden van de kosten over meer dieren) of door efficiënter te gaan werken. Je kan er ook voor kiezen om te gaan specialiseren, te verbreden of in de korte keten te stappen.”stelt sectoradviseur Tom Van den Bogaert van het departement Landbouw en Visserij tijdens de druk bijgewoonde studiedag in Veurne.
Efficiëntiewinst
“Opschalen naar meer dieren zal op dit moment heel moeilijk vergund worden. Waar er wel mogelijkheden zijn, is in het efficiënter werken. Zeg maar het automatiseren en robotiseren van het melken en het voederen, zodat je per koe minder uren werkt. Tegelijk kan je bij je ontwerp zorgen voor kortere looplijnen en voor het samenbrengen van gelijkaardige of gelijktijdige handelingen. Rechte en doorlopende gangen bieden werkgemak en efficiëntie en zorgen voor een propere en nette stal.
Nog argumenten om te investeren in gebouwen is het verhogen van het welzijn van de koeien door een betere huisvesting en verzorging. Let er- op dat je bij het ontwerp nog ruimte laat voor toekomstige ontwikkelingen en hou de kostprijs in de gaten. Bouwmaterialen zijn op korte tijd zowat 20% duurder geworden.”
Keuzes maken
Wie plannen heeft, moet een hele reeks keuzes maken. “Ga je voor een stal met ligboxen of voor een potstal met mulch of compost? Een potstal wordt niet zo vaak gekozen als een stal met ligboxen, maar heeft wel een aantal voordelen. Elke koe heeft meer ruimte, maar in totaal heb je meer oppervlakte nodig”, stelt Van den Bogaert.
Ventilatie
Inzake ventilatie kiest de Vlaamse melkveehouder nog meestal voor gordijnen aan de zijkant van de stal. “Een open nok is evenwel nog altijd de beste ventilatie-oplossing. Nok-ventilatie is wel duurder en we zien dat die optie pas gekozen wordt als de goedkopere oplossingen niet haalbaar zijn. Lichtkoepels worden bijna niet meer geplaatst.”
Automatiseren en robotiseren
“Wie kiest voor een automatisch voersysteem, heeft voldoende aan een smaller voerpad, wat je bijvoorbeeld in Duitsland vaak ziet. Met een voertransportband heb je zelfs geen voergang nodig, maar bedenk daarbij ook wat je alternatieven zijn als je automatische systeem in panne valt. Een voergang coaten is beter, maar dat wordt vaak uitgesteld en daarna komt het er vaak niet meer van.”
Ook inzake boxbedekking kan je keuzes maken, tussen bijvoorbeeld zaagsel, stro en zand. “Zand voorkomt insleep van ziektes, maar leidt ook tot zand aan de spenen en tot meer slijtage aan kettingen en aan andere technieken.
Waterbedden worden populairder. Ze zijn duurder dan andere oplossingen, maar ze bieden een hoog ligcomfort en zijn heel efficënt te reinigen”, duidt Van den Bogaert.
Boorput of regenwater
Koeien moeten drinken. “Een boorput maakt het bekomen van een vergunning moeilijker. Dan kan je beter kiezen voor de opslag van regenwater. Inzake vloeren wordt er tegenwoordig meer gekozen voor volle vloeren dan voor een roostervloer. Bij de volle vloer hoort dan een schuif of een mestrobot. De eerste mestrobotten in Vlaanderen zijn al zowat 2 jaar operationeel, voorlopig zonder noemenswaardige gebreken. De mestkelder bevindt zich steeds minder vaak onder de stal, maar wordt buiten de stal opgetrokken.”
Serrestallen komen steeds vaker voor. “Als je enkel de bovenbouw beschouwt, zou een serrestal goedkoper zijn. Zo’n serrestal is minder hoog dan een klassieke stal en integreert zich makkelijker in de omgeving, wat de vergunbaarheid van zo’n serrestal bevoordeelt.”
Van den Bogaert somt ter afsluiting nog een reeks mogelijkheden op die in de pijplijn zitten voor een mogelijke erkenning in het kader van de PAS, zoals pocketvergisters, een stikstofkraker, het koetoilet, mestbeluchting en dichte stallen.
Hittestress
Hittestress leidt bij melkkoeien tot een lagere voeropname en dus ook tot minder groei en minder melk. Als hittestress lang aanhoudt, kunnen er bijkomend problemen komen aan de klauwen en inzake vruchtbaarheid. “Koeien ervaren al lichte hittestress vanaf 21° C. Dan moet je extra aandacht geven aan het voeder en aan het water dat de melkkoeien ter beschikking hebben. Een eerste investering om hittestress te voorkomen, moet gaan naar ventilatoren. Als we kijken naar de meest efficiënte oplossing, dan is dat de combinatie van verneveling en ventilatoren. Die vraagt ook de meeste energie. En dan heb je water nodig, terwijl hittestress net optreedt in warme en dus droge periodes”, legt Evi Canniere van Inagro uit.
Algemene regels
De ideale positie van de ventilatoren is afhankelijk van de stal. Maar er bestaan enkele algemene regels. Er is een voorkeur voor dwarsventilatie als dat mogelijk is. Ventilatoren hangen bij voorkeur aan de ligboxen en niet aan de loopgangen, als er keuzes moeten/kunnen gemaakt worden. Ventilatoren blazen de lucht weg van de melkstal (stof, haren, ammoniak).
Hou er rekening mee dat er de eerste meter(s) na de eerste ventilator nog geen luchtverplaatsing is. Zorg voor voldoende vrije luchtinlaat. Ventilatoren worden op 2,7 m boven het grondoppervlak gemonteerd (voor ieders veiligheid), bij montage in zijwanden is er dus voldoende hoogte nodig. In de lengterichting lijkt 10 keer de diameter tussen 2 ventilatoren te kloppen. In de breedte worden ze in de praktijk vaak op 6 tot 7 m of hoogstens 10 m gehangen.
Frequentiesturing verlaagt verbruik
“Om koeien af te koelen is vooral windsnelheid van belang en op welke afstand in lengte en breedte van de ventilator deze behaald wordt, niet de hoeveelheid lucht die verplaatst wordt. Kies voor een energiezuinige motor (gelijkstroom). Een ring rondom de schoepen zorgt voor een meer gecontroleerde luchtstroom. Regelmatig onderhoud (stofvrij maken, spanning onderdelen) is belangrijk voor het energieverbruik en voor een blijvende capaciteit van de ventilator. Frequentiesturing zorgt voor energiebesparing”, geeft Evi Canniere nog mee.
