Eerste ‘zonneaardappelen’ zijn geoogst
Op een proefveld in Beernem rooiden wetenschappers recent de eerste zonneaardappelen. Ze groeiden op in de schaduw van een zonnepark. Het is een primeur in ons land. “Zonnepanelen boven landbouwgrond zijn de toekomst”, zegt professor Bram Van de Poel van de KU Leuven.
Landbouwgrond is kostbaar, zo stelt de professor bio-ingenieurswetenschappen. “België is klein en dichtbevolkt. De beschikbare ruimte moet vooral voedsel opbrengen. Maar planten kunnen ook in de schaduw groeien. Agrivoltaics zijn een revolutie in de landbouw, met gewassen die onder zonnepanelen gekweekt worden. De nieuwe primeuraardappelen van het proefveld in Gent laten zien dat het kan.”
Stroom voor de wereld
“Onze agrivoltaics frietjes zijn nog maar het begin”, zegt Jan Cappelle, professor energie aan de KU Leuven in Gent. “De testsite bij Ministry of Solar en de zonneaardappelen zijn de aanloop naar een groot onderzoeksproject in samenwerking met de Boerenbond. Het optimum vinden tussen energie en oogst is de grote uitdaging. Tegelijk moet impact op de landbouwactiviteit en de omgeving zo klein mogelijk blijven. In Nederland, Duitsland en Frankrijk lopen al langer grote proefprojecten rond agrivoltaics. Amerikaanse onderzoekers berekenden dat zonnepanelen boven één procent van alle landbouwgrond de hele wereld van stroom kunnen voorzien.”
“Elektriciteit produceren is financieel een pak interessanter dan groenten kweken”, zegt professor Van de Poel, “maar de planeet moet ook eten. Met agrivoltaics kunnen we de opbrengsten van het veld waarborgen. Om dit efficiënt aan te pakken is meer inzicht nodig. Het is niet de bedoeling om de oogst op te offeren aan energie. Gewassen onder zonnepanelen moeten rendabel blijven.” De eerste prognoses spreken van een potentieel productieverlies tot maximum 20%. Maar productie van duurzame energie compenseert het percentage.
Extra bescherming tegen droogte
“De elektriciteitsproductie in ons land moet dringend verder verduurzamen”, aldus professor Capelle. “Een hectare landbouwgrond kan -bovenop de voedselproductie- makkelijk stroom leveren voor 100 gezinnen. Een energietransitie naar agrivoltaics heeft een enorm potentieel. Onderzoekers Brecht Willockx en Thomas Reher ontwikkelen een computermodel om de hoeveelheid elektrische energie te voorspellen, samen met de verandering in biomassa. Hiervoor bepaalt het programma de optimale opstelling van de panelen.”
Er zijn verschillende manieren om zonnepanelen boven landbouwgrond te installeren, verspreid in rijen of in dambordpatroon. Licht is daarbij het belangrijkste criterium. “De panelen worden hoog boven het veld getild zodat het zonlicht de planten blijft bereiken”, zegt professor Van de Poel. “Daarnaast moet er voldoende ruimte zijn voor landbouwmachines. Ook het gewas speelt een rol. Niet alle landbouwgewassen zijn even zonbehoevend.”
Sla en spinazie kunnen zeker schaduw verdragen. “Teelten zoals aardbei, bes en kers, worden nu al beschut met netten en plastic schermen. Zonnepanelen kunnen extra bescherming bieden, zowel bij hagel als op extreem zonnige dagen. Warme, droge zomers komen tegenwoordig frequent voor. Onder de panelen heb je minder verdamping, wat voor betere oogsten zorgt. Onder zonnepanelen kun je een gunstig microklimaat creëren. Het is een nieuwe vorm van klimaatcontrole.”
