Plant nu de mooie herfstverkleurders
Tot voor kort zagen we nog overal schitterende herfstkleuren zoals de schitterend geelgroene, oranje en bruine tinten van de haagbeuk; het gele loof van de rimpelroos; de mooie geelbruine tinten van het magnoliablad; het goudgeel van de bolacer en in de verte een bosrand met oranjegele tinten. Dat was de herfst op zijn mooist. Het is nu het ideale moment om deze bomen aan te planten.
De mooiste herfstverkleurders zijn planten die naast chlorofyl (bladgroen) ook nog een aantal andere kleurstoffen in hun bladeren hebben. In de zomer zijn ze vaak gewoon groen van kleur, maar in de herfst, als het chlorofyl langzaam uitgeput raakt, zijn het de andere kleurstoffen die de kleur van het blad gaan bepalen. Dan komen de oranje (caroteen), gele (xantofyl) en rode (anthocyaan) tinten langzaam tevoorschijn en wordt de natuur 1 groot kleurenpalet. En dit geldt niet alleen voor grote bomen, ook kleinere bomen en struiken kunnen zorgen voor een mooi herfstspektakel. Vandaag stellen we je graag enkele mooie herfstverkleurders voor die ook passen in de kleinere tuin.
Liquidambar styraciflua
Amberbomen worden in hun oorsprongsgebied (oostelijk Noord-Amerika, Mexico en Midden-Amerika) ook 'sweet gum' genoemd, omdat het sap van de boom gebruikt werd voor de productie van kauwgom, maar ook werd verwerkt tot lijm, schoenpoets, geurstof of geneeskrachtige balsem. In zijn natuurlijke habitat is het een belangrijke, imposante bosboom die tot wel 40 m hoog wordt. Bij ons, in een kouder klimaat, is het een ‘valse kleine’, omdat hij traag groeit en daardoor vele jaren niet hoger wordt dan 10 m met een beperkte diameter (tot 4,5 m) en een mooi piramidaal silhouet.
Typisch voor de Liquidambar styraciflua is zijn tot in de top doorgaande stam, die men dus beter niet insnoeit. Uiteindelijk bereikt hij ook in ons klimaat een hoogte van 20 m en gaan de takken uitzakken, waardoor de kroon breder en eivormig wordt.
De Liquidambar stelt weinig eisen aan de grond. Zolang de zuurtegraad niet extreem hoog of laag is, zolang de ondergrond goed doorlatend is, maar niet te droog, en zolang er voldoende voedsel aanwezig is, zal deze boom er zich thuis voelen. De boom is bij ons goed winterhard en geeft de voorkeur aan een zonnige standplaats. De laatste jaren zijn er een aantal mooie selecties op de markt gekomen met afwijkende groeivormen en nog meer schitterende herfstkleuren.
Liquidambar styraciflua 'Gum Ball' Een traag en compact groeiende cultivar is Liquidambar styraciflua ‘Gum Ball’. Deze heeft een bolvormige en zeer dichte kroon, die uiteindelijk een diameter van 2,5 m in omvang bereikt (verdraagt snoei en kan dus compacter gehouden worden).
Liquidambar styraciflua 'Worplesdon' De Liquidambar styraciflua ‘Worplesdon’ is een goede cultivar voor de kleinere tuin, met een smallere, zuilvormige kruin, die na vele jaren een hoogte bereikt van 10 tot 12 m en een omvang van ongeveer 6 m. Het blad is glanzend groen en verkleurt in het najaar mooi oranjegeel en paars, ook als de omstandigheden minder gunstig zijn.
Daarnaast zijn er nog een tiental cultivars beschikbaar, waaronder ook bontbladige, met elk hun typische groeivorm (hoogte en omvang van de kroon). Informeer je voldoende over de typische groeivorm vooraleer tot aankoop over te gaan.
Rhus typhina
De fluweelboom kan, met zijn decoratieve, haast schilderachtige groeivorm en zijn typische bordeauxrode vruchtpluimen, gerust omschreven worden als een vergeten tuinjuweeltje. Het enige nadeel aan deze struikachtige, bladverliezende loofboom is dat hij zich vermeerdert door ondergrondse uitlopers te vormen, waardoor hij de neiging heeft tot woekeren. Dit kan men voorkomen door de jonge loten die rondom de struik de kop opsteken regelmatig te verwijderen.
Dit boompje is afkomstig uit oostelijk Noord-Amerika. Het groeit als een klein koepeltje van loof op een korte stam en wordt in de tuin zo'n 3 à 5 m hoog en even breed. De kruin wordt gevormd door forse, dicht fluwelig behaarde twijgen die doen denken aan een hertengewei. De lange (25 cm), geveerde bladeren hebben tot wel 30 lange, spitse deelblaadjes, die in de herfst vlammend rood, oranje en paars verkleuren. De typische vruchten staan gegroepeerd in bordeaux-rode behaarde, fluweelachtige vruchtpluimen, die tot lang na het vallen van het blad aan de boom blijven zitten.
Snoeien is niet nodig, dit boompje is op zijn mooist als het vrij kan groeien. Jaarlijks het dode hout en de jonge worteluitlopers verwijderen volstaat als onderhoud van deze plant, die in iedere goede tuingrond probleemloos groeit.
Laciniata De cultivar Laciniata heeft dezelfde groeiwijze, maar diep ingesneden deelblaadjes, waardoor het lijkt alsof het blad dubbel geveerd is.
Rhus glabra De Rhus glabra is een soort met gelijkaardige groei-eigenschappen en eenzelfde mooie herfstverkleuring, maar met onbehaarde, roodachtig tot paars berijpte takken.
Amelanchier lamarckii
Het Amerikaans krentenboompje is een forse struik of kleine, meerstammige boom (tot 4 à 5 m hoog). Het is een echte allrounder die al vroeg in het voorjaar de lente aankondigt met zijn uitbundige bloei. De wit-crèmekleurige bloemetjes komen in trosjes tevoorschijn tussen de koperkleurig ontluikende bladeren, die fijne, zilverwitte haartjes hebben. In juni verschijnen dan massaal paarsrode tot zwarte bessen, de zogenaamde ‘krenten’, die bij rijpheid lekker en zoet zijn en die kunnen gebruikt worden ter vervanging van rozijnen. In het najaar weet dit plantje ons dan weer te bekoren met zijn prachtige geelrode herfsttinten.
Deze plant stelt weinig eisen aan de bodem, maar geeft de voorkeur aan een licht vochtige, eerder zure bodem. Wie veel en zoete vruchten wil oogsten, plant hem het best in volle zon, maar voor de sier kan hij ook op een minder zonnige plaats aangeplant worden.
Nog enkele opties voor de kleinere tuin
Voor wie het nog wat kleiner wil, is de Euonymus alatus, een langzaam groeiende Euonymus-soort (kardinaalsmuts), die slechts 2 à 2,5 m hoog wordt, een echte aanrader. Hij heeft niet alleen opvallende kurklijsten op de takken, waardoor die er vierkant uitzien, maar zijn blad verkleurt in de herfst ook spectaculair rozescharlaken- tot dieprood.
Wie het liever in de hoogte zoekt, kan de aanplant van een zuilboom overwegen, zoals de zuilamberboom (Liquidambar styraciflua 'Slender Silhouette') een mooi verkleurende zuilbeuk (Fagus sylvatica dawyck purple) of zuileik (Quercus robur 'Fastigiata Koster') overwegen.
