Eerste commerciële leveringen
De partners in dit innovatieproject waren reeds opgetogen over de succesvolle proefvelden in Vlaanderen. Dat succes werd vorige week donderdag bevestigd met de eerste commerciële oogst van Vlaamse soja op het veld van landbouwer Jimmy De Prins. Ook onder meer landbouwers Eric en Joris Nijs uit Binkom en de Quina hoeve in Tielt-Winge behoren tot de pioniers die in Vlaanderen van start zijn gegaan met de professionele sojateelt. In 2017 werd er in totaal 25 ha soja ingezaaid.
“Nu de eerste Vlaamse soja met succes werd geoogst, is het onze bedoeling om in 2018 verder op te schalen. Als rotatiegewas biedt soja heel wat mogelijkheden in het teeltplan van de lokale landbouwer. Er is dus zeker marge en appetijt voor groei”, zegt Dieter Peeters, Sales Manager Aveve Land- en Tuinbouw.
“Alpro is opgetogen over de eerste commerciële oogst van Vlaamse sojabonen”, zegt Greet Vanderheyden, Sustainable Development Manager bij Alpro. “Deze zal binnenkort in onze fabriek in Wevelgem verwerkt worden tot plantaardige voeding. Meer dan de helft van onze soja komt vandaag al uit Europa. Vlaamse sojateelt is een cruciale stap naar meer samenwerking met Vlaamse landbouwers, een nog kleinere ecologische voetafdruk en past bij onze strategische keuze voor niet genetisch gemodificeerde sojabonen.”
Sojateelt in Zemst
De peulen die in Zemst werden geoogst, werden op 7 mei ingezaaid op een zandleembodem na een voorvrucht wintergerst.
Voor het zaaien werden de zaden geïnoculeerd met Rhizobium-bacteriën. Deze stikstoffixerende bodembacteriën ontwikkelen wortelknobbeltjes op de wortels van de sojaplant, waardoor de sojaplant 70% van zijn stikstof kan binden uit de lucht. Dit proces maakt stikstofbemesting overbodig.
Na een intensieve teeltbegeleiding door Groep Aveve, met onder andere een onkruidbestrijding na het zaaien en wildafweer in de eerste dagen na opkomst, maar ook opvolging door middel van ‘digitale landbouw’ doorheen de hele teeltcyclus, verschenen in juni de eerste bloempjes aan de sojaplanten. Op het perceel werden vervolgens heel veel nuttige insecten zoals lieveheersbeestjes, gaasvliegen en sluipwespen aangetroffen. Vanaf juli begon de peulvorming, met 2 tot 3 bonen per peul.
Aveve ontvangt nu de geoogste sojabonen in silo’s, zorgt voor opschoning, stockage en transport naar voedingsfabrieken. Daarna zullen ze worden verwerkt tot sojadrinks, -yoghurt, -desserts en -burgers door Alpro, dat ijvert naar een lokale, kortere en geïntegreerde keten voor soja.
Oogstperikelen
Vorige week donderdag werd het sojaveld van Jimmy De Prins geoogst en de weersomstandigheden zaten goed mee. Het was een droge, maar vooral warme nazomerdag en dit weer heeft men nodig om sojabonen goed te kunnen oogsten.
Voor het dorsen van soja kan een klassieke maaidorser met traditioneel graanmaaibord gebruikt worden. Beter is echter een aangepast maaibord voor soja, maar deze zijn in ons land nog niet aanwezig, behalve dan tijdens de oogstdemo vorige week, toen New Holland een ‘flexibel’ maaibord liet overkomen uit het buitenland. De messenbalk hiervan gedraagt zich niet meer als star geheel, maar als flexibel stuk, zodat de bodemcontouren beter gevolgd kunnen worden en de messen de sojaplant lager tegen de grond kunnen afsnijden. Op deze wijze gaan er minder sojabonen verloren en benutten we het opbrengstpotentieel van de plant ten volle. Dit specifiek maaibord heeft echter ook zijn kostprijs, waardoor er al een aanzienlijk areaal aanwezig moet zijn om dit te rendabiliseren. Maar met een flexibel maaibord, kan men ook de traditionele graangewassen oogsten.
Of Jimmy De Prins met de sojateelt volgend jaar verder gaat, hangt voor hem in de eerste plaats af van de rendabiliteit. Met een opbrengst rond de 3 ton/ha lijkt dit alvast goed te zitten. Jimmy denkt eraan om volgend jaar zelfs een groter areaal uit te zaaien. Dit zaaien op hetzelfde perceel zou mogelijks een licht verhoogde opbrengst geven wegens de aanwezigheid van de Rhizobium-bacteriën.
Uitdagingen
Met de teelt was Jimmy nog niet vertrouwd, dus was het wat pionieren en zoeken. Hij kon gelukkig terugvallen op teeltbegeleider Eric Van Beneden (Sanac). Problemen of liever gezegd uitdagingen waar tegenaan werd gelopen, zijn de schimmelziekte sclerotinia en de onkruidbestrijding. In de vooropkomst zijn er wel mogelijkheden, maar de correcties in naopkomst vormen een probleem. Wat betreft onkruidbestrijding moeten we ook verwijzen naar het specifiek droge voorjaar dat we gekend hebben met weinig neerslag en het gegeven dat sommige middelen hierdoor te beperkt gewerkt hebben.
Verwacht werd dat duivenschade een probleem zou zijn, maar dit bleek gereduceerd tot een cruciale periode van twee weken. Na de kieming is het plantje nog even te zwak en kan het makkelijk door vogels uitgetrokken worden. Eens er een goede wortel is, is de dreiging geweken.
De weersomstandigheden spelen verder een sterke rol in het welslagen van de teelt. Soja kan gerust wat vocht en warmte verdragen, maar liefst op het juiste moment. Bij afrijping van het gewas is het bij voorkeur droger en warmer. Bij de oogst vorige week lag het vochtgehalte rond de 16 % en dit stemde direct tot tevredenheid bij de projectpartners en landbouwer. Een bemerking die bij de oogst nog gemaakt werd, is dat het cruciaal is om bij de zaaibedbereiding een vlakke akker te hebben. Zo kan later bij de oogst, het maaibord veel dieper de sojaplant afknippen en worden er meer sojabonen geoogst.
Buiten dit perceel in Zemst-Laar werd er vorige week op nog een andere perceel in West-Vlaanderen soja geoogst, hier hadden de sojabonen veevoeding als bestemming.
